apne vichaar daso.

jis tra k ess topic da naam "ajo cook kariyae"  mera matab b oyi cook kariae :hehe: . aah shonk manu ada uthaya mae dekhya loki bara vakhre pakwaan khandae c tae manu ohna vekh hull uthi tae mae pher hun kade aap cook karan lagg peya jida k manu pata meri cooking bahut maari par jae aah shonk jaag da reya tae theekh hao jo gae....
 
 
chalon tusi jadon kush banondae ghar app athae o recipe ja photo khich k jaroor share karo apa ous bare galh baat kara gae... ok!
 
 
hun mae ajj aloo bhujia sev baonon laga aa... aah mei ik video dekhi youtube tae

Aloo Bhujia Sev Recipe - Alu Bhujia Namkeen Recipe

ah vali par haje tak ah samaj ni laggi k anu aloo bhujia "sev" kyu akdae adae vich "sev" ta apple hundae oh ta use ni kitae :hehe:

US Interventions since WW II



http://academic.evergreen.edu/g/grossmaz/interventions.html

sat sri akal pyar admin saab,
 
Mera ajj da visha ik bahut khaas haa. ess nu dheeraj naal layo kyu k pata ni ess nae kinaya k user dae heart dukhae honae. tae oh kamini khaas report aah k chat mod toa la k admin ta befzool alert mardae tae jo k sada aam banda nu changa ni lagda : ALERT!
Gujar haar gea tu :D  ... theek koi khaas alert ta ok par aah ki galh hoyi je plz chat mod nu kaho rules follow kiti jaan...

thank you

Common illusion is about   (“Bana”) the outside compliance.  Some of the so called religious preachers and organizations put a lot of emphasis on the outside compliance such as the outside compliance  (“bana”)including wearing of 5 Ks - the symbolic materials to be worn :- 
1) Not cutting hair (“kesh”) or some say to wear a small turban ("keski"),
2) wearing steel Bracelet (“Kada”),
3)Wearing small sword( “Kirpan”) ,
4) Wearing cotton underwear made in traditional design (“Kachera”),
5) Wearing small wooden comb in hair all the time (“Kangha”)
However, they hardly put any emphasis on the internal compliance. Keeping your outside in compliance is of no spiritual value and will not get you anywhere spiritually.  The real compliance is the inside compliance and only inside compliance will bring you closer to God.
 
Internal compliance is the compliance of
 
Winning over the five thieves – sexual lust, Anger, Greed, Attachment, Ego  (“Kaam Krodh Lobh Moh Ahankaar “)(“Tamo”);

• Winning over all your desires,  strong desires deep , thirst for worldly things rooted in consiousness (“Asa Trishna Mansha”) (“Rajo”);
  

• Staying away from Gossiping, slandering, vanity, Negative criticism (“Nindya Chugli Bakhili”) (“Tamo”);
  

• Winning over distracting & cheating elements – Power(“Raj”) , External Beauty ( “Roop”), tasteful things(“maal”) ,Wealth(“Dhan”) ,youth (“Joban”),Taste (“Rus”), Smell(“Gandh”), words (“Shabad”),Touch feel (“sparsh”)
  

• a complete win over Mammon (“Maya”) is the real internal compliance,
  

• Bringing in all the divine qualities is the real internal compliance,
  

• Complete, Supreme, Brightness of Divine Light (“Puran Jyot Prakash”), inside Heart (“Hirda”) is the real internal compliance,
  

• Reciting and singing God’s Name (“Naam Japna”)  with every single cell in body (“Rom –Rom”) is the real internal compliance,
  

• Enjoying Divine internal bliss (“Atam Rus”)  on a continuous basis is the real internal compliance,
  

• Enjoying Five Unlimited Words (“Panch  Shabad Anhad Naad “)Coming From True Source on a continuous basis is the real internal compliance.

So if you have not achieved the internal compliance, merely keeping the outside compliance will not take you anywhere. So more and more emphasis should be given to the internal compliance, which is very much missing from the modern day preacher’s    preaching.

bai topic delte vali option dayo yaar, odi bahut jaroot yaar. mae ta yaar haar duje din galti ada uda topic kar bina badh delte karna chounda hunda ni metho ess layi sanu ani k shakti ta dae shado yaar. ghato ghat apna topic ta delete kar sakiyae.


* phela mae athae kush hor post kita c metho aah topic delte na ho sakya ess layi mae ess nu topic change kar dita jae ho sakya ta location change kar dayo baki sab theek.

ਇਹ ਲੇਖ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਮਹਾਨ ਕ੍ਰਿਪਾ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਮਹਾਨ ਗੁਰੂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਜੋ ਅਪਹੁੰਚ ਹੈ, ਅਥਾਹ ਹੈ, ਸੂਖ ਸਮ ਹੈ, ਅਨੰਤ ਹੈ, ਬੇਅੰਤ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਵਾਲਾ, ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਾਨ ਅਤੇ ਮਾਲਕ ਹੈ।
 
 
ਆਉ ਅਸੀਂ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਅੱਗੇ ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ ਅਰਦਾਸ ਕਰੀਏ, ਅਣਗਿਣਤ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਚਰਨ ਕਮਲਾਂ ਵਿੱਚ ਡੰਡਉਤ ਬੰਦਨਾ ਕਰੀਏ । ਆਪਣੇ ਹਰ ਸਾਹ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਅਣਗਿਣਤ ਵਾਰ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰੀਏ। ਸਾਡਾ ਸਿਰ ਉੱਨਾਂ ਦੇ ਚਰਨ ਕਮਲਾਂ ਤੇ ਸਦਾ ਹੀ ਧਰੀਏ । ਅਤੇ ਸਾਰੀਆਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਉਮਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਚਰਨ ਕਮਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪਏ ਰਹੀਏ, ਹਿਰਦੇ ਵਿੱਚ ਪੂਰਨ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ ।
 
 
ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਅਤਿ ਨਿਮਰਤਾ ਰੱਖੀਏ, ਪੂਰਨ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦ੍ਰਿੜਤਾ, ਯਕੀਨ, ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਭਰੋਸਾ, ਸੱਚਾ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸੱਚੀ ਸਰਧਾ ਰੱਖੀਏ।
ਸੱਚੀ ਅਤੇ ਬੇ ਸ਼ਰਤ ਸਰਧਾ, ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਸੰਸਾਰਿਕ ਮੰਗਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਸਦੀ ਸਾਰੀ ਰਚਨਾ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਰੱਖੀਏ ਅਤੇ ਸਾਡਾ ਸਿਰ ਰਚਨਾ ਦੇ ਪੈਰਾ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀਏ ।
 
   
ਹਮੇਸ਼ਾ ਗੁਰੂ, ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਪਹਿਲੇ ਸਥਾਨ ਤੇ ਰੱਖੀਏ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਸਭ ਨੂੰ ਦੂਸਰੇ ਸਥਾਨ ਤੇ।
   
ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝਣ ਦੀ ਬੁੱਧੀ ਦੇਵੇ ਕਿ 'ਮਨਮੁਖ' ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਦੈਵੀ ਮਤਲਬ ਕੀ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਸਮਝ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਲਿਆ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
 
 
·        ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਆਦਮੀ ਨੂੰ 'ਮਨਮੁਖ' ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ ?
 
 
 
·        ਮਨਮੁਖ ਦੀਆਂ ਕੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਹਨ ?
 
 
·        ਸਾਡੇ ਆਪਣੇ ਗੁਣ ਕੀ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ 'ਮਨਮੁਖ' ਦੇ ਭਾਵ ਤੋਂ ਗੁਣ ਅਤੇ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ ?
 
·        ਕੀ ਅਸੀਂ ਮਨਮੁਖ ਹਾਂ ?
 
 
 
·        ਜਾਂ ਕੀ ਅਸੀਂ ਸਹੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਜਾਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ?
 
 
ਸਹੀ ਦਿਸ਼ਾ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ :
·        ਅਨਾਦਿ ਸੱਚ ਦੀ ਖੋਜ ਵੱਲ ਵਧਣਾ,
 
 
·        ਆਪਣੇ ਇਸ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਣ ਦੇ ਅਸਲ ਮੰਤਵ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵੱਲ
 
 
·        'ਗੁਰਮੁਖ' ਬਣਨ ਵੱਲ
 
 
·        ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵੱਲ,
 
 
·        ਮਾਇਆ ਦੇ ਚੁੰਗਲ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਵੱਲ
 
 
·        ਅਤੇ ਮੂਲ ਨਾਲ ਇੱਕ ਹੋਣ, ਇਕੋ ਇਕ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਰਚਨ ਹਾਰੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨਾਲ । ਨਾਮ ਸੱਚ ਹੈ, ਮਾਇਆ ਤੋਂ ਪਰੇ ਅਮਰਤਾ ਦਾ ਸਥੂਲ ਰੂਪ ।
 
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਉ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਕ੍ਰਿਪਾ ਵਾਸਤੇ ਅਰਦਾਸ ਕਰੀਏ ਕਿ ਅਸੀਂ 'ਮਨਮੁਖ' ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ਸਮਝ ਸਕੀਏ ।
 
ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ 'ਮਨ' ਅਤੇ 'ਮੁੱਖ' ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ।
 
 
ਮਨ
 
'ਮਨ' ਤੋਂ ਭਾਵ ਤੁਹਾਡਾ ਮਨ ਹੈ । ਇਹ ਮਨ ਤੁਹਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਅਦ੍ਰਿਸ਼ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਜੋ ਤੁਹਾਡੀ ਆਪਣੀ 'ਮਤ' ਭਾਵ ਬੁੱਧੀ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਆਪੇ ਬਣੀ ਬੁੱਧੀ ਨੂੰ ਮਨਮਤ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਤੁਹਾਡੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ 'ਸੰਸਾਰਿਕ ਮਤ' ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਦੋਵੇਂ ਹੀ 'ਮਨਮਤ' ਅਤੇ ਸੰਸਾਰਕ ਮਤ ਵਿੱਚ ਦੁਰਮਤ ਦੇ ਅੰਸ਼  ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
 
'ਦੁਰਮਤ' ਮਾੜੀ ਬੁੱਧੀ ਹੈ ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਕਸਾਉਂਦੀ ਹੈ :-
·        ਮਾੜੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ
 
·        ਪਾਪ ਕਰਨ ਲਈ
 
·        ਉਹਨਾਂ ਸਾਰੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜਿਹੜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੁਆਰਥੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ।
 
·        ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਿੰਦਿਆਂ, ਬਖੀਲੀ ਅਤੇ ਚੁਗਲੀ ਵਿੱਚ ਲਗਾਉਂਦੀ ਹੈ
 
·        ਦੂਸਰਿਆਂ ਦਾ ਬੁਰਾ ਕਰਨ
 
·        ਦੂਸਰਿਆਂ ਨੂੰ ਦੁੱਖ ਦੇਣ
 
·        ਦੂਸਰਿਆਂ ਨਾਲ ਚਲਾਕੀ ਅਤੇ ਧੋਖਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੀ ਹੋਰ ਕਈ ਕੰਮ
 
 
ਅਸਲ ਵਿੱਚ 'ਮਨਮਤ' ਸਾਰੀ ਹੀ ਮਾਇਆ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਮਨਮਤ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ ਕੀਤੇ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਮਾਇਆ ਦੇ ਤਿੰਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਦੋ ਭਾਗਾਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਵਾਪਰਦੇ ਹਨ :-
 
1)  'ਰਜੋ' ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਆਸ਼ਾਵਾਂ, ਸਾਰੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਚਾਹਤਾਂ, ਨਿੰਦਿਆਂ,   ਬਖੀਲੀ ਚੁਗਲੀ ਅਤੇ
 
2)  'ਤਮੋ' ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਾਮ, ਕ੍ਰੋਧ, ਲੋਭ, ਮੋਹ ਅਤੇ ਅਹੰਕਾਰ ਸ਼ਾਮਿਲ   ਹਨ। ਜਿਹੜੇ ਸੁੱਖ ਅਰਾਮ ਦੇ ਸਾਧਨਾਂ, ਜਵਾਨ ਸੁੰਦਰਤਾ, ਧਨ,   ਪਦਾਰਥ ਵਸਤੂਆਂ ਸੁੰਦਰਤਾ, ਜੀਭ ਦਾ ਸੁਆਦ, ਸੁਗੰਧ ਅਤੇ ਛੋਹ   ਦੁਆਰਾ ਭਟਕਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
 
ਇਸ ਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਮਨ ਬੁੱਧੀ ਦੀਆਂ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਆਪੇ ਬਣੀ ਹੈ , ਸੰਸਾਰਕ ਮਤ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਰਮਤ ਹੈ । ਇਹ ਸਾਰੀ ਮਤ ਮਾਇਆ ਦੇ 'ਰਜੋ' ਅਤੇ 'ਤਮੋ' ਭਾਗ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।  ਗੁਰੂ ਦੇ ਬ੍ਰਹਮ ਗਿਆਨ 'ਗੁਰਮਤ' ਦੀ  ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ  ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਚੰਗੇ ਕੰਮ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਮਾਇਆ ਦੇ ਤੀਸਰੇ ਭਾਗ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ 'ਸਤੋ' ਆਖਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਦਾ ਭਾਵ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਕੰਮ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ :-
 
·        ਦਿਆਲਤਾ
 
 
·        ਮੁਆਫ਼ ਕਰ ਦੇਣਾ
 
 
·        ਨਿਮਰਤਾ
 
 
·        ਧਰਮ, ਅਨਾਦਿ ਸੱਚ, ਇੱਕ ਨਾਮ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਸੱਚ ਹੈ,
 
 
·        ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਧਿਆਨ
 
 
·        ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਮੂਲ ਮੰਤਰ ਦਾ ਧਿਆਨ ਕਰਨਾ
 
 
·        ਸਾਰੇ ਕਾਰਜਾਂ ਅਤੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸੱਚਾ ਹੋਣਾ
 
 
·        ਮਨ ਅਤੇ ਪੰਜ ਚੋਰਾਂ ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਉਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨਾ
 
 
·        ਨਿੰਦਿਆ, ਬਖੀਲੀ ਤੇ ਚੁਗਲੀ ਤੋਂ ਤੋਬਾ ਕਰਨੀ
 
 
·        ਦੂਸਰਿਆਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ, ਚਲਾਕੀ ਅਤੇ ਧੋਖਾ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਚਣਾ
 
 
·        ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨਾ
 
 
·        ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਮਾਇਆ ਦਾ ਦਸਵੰਧ ਗੁਰੂ ਅਤੇ ਭਲਾਈ ਲਈ ਦੇਣਾ 
·        ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਅੱਗੇ ਆਪਾ ਨਿਛਾਵਰ ਕਰ ਦੇਣਾ
 
 
·        ਨਿਰਸਵਾਰਥ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਭਲਾਈ
 
 
·        ਸ਼ਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਨਾ
 
 
·        ਮਾਇਆ ਦੇ ਚੁੰਗਲ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਨਾ
 
 
·        ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਦੁਬਿਧਾ, ਸ਼ੱਕ, ਸ਼ੰਕਾਵਾਦ ਅਤੇ ਵਿਚਲਿਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਨਾ
 
 
·        ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ
 
 
·        ਕੋਈ ਲਾਲਚ ਨਹੀਂ
 
 
·        ਸਾਂਤੀ ਅਤੇ
 
 
·        ਸਥਿਰਤਾ
         
ਇਹ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਸਾਨੂੰ ਮਨਮਤ ਤੋਂ ਬ੍ਰਹਮ ਗਿਆਨ ਦੀ ਮੱਤ 'ਗੁਰਮਤਿ' ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
   
'ਗੁਰਮਤਿ' ਸਾਨੂੰ ਮਾਇਆ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨੇ ਹਾਲਤਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪਾਰ ਚੌਥੀ ਅਵਸਥਾ 'ਅਨਾਦਿ ਸੱਚ' ਵੱਲ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਵਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ । ਇਹ 'ਗੁਰਮੁਖ' ਬਣਨ ਦਾ ਰਸਤਾ ਹੈ।
 
ਮੁੱਖ
         
ਮਨਮੁਖ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਦੂਸਰਾ ਹਿੱਸਾ 'ਮੁੱਖ' ਹੈ ।  ਇਸ ਦਾ ਸ਼ਬਦੀ ਅਰਥ ਚਿਹਰਾ ਹੈ । ਜਿਸ ਪਾਸੇ ਤੁਹਾਡੇ ਮਨ ਦਾ ਮੂੰਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ 'ਮੁੱਖ' ਤੁਹਾਡੇ ਦੁਆਰਾ ਅਪਨਾਇਆ ਰਸਤਾ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਣ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੇ ਤੇ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਕੰਮਾਂ ਅਤੇ ਕਾਰਜਾਂ ਦਾ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ ।
 
ਮਨਮੁਖ 
         
'ਮਨਮੁਖ' ਸ਼ਬਦ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਜਿਸ ਦਾ ਮੂੰਹ ਸੰਸਾਰਿਕ ਮਨ ਵੱਲ ਹੈ । ਜਦ ਕਿ 'ਗੁਰਮੁਖ' ਦਾ ਮਤਲਬ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਗੁਰੂ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਮੂਲ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ।
 
ਮਨਮੁਖ ਦਾ ਅਧਾਰ ਭੂਤ ਮਤਲਬ ਹੈ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਜਿਹੜਾ ਆਪਣੀ ਮਤ ਅਨੁਸਾਰ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਉਸਦੀ ਆਪਣੀ ਮੱਤ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਕੇਵਲ ਸੰਸਾਰਿਕ ਮੱਤ ਅਤੇ ਦੁਰਮਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਉਸ ਦੀ ਆਪਣੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਅਨੁਭਵ ਤੋਂ ਸਿੱਖਣ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਤੋਂ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ । ਇਸ ਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਮਨਮੁਖ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਮਾਇਆ ਦੇ 'ਰਜੋ' ਅਤੇ 'ਤਮੋ' ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਜਿਆਦਾ ਵਿਵਹਾਰਿਕ ਅਤੇ ਸੌਖੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸਮਝਣ ਲਈ 'ਮਨਮੁਖ' ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ :-
1.    ਉਹ ਜਿਸਦਾ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ, ਗੁਰੂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਮੂਲ ਮੰਤਰ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਹੈ।
 
 
2.   ਜੋ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਮੂਲ ਮੰਤਰ ਪ੍ਰਤੀ ਵਚਨਬੱਧ ਨਹੀਂ ਹੈ।
 
 
3.  ਜਿਸ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਮੂਲ ਮੰਤਰ  ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਹੈ।
 
 
4.  ਜਿਸ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਮੂਲ ਮੰਤਰ ਵਿੱਚ   ਕੋਈ ਯਕੀਨ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
 
 
5.  ਜਿਸਨੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਅੱਗੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪਾ ਨਿਛਾਵਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ
 
 
6.  ਜੋ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਦੇ ਬ੍ਰਹਮ ਗਿਆਨ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਹੀਂ  ਕਰਦੇ।

 
7. ਜੋ ਆਪਣਾ 10% ਸਮਾਂ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਦੇ ਲੇਖੇ ਨਿਰਸਵਾਰਥ  ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਲਗਾਉਂਦਾ।                                                 
 
 
8. ਜੋ ਆਪਣੀ ਕਮਾਈ ਵਿੱਚ 10%  (ਦਸਵੰਧ) ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਅਤੇ ਗੁਰੁ ਅੱਗੇ  ਭੇਟ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ।
 
 
9. ਜੋ ਪੰਜ ਚੋਰਾਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਇਹਨਾਂ ਪੰਜ ਚੋਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਦੁਆਰਾ ਅਧੀਨ ਹੋ ਕੇ ਚੱਲਦੀ ਹੈ । (ਕਾਮ, ਕ੍ਰੋਧ,   ਲੋਭ, ਮੋਹ, ਅਹੰਕਾਰ)
 
 
10. ਜੋ ਇੱਛਾਵਾਂ ਅਧੀਨ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।
 
 
11. ਜੋ ਨਾਕਾਰਤਮਿਕ ਆਲੋਚਨਾ, ਨਿੰਦਿਆ, ਬਖੀਲੀ ਅਤੇ ਚੁਗਲੀ ਵਿੱਚ ਫਸਿਆ ਹੈ।
 
 
12. ਜੋ ਬ੍ਰਹਮ ਗਿਆਨ 'ਗੁਰਮਤ' ਤੇ ਅਮਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਮੂਲ ਮੰਤਰ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਣ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਜਪਦਾ।
 
 
13. ਜੋ ਸਰਵ ਸ਼ਕਤੀਮਾਨ ਦੀ ਸਾਰੀ ਰਚਨਾ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ
 
 
14. ਜੋ ਨਫ਼ਰਤ ਅਤੇ ਪੱਖਪਾਤ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੈ
 
 
15. ਜੋ ਇਹ ਨਹੀਂ ਪਹਿਚਾਣਦਾ ਕਿ ਸਾਰੇ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵ ਬਰਾਬਰ ਹਨ
 
 
16. ਜੋ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦਾ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਅਤੇ ਨਹੀਂ ਸੋਚਦਾ
 
 
17. ਜੋ ਦੁਬਿਧਾ ਅਤੇ ਭੁਲੇਖੇ ਭਰੀ ਜਿੰਦਗੀ ਜੀਂਦਾ ਹੇ ।
 
 
18. ਜਿਸ ਦੇ ਵਤੀਰੇ ਵਿੱਚ ਨਿਮਰਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
 
 
19. ਜੋ ਦੂਸਰਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਆਲੂ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਦਿਆ    ਨਹੀਂ ਹੈ।
 
 
20. ਜੋ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਇਮਾਨਦਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸੂਚੀ ਚੱਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
 
 
ਅਖੀਰਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਆਦਮੀ 'ਗੁਰਮੁਖ' ਨਹੀਂ ਹੈ ਮਨਮੁਖ ਹੈ ।

ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਮਨਮੁਖ ਹੈ ਜਦ ਤੱਕ ਉਹ :
 
 
·        ਗੁਰਮੁਖ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ ਉਹ ਮਨਮੁਖ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ
 
 
·        ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਰਵਸਕਤੀਮਾਨ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਮਨਮੁਖ ਹੈ।
 
 
·        ਜਦ ਤੱਕ ਉਸ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦਰਵਾਜੇ ਦਸਵੇ ਦੁਆਰ ਸਮੇਤ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮ ਅੱਖ ਨਹੀਂ ਖੁੱਲ੍ਹਦੀ
 
 
·        ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਅਨਾਦਿ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਨਾਲ ਬਿਨਾਂ ਰੁਕੇ ਬ੍ਰਹਮ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ
 
 
·        ਸੱਤ ਰੂਹਾਨੀ ਕੇਂਦਰਾਂ ਅਨਾਦਿ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਸਕ੍ਰਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਜੋ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਰੂਹਾਨੀ ਊਰਜਾ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ.।
 
 
·        ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦੀ ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਰੂਹ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਅਨੰਦ ਹੈ ਦੀ ਅਨਾਦਿ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।
 
 
·        ਸਰਵੋਤਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਰੂਹਾਨੀ ਹਿਰਦੇ ਦੇ ਗੁਣ ਨਾਲ ਪੂਰਨ ਤੌਰ ਤੇ ਸਚਿਆਰਾ ਨਹੀਂ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ।
 
 
·        ਜੋ ਸਰਵਸਕਤੀਮਾਨ ਦੇ ਸਰੀਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਭੇਦ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ। 
         
 
 
ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਪੂਰਨ ਸੰਤ 'ਮਨਮੁਖ' ਨਹੀਂ ਹੈ ।
         
 
 
ਕੇਵਲ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣਨ ਵਾਲਾ 'ਮਨਮੁਖ' ਨਹੀਂ ਹੈ।
   
 
 
ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਪੂਰਨ ਸਚਿਆਰਾ 'ਮਨਮੁਖ' ਨਹੀਂ ਹੈ ।
   
 
 
ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਬ੍ਰਹਮ ਰੂਹ ਜੋ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰ ਕਚਹਿਰੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ  ਗੁਰਮੁਖ ਹੈ ਅਤੇ ਜਦ ਤੱਕ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਆਦਮੀ ਮਨਮੁਖ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਅੰਦਰੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਫ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ । ਅਤੇ ਜਦ ਤੱਕ ਅੰਦਰੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਫ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਪੂਰਨ ਸਚਿਆਰਾ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ , ਉਹ ਪੂਰਨ ਅਨਾਦਿ ਸੱਚ ਨੂੰ ਦੇਖਣ, ਬੋਲਣ, ਸੁਣਨ ਅਤੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੇ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਆਦਮੀ 'ਮਨਮੁਖ' ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ | 
 

---

This article is presented with the grace of the great, great Guru and God who is unapproachable, unfathomable, imperceptible, endless, infinite and is the blessed, blessed Supreme Lord and Master:    Let us pray to God and Guru with pressed palms in prayer position, with countless humble prostrations at their lotus feet.  With countless thanks to them with every breath of ours.  With our head pressed at their lotus feet forever.   For all ages to come may we remain at their lotus feet, with our heart cloaked in humbleness.    May we have utmost humbleness in our heart, full belief, commitment, trust, faith, true love and true devotion.    May we have true and unconditional devotion, without any worldly demands, with unconditional love in our heart for all His Creation and with our head pressed at the feet of the entire creation.    May we always keep God, Guru and Guru’s congregation in first place and everything else at second place.    May God and Guru give us the wisdom to understand what the divine meaning of the word Munnmukh is so that we can understand and bring inside our Hhart the following points :-  ·         what makes a person a Munnmukh?    ·         what are the characteristics of a Munnmukh ?    ·         what are our own qualities, character and personality in light of the meaning of Munnmukh ?    ·         are we Munnmukh ?    ·         Or are we making efforts to steer ourselves in the right direction?      The right direction means    ·         Heading towards the discovery of Eternal Truth,    ·         Towards the achievement of our real objective of this human life,    ·         To become a Gurmukh ,  ·         To achieve salvation,    ·         To get relieved from the shackles of the Maya , ·         And be one with the Origin, One Universal Creator God. The Name Is Truth, Beyond Maya Embodiment of the Immortal Being.    First of all let us pray for the God’s grace to understand the meaning of the word Munnmukh .  This word comprises of two words "Munn"  and "Mukh" :    MUNN "Munn" means your own mind. The mind is an invisible part of your body, which is controlled by your own Mat meaning wisdom.  Self-made wisdom is called the Munn Mat . It is based on your own education and also the rules of the society you live in.  This is also called the worldly wisdom Sansarik Mat .  Both the Munn Mat and Sansarik Mat also contain some element of the Dur Mat . The Dur Mat is the evil wisdom which prompts you to :    ·         do bad deeds,    ·         commit sins,    ·         get involved in all kinds of deeds which make you selfish,    ·         involve you in slander, gossip and back-biting,    ·         doing bad to others,    ·         hurting others,    ·         cheating and deceiving others and so on.    Basically all the Munn Mat falls under the operation of Maya .  All the actions and deeds conducted under the influence of Munn Mat happens under two of the three parts of Maya :   1) Rajo (Desires & Negative Criticism) which includes hopes, all-consuming desires, wishes, slander, gossip, back-biting and    2) Tamo (Five thieves) which includes lust, anger, greed, selfish attachment, ego. Prompted by luxuries, young beauty, wealth, material things, beauty, tastes of tongue, smell and feel of touch.    In a nutshell the mind operates under the directions of wisdom that is self-made, worldly and evil (Munn Mat , Sansarik Mat & Dur Mat ).  All of that wisdom is gained under Rajo and Tamo parts of Maya .  In order to blessed with the Guru's Divine Wisdom Gur Mat we have to start by practicing truthful deeds.  That comes under the third part of the Maya called SATO.   It means we have to practice:    ·         kindness,  ·         forgiveness,  ·         humbleness,  ·         love;  ·         religion, the eternal truth, One God Named Truth,  ·         meditation on God’s name,  ·         practicing God’s Primal words,  ·         practicing truth in daily life,  ·         being truthful in all actions and deeds,  ·         work towards getting a control over the mind and five thieves,  ·         restrain from doing slander, gossip and back-biting,  ·         restrain from harming, cheating and deceiving others;  ·         helping others,  ·         giving tenth of time and money to Guru or charity,  ·         surrender to the God and Guru,  ·         selfless service and generosity,  ·         efforts to achieve the salvation,  ·         efforts to get out of the shackles of MAYA ,  ·         work towards relieving yourself of all kinds of doubts, delusions, illusions and distractions;  ·         contentment,  ·         controlling desires,  ·         no greed  ·         patience and ·         stability    All these truthful deeds take us towards reforming our self-wisdom MUNN MAT with divine wisdom GUR MAT .Gur Mat shows us the path to defeating the three states of MAYA and going beyond it into the fourth state which is the Eternal Truth. This is the path to becoming a Gurmukh.      MUKH    The second part of the word Munnmukh is the word "Mukh".  This literally means FACE. Whichever way your mind is facing “MUKH” defines the path you are following. The direction you are facing defines what influences your actions and deeds in your daily life.        MUNNMUKH  The word Munnmukh describes the person who is facing towards the worldly mind.   Whereas a Gurmukh has his face towards God, Guru and God’s Primal words.  The word Munnmukh basically means the person who follows his own wisdom.  But his own wisdom is nothing but a mixture of Sansarik Mat (learned form the society prevailing around you) and Dur Mat (evil wisdom).  The result of his own education, his own learning from his environment and the rules of the society he lives in.  In a nutshell the Munnmukh is the person who operates under the influence of Rajo and Tamo attributes of Maya . A more practical and easy to understand preview of the qualities of a Munnmukh are briefly described as follows: 1.              Who has no belief in God, Guru and God’s primal words.    2.              Who is not committed to the God and Guru and God’s primal words.    3.              Who has no faith in the God and Guru and God’s primal words.    4.              Who has no trust in the God and Guru and God’s primal words.    5.              Who has not completely surrendered himself to the God and Guru.    6.              Who doesn't follow his Guru's words of divine wisdom.    7.              Who doesn't give 10% of his time to the God and Guru by not involving in the selfless service and remembrance of God and Guru.    8.              Who doesn't give 10% of his earnings to the God and Guru.    9.              Who is ruled by the five thieves. Whose life is ruled by any of all of the Five thieves (Lust, Anger, Greed, Selfish attachment, Ego).    10.           Who is ruled by the desires.    11.           Who is involved in the negative criticism Slander, gossip and back-biting.    12.           Who doesn't practice the divine wisdom Gur Mat or God’s Primal words in his daily life.    13.           Who doesn't love all the creation of the Almighty.    14.           Who is full of hatred and discrimination.    15.           Who doesn't recognize that all are equal, all are human beings.    16.           Who doesn't think and do good to others.    17.           Who lives a life full of delusions and illusions.    18.           Who has no humbleness in his behavior.    19.           Who is not kind to others. Who is not kind hearted.    20.           Who is not honest in his deeds.    And the list goes on.      The bottom line is that :    The person who is not a Gurmukh is a Munnmukh .  A person is a Munnmukh UNTIL he has :    ·         become a Gurmukh, he will remain a Munnmukh .  ·         Completely realized Almighty he is a Munnmukh .  ·         all his divine doors including Tenth Door & Divine Eye open.    ·         been blessed eternally with the God’s Grace of un-struck divine music nectar.    ·         been eternally blessed with the activation of Seven Centers of the spiritual energy with in the body.    ·         been eternally blessed with the highest ambrosia which is Soul Bliss/Enjoyment of God within.    ·         become completely truthful by virtue of a supreme light fully bright in his spiritual heart.    ·         merged in the Almighty's body of light completely.      Only a complete saint is not a Munnmukh .  Only a complete knower of God is not a Munnmukh .  Only a complete truthful person is not a Munnmukh .  Only a divine soul who lives in the royal court of God is a Gurmukh. And until that happens a person remains a Munnmukh because his inside is not completely cleaned up.  And until the inside is not completely cleaned up and becomes a completely truthful person and capable of seeing, speaking, hearing, delivering and serving the complete eternal truth, the person will remain a Munnmukh

ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਅਸੀਂ ਦੁਬਿਧਾ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਭਲੇਖਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਰਸਤੇ ਉੱਤੇ ਅੱਗੇ ਨਹੀਨ ਵਧ ਸਕਦੇ ।ਇਸ ਲਈ ਦਿਨ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਆਤਮ ਨਿਰੀਖਣ ਕਰੋ ਅਤੇ ਲੱਭੋ ਅਤੇ ਪਤਾ ਕਰੋ ਕਿ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਉਸੇ ਤਰਾਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ ਜੋ ਕੁਝ ਗੁਰੂ ਦਾ ਰੂਹਾਨੀ ਸਬਦ ਗਿਆਨ ਸਾਨੂੰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਰੀਤਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ ਜੋ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹਨ, ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਹੀ ਗੁਰੂ ਦੇ ਸਬਦ ਗਿਆਨ ਅਨੁਸਾਰ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਦੇ ਰੂਹਾਨੀ ਸਬਦ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਅਪਨਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ,ਇਸ ਤਰਾਂ ਕਰਕੇ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਦਾ ਪੱਕਾ ਉੱਤਰ ਲੱਭ ਲਵੁਗੇ ਕਿ ਤੁਹਾਡਾ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਵਿਕਾਸ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤਦ ਤੁਸੀਂ ਸਹੀ ਕਿਰਿਆ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਸਕੋਗੇ।ਆਤਮ ਮੁਲਾਂਕਣ ਬਹੁਤ ਜਰੂਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰੋਜਾਨਾ ਦੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਕੰਮਕਾਜ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ ਵਿਸੇਸ਼ਤਾ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਭਰਮਾਂ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਭੁਲੇਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡਾ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਵਿਕਾਸ ਸ਼ਿਖਰਾਂ ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਆਪਣੀਆਂ ਦੁਬਿਧਾਵਾਂ ਅਤੇ ਭੁਲੇਖਿਆਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੇ ਲਾਭਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰਾਂ ਸਮਝਣ ਲਈ ਉਸ ਮਹਾਨ,ਪਿਆਰੇ ,ਨਜਦੀਕੀ ,ਸਦਾ ਪਿਆਰੇ , ਸਦਾ ਅਸੀਸਾਂ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਮਨਮੋਹਕ ਰਾਜਿਆਂ ਦੇ ਰਾਜੇ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਅਗਲੇ ਸਬਦਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੋ ਜਦੋਂ ਪਿਆਰੇ ਗੁਰੂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਜਿਸਨੇ ਇਹਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ-ਉਹ ਦੁਬਿਧਾ-ਸ਼ੱਕ ਅਤੇ ਦੋਹਰੀ ਮਾਨਸ਼ਿਕਤਾ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਭੁਲੇਖਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
 
ਗਉੜੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ਜੋ ਇਸੁ ਮਾਰੇ ਸੋਈ ਸੂਰਾ ॥
ਜੋ ਇਸੁ ਮਾਰੇ ਸੋਈ ਪੂਰਾ ॥
ਜੋ ਇਸੁ ਮਾਰੇ ਤਿਸਹਿ ਵਡਿਆਈ ॥
ਜੋ ਇਸੁ ਮਾਰੇ ਤਿਸ ਕਾ ਦੁਖੁ ਜਾਈ ॥੧॥
ਐਸਾ ਕੋਇ ਜਿ ਦੁਬਿਧਾ ਮਾਰਿ ਗਵਾਵੈ ॥
ਇਸਹਿ ਮਾਰਿ ਰਾਜ ਜੋਗੁ ਕਮਾਵੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥

ਜੋ ਇਸੁ ਮਾਰੇ ਤਿਸ ਕਉ ਭਉ ਨਾਹਿ ॥
ਜੋ ਇਸੁ ਮਾਰੇ ਸੁ ਨਾਮਿ ਸਮਾਹਿ ॥
ਜੋ ਇਸੁ ਮਾਰੇ ਤਿਸ ਕੀ ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਬੁਝੈ ॥
ਜੋ ਇਸੁ ਮਾਰੇ ਸੁ ਦਰਗਹ ਸਿਝੈ ॥੨॥
ਜੋ ਇਸੁ ਮਾਰੇ ਸੋ ਧਨਵੰਤਾ ॥
ਜੋ ਇਸੁ ਮਾਰੇ ਸੋ ਪਤਿਵੰਤਾ ॥
ਜੋ ਇਸੁ ਮਾਰੇ ਸੋਈ ਜਤੀ ॥
ਜੋ ਇਸੁ ਮਾਰੇ ਤਿਸੁ ਹੋਵੈ ਗਤੀ ॥੩॥
ਜੋ ਇਸੁ ਮਾਰੇ ਤਿਸ ਕਾ ਆਇਆ ਗਨੀ ॥
ਜੋ ਇਸੁ ਮਾਰੇ ਸੁ ਨਿਹਚਲੁ ਧਨੀ ॥
ਜੋ ਇਸੁ ਮਾਰੇ ਸੋ ਵਡਭਾਗਾ ॥
ਜੋ ਇਸੁ ਮਾਰੇ ਸੁ ਅਨਦਿਨੁ ਜਾਗਾ ॥੪॥
ਜੋ ਇਸੁ ਮਾਰੇ ਸੁ ਜੀਵਨ ਮੁਕਤਾ ॥
ਜੋ ਇਸੁ ਮਾਰੇ ਤਿਸ ਕੀ ਨਿਰਮਲ ਜੁਗਤਾ ॥
ਜੋ ਇਸੁ ਮਾਰੇ ਸੋਈ ਸੁਗਿਆਨੀ ॥
ਜੋ ਇਸੁ ਮਾਰੇ ਸੁ ਸਹਜ ਧਿਆਨੀ ॥੫॥
ਇਸੁ ਮਾਰੀ ਬਿਨੁ ਥਾਇ ਨ ਪਰੈ ॥
ਕੋਟਿ ਕਰਮ ਜਾਪ ਤਪ ਕਰੈ ॥
ਇਸੁ ਮਾਰੀ ਬਿਨੁ ਜਨਮੁ ਨ ਮਿਟੈ ॥
ਇਸੁ ਮਾਰੀ ਬਿਨੁ ਜਮ ਤੇ ਨਹੀ ਛੁਟੈ ॥੬॥
ਇਸੁ ਮਾਰੀ ਬਿਨੁ ਗਿਆਨੁ ਨ ਹੋਈ ॥
ਇਸੁ ਮਾਰੀ ਬਿਨੁ ਜੂਠਿ  ਨ ਧੋਈ ॥
ਇਸੁ ਮਾਰੀ ਬਿਨੁ ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਮੈਲਾ ॥
ਇਸੁ ਮਾਰੀ ਬਿਨੁ ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਜਉਲਾ ॥੭॥

ਜਾ ਕਉ ਭਏ ਕ੍ਰਿਪਾਲ ਕ੍ਰਿਪਾ ਨਿਧਿ ॥
ਤਿਸੁ ਭਈ ਖਲਾਸੀ ਹੋਈ ਸਗਲ ਸਿਧਿ ॥
ਗੁਰਿ ਦੁਬਿਧਾ ਜਾ ਕੀ ਹੈ ਮਾਰੀ ॥
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਸੋ ਬ੍ਰਹਮ ਬੀਚਾਰੀ ॥੮॥੫॥

   

ਬਹੁਤੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਅਗਲਾ ਭੁਲੇਖਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੇਵਲ ਬਾਣੀ ਪੜ੍ਹਨ ਨਾਲ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿਚ ਸਹਾਇਤਾ ਮਿਲ ਜਾਵੇਗੀ । ਕੇਵਲ ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਅਤੇ ਪਾਠ ਕਰਨ ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਵਿਚ ਕੋਈ ਵੱਡੀ ਜਾਂ ਖਾਸ ਤਬਦੀਲੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸਾਡੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਜੀਅ ਵੀ ਕਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਇਕ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਤਰੱਕੀ ਦੇ ਅਜਿਹਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸਾਡੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ (ਹੁਣ 90+) 'ਪੰਜ ਬਾਣੀਆਂ ਦਾ ਪਾਠ' ਅਤੇ ਧੰਨ ਧੰਨ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ 'ਸੁਖਮਨੀ' ਦੀ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਉਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਬਚਪਨ ਵਿਚ (57 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ) ਹੋਸ਼ ਸੰਭਾਲੀ ਸੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਸੁਣਿਆਂ, 'ਮੇਰਾ ਮਨ ਸਥਿਰ ਨਹੀਂ ਹੈ' ਇਹ ਸੋਚਣ ਦਾ ਕੀ ਅਰਥ ਹੈ ? ਜੇਕਰ 75 ਸਾਲ ਤੱਕ ਗੁਰਬਾਣੀ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੁਸੀਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋ 'ਮੇਰਾ ਮਨ ਸਥਿਰ ਨਹੀਂ' ਤਦ ਇਥੇ ਜ਼ਰੂਰ ਹੀ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਗਲਤ ਹੈ।       ਸਾਡੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚੋਂ ਹੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ ਜਿਹੜੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਉਮਰ 65 ਸਾਲ ਹੈ । ਜਿਸ ਨੇ ਖੰਡੇ ਕੀ ਪਾਹੁਲ  ਲਗਭਗ 20 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਪੀਤੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਲੀ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਵੀ ਉਹ ਗੱਲ ਦੱਸੀ, 'ਮਨ ਡਗਮਗਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਮਨ ਸਥਿਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ  ਕਿਉ  ਉਸ ਕੋਲ ਕੋਈ ਜੁਆਬ  ਨਹੀਂ ਹੈ।       ਸਾਡੀ ਜਿੰਦਗੀ ਦੀਆਂ ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਸਬੂਤ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਕੇਵਲ ਧਾਰਮਿਕ ਸਿਲਾਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਬਾਰ ਬਾਰ ਪੜ੍ਹਨ ਨਾਲ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਤੁਹਾਡਾ ਮਨ ਉਨਾਂ ਚਿਰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਥਿਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਚਿਰ ਤੁਸੀ ਗੁਰੂ ਦੇ ਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਹੁਕਮ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਕਬੂਲਦੇ ? ਤੁਹਾਡਾ ਮਨ ਉਨਾਂ ਚਿਰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਥਿਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਨਾਂ ਚਿਰ ਤੁਸੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਬ੍ਰਹਮ ਨਿਯਮਾਂ ਨੁੰ ਨਹੀਂ ਕਬੂਲਦੇ ? ਤੁਹਾਡਾ ਮਨ ਮਾਇਆ ਦੇ ਭਰਮ ਵਿਚ ਭੱਜਾ ਫਿਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਭੁਲੇਖਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਿਚ ਸਥਿਰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮਨ ਨੂੰ ਸਥਿਰ ਹੋਣ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਭੁਲੇਖਿਆਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣਾ ਪਵੇਗਾ ਅਤੇ ਅਜਿਹਾ ਤਦ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਚਿਰ ਤੁਸੀ ਭੁਲੇਖਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ । ਕੇਵਲ ਗੁਰਬਾਣੀ ਪੜ੍ਹਨਾਂ ਅਤੇ ਜਾਪ ਕਰਨਾ ਚੰਗੀ ਗੱਲ ਹੈ ਪਰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਤੇ ਅਮਲ ਕਰਨਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਹੈ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੁੰ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਚੰਗਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਤੇ ਅਮਲ ਚੰਗੇ ਨਤੀਜੇ ਲਿਆਏਗਾ।           ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ 'ਆਸਾ ਦੀ ਵਾਰ' ਵਿਚ ਬੜੀ ਸਪੱਸ਼ਟਤਾ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਮੂਰਖ  ਜਿਆਦਾ ਜਿਆਦਾ ਪੜ ਕੇ ਆਪਣਾ ਬੋਝ ਵਧਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਿਹੜਾ  ਕਿ ਬ੍ਰਹਮ ਗੁਰੂ ਦਾ ਹੁਕਮ ਹੈ ਉਹ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੇਵਲ ਪੜ੍ਹਨਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਧਰੇ ਨਹੀਂ ਲਿਜਾਵੇਗਾ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਚਿਰ ਤੱਕ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਕਮਾਈ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਤੁਸੀ ਕਿਤੇ ਵੀ ਪਹੁੰਚ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਚਿਰ ਤੱਕ ਤੁਸੀ 'ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਕਮਾਈ' ਕਰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਤੁਸੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਵਿਚ ਕਿਧਰੇ ਨਹੀਂ ਜਾਓਗੇ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਚਿਰ ਤੱਕ ਤੁਸੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਦੇ ਹੋ। ਗੁਰੂ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਅੰਦਰੀਵੀਂ ਸੱਚ ਕੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ਦੇ ਵਿਹਾਰ ਵਿਚ ਅਪਣਾਉਂਦੇ ਹੋ ਤੇ ਤੁਸੀ ਕਿਤੇ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਹੋ।           ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੂੰ ਵਿਹਾਰ ਵਿਚ ਲਿਆਉਣ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਬ੍ਰਹਮ ਗੁਣ ਆ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਦਿੜਤਾ ਨਾਲ ਭਰ ਦੇਵੇਗਾ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਇਕ ਸੰਤ ਹਿਰਦਾ ਬਣਾ ਦੇਵੇਗਾ ਅਤੇ ਕੇਵਲ ਪੜਨ  ਅਤੇ ਸੁਣਨ ਦਾ ਹੀ ਵਧੇਰੇ ਮੁੱਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।

''ਪ੍ਰਭ ਕੈ ਸਿਮਰਨ ਕਾਰਜ ਪੂਰੈ''
            ਇਹ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਉਦੋਂ ਅਰਦਾਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਰੀਰਿਕ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ, ਪਰਵਾਰਿਕ ਜਾਂ ਸੰਬੰਧਾਂ ਸਬੰਧੀ ਮਸਲਿਆ ਵਿੱਤੀ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਜਾ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੋਰ ਮਸਲਿਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕਰਕੇ ਡੂੰਘੇ ਦੁੱਖ ਜਾਂ ਡੂੰਘੇ ਗਮ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਅਰਦਾਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦੇ ਹੱਲ ਵਜੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਚੁਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਅਜਿਹੇ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਡੂੰਘੇ ਦੁੱਖ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਕੇਵਲ ਅਸੀਂ ਸਰਵ ਸ਼ਕਤੀਮਾਨ ਦੀ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਜਿਹੜਾ ਸਾਡੇ ਵੱਲੋਂ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਦੀ ਉਚਾਈ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਭਾਵ ਜਦੋਂ ਵੀ ਅਸੀਂ ਮੁਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਮਦਦ ਮੰਗਦੇ ਹਾਂ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਜਾਂ ਸੰਪੂਰਨ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਿਸਾਰ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ ।

ਦੁੱਖ ਦਾਰੂ ਸੁੱਖ ਰੋਗ ਭਇਆ  469

ਇਹ ਸਾਡੇ ਸਾਰਿਆ ਲਈ ਸੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਕਿ ਦੁੱਖ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਕੋਲੋਂ ਮਦਦ ਲੈਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਇਕ ਸਰੋਤ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਯਾਦ ਰੱਖੋ ਕਿ ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਚੰਗੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਯਾਦ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਉਹ ਦੁੱਖ ਆਉਂਦੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹਨ ।
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੇ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਵਿੱਚ ਸੰਪੂਰਨ ਅਨਾਦੀ ਸੱਚ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ ।
ਨਾਨਕ ਦੁਖੀਆ ਸਭ ਸੰਸਾਰ
ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ 954
               
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਇਹ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਥੇ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਵੇਖਿਆ ਅਤੇ ਜਿਸਨੂੰ ਵੀ ਉਹ ਮਿਲੇ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦੇ ਦੁੱਖ ਤੋਂ ਪੀੜਿਤ ਸੀ, ਕੋਈ ਵੀ ਸਦ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦ ਦੁੱਖ ਜਾਂ ਪੀੜ ਤੋਂ, ਹਰ ਕੋਈ ਇਸ ਦੁੱਖ ਨਾਲ ਲੜਨ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਜੀ ਕੁਝ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਜਾਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਿਹਨੂੰ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਵੇਖਿਆ ਉਹ ਇਕ ਭੂਤ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਿਸਿਆ, ਇਹ ਸੰਸਾਰ ਭੂਤਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਪਿਆ ਹੈ, ਸਾਡੇ ਹੀ ਜੀਵਤ ਲੋਕ ਇਕ ਕਿਸਮ ਦੇ ਭੂਤ ਹਨ, ਭਾਵ ਸਾਰੇ ਹੀ ਲੋਕ ਜਿੰਨਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਵੇਖਿਆ ਇਸ   ਕਲਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਭੂਤਾਂ ਦੀਆਂ ਰੂਹਾਂ ਲਈ ਫਿਰਦੇ ਹਨ ।