Author Topic: ਪੇਂਡੂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਾਦਗੀ ਤੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਸੱਚ (Read 1050 times)

ਦਿਲਰਾਜ -ਕੌਰ · « **on:** November 23, 2012, 10:51:48 AM »

ਆਪਣੇ ਹੱਥੀਂ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਆਪ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕੰਮ ਤਾਂ ਵਧੀਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਨਾਲੇ ਤਸੱਲੀਬਖਸ਼ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਨ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਸਕੂਨ ਲਾਹੇ ਦਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। 'ਕੰਮ ਕੋਈ ਮਿਹਣਾ ਹੈ?' ਸਿਆਣਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਆਮ ਹੀ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਹੀ ਤਾਂ ਅਖਾਣ ਬਣਿਆ ਹੈ, 'ਆਪਣੇ ਵਾਲ ਗੁੰਦਦੀ ਰਾਣੀ ਗੋਲੀ ਨਹੀਂ ਬਣ ਜਾਂਦੀ।'

ਜਗਤ ਗੁਰੂ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਉੱਚਾ-ਸੁੱਚਾ ਆਦਰਸ਼ ਅਤੇ ਫਲਸਫਾ ਵੀ ਇਹੀ ਸੀ, 'ਦਸਾਂ ਨਹੁੰਆਂ ਦੀ ਕਿਰਤ ਕਰਨਾ।' ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਪਾਲਣ ਲਈ ਖੁਦ ਹੱਲ ਵਾਹ ਕੇ ਖੇਤੀ ਕਰਕੇ ਲੋਕਾਈ ਨੂੰ ਸੇਧ ਦੇਣ ਲਈ ਕਿਰਤ ਕਰਨ ਦੀ ਪਿਰਤ ਪਾਈ ਸੀ।

ਅਜਿਹੇ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਆਪਣੇ ਹੱਥੀਂ ਆਪ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਅਗਾਊਂ ਆਪਣੀ ਔਲਾਦ ਨੂੰ ਫਿਰ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੇਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਹੀ ਸੰਦੇਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਅੱਜ ਤੋਂ ਚਾਰ-ਪੰਜ ਦਹਾਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾ ਸਾਡਾ ਕਿਸਾਨ ਅਜਿਹੀ ਸੋਚ ਦਾ ਮਾਲਕ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਅਮੀਰ ਤੇ ਗ਼ਰੀਬ ਸਭਨਾਂ ਨੇ ਕਿਰਤ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਅਪ੍ਰੈਲ ਮਹੀਨਾ, ਕਿਸਾਨ ਦੀਆਂ ਸੱਧਰਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰਨ ਦਾ ਮਹੀਨਾ, ਜਦੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਣਕਾਂ ਸੁਨਹਿਰੀ ਭਾਅ ਮਾਰਦੀਆਂ, ਸੋਨ ਰੰਗੀਆਂ ਕਣਕਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕਿਸਾਨ ਦੀਆਂ ਦਾਤੀਆਂ ਅੰਗੜਾਈ ਲੈਣ ਲੱਗਦੀਆਂ। ਕੀ ਛੋਟਾ ਤੇ ਕੀ ਵੱਡਾ। ਸਾਰੇ ਵਾਢੀ ਕਰਨ ਹਿਤ ਜੁੱਟ ਜਾਂਦੇ। ਪੱਕੀ ਕਣਕ ਦੇ ਖੇਤ 'ਚ ਜਦੋਂ ਵੜਦੇ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਆਖਦੇ ਚਲੋ ਬਈ ਠੰਡੇ-ਠੰਡੇ ਮੁਕਾ ਦਿਓ ਕੰਮ। ਜ਼ਰਾ ਕੁ ਪਿੱਛੋਂ ਛਾਹ ਵੇਲਾ (ਨਾਸ਼ਤਾ) ਖੇਤਾਂ 'ਚ ਆਉਂਦਾ, ਨਾਲ ਚਾਟੀ ਦੀ ਲੱਸੀ। ਆਖਦੇ ਲੱਸੀ ਪੀ ਲਈ, ਤਾਜ਼ਾ ਦਮ ਹੋ ਗਏ ਹੋ, ਹੁਣ ਮਾਰੋ ਹੱਲਾ। ਪਿੱਛੋਂ ਤਿੱਖੜ ਦੁਪਹਿਰ ਹੁੰਦੀ ਸਾਹ ਨਿਕਲਦਾ। ਮੈਂ ਦਾਦਾ ਜੀ ਨੂੰ ਦੱਸਦਾ ਤਾਂ ਆਖਦੇ ਹੁਣੇ ਹੀ ਤਾਂ ਧੁੱਪ ਨਾਲ ਨਾੜ ਟੁੱਟਣ ਲੱਗੀ ਹੈ। ਹੱਲਾਸ਼ੇਰੀ ਦਿੰਦੇ ਤਾਂ ਮੁੜ ਸਾਹ ਸੁਰਜੀਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ।

ਵਾਢੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫਲ੍ਹੇ ਚਲਦੇ। ਕਣਕ ਦੀ ਗਹਾਈ ਹੁੰਦੀ। ਬੋਹਲ (ਤੂੜੀ ਤੇ ਦਾਣਿਆਂ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਣ) ਲੱਗਦੇ। ਰਾਤਾਂ ਨੂੰ ਬੋਹਲ ਦੀ ਰਾਖੀ ਵਾਸਤੇ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਡਿਊਟੀ ਲੱਗਦੀ। ਇਕ ਦਾਦਾ ਤੇ ਇਕ ਪੋਤਾ ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਬੱਸ। ਰਾਤ ਦੀ ਰੋਟੀ ਖਾ ਦਾਦਾ ਜੀ ਸੌਂ ਜਾਂਦੇ, ਮੈਂ ਲਾਗੇ ਪਏ ਗੁੜ੍ਹ, ਚਾਹ ਪੱਤੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਨਿੱਕ-ਸੁੱਕ ਨਾਲ ਭਰੇ ਪੀਪੇ ਨੂੰ ਕੋਲ ਖਿਸਕਾ ਉਤੇ ਲਾਲਟੈਣ ਜਗਾ ਮੰਜੀ 'ਤੇ ਬੈਠ ਪੜ੍ਹਨ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ। ਕੁਦਰਤ ਨੂੰ ਵੇਖਦਾ, ਚਮਕਦਾ ਚੰਦ, ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਚੌਗਿਰਦਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਬੋਲੀ ਬੋਲਦੇ ਗਿੱਦੜ। 'ਚੰਦ ਦੀ ਵੱਡੀ ਵਡਿਆਈ' ਉੱਚਾ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਤੇ ਪਲਦੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਨੂੰ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ। ਮਨੁੱਖ ਦੀਆਂ ਖਾਹਿਸ਼ਾਂ, ਫਿਰ ਉਸ ਨੂੰ ਪਰਖਣ 'ਚ ਰੁਝਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਹੀ ਕਲਪਨਾ ਵਿਚ ਗੂੜ੍ਹੀ ਨੀਂਦ 'ਚ ਗੁਆਚ ਜਾਂਦਾ।

ਚਿੜੀਆਂ ਚੂਕਦੀਆਂ, ਕੋਇਲਾਂ ਕੂਕਦੀਆਂ, ਨਵੀਂ ਸੱਜਰੀ ਸਵੇਰ ਦੀ ਆਮਦ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੰਦੀਆਂ। ਹਵੇਲੀਆਂ ਅਤੇ ਡੇਰਿਆਂ ਤੋਂ ਕਿਸਾਨ ਹਲ ਜੋੜ ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਚਾਲੇ ਪਾਉਂਦੇ। ਹਲਟ ਚੱਲਦੇ। ਕਿਰਤੀ ਕਿਸਾਨ ਅਤੇ ਕਾਮੇ ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਕੰਮੀਂ-ਧੰਦੀਂ ਜੁੱਟ ਜਾਂਦੇ। ਇਹ ਸੱਚੀ ਕਹਾਣੀ ਮੇਰੀ ਜਾਂ ਮੇਰੇ ਇਕੱਲੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਨਹੀਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਮਿਆਂ ਦੇ ਘਰ-ਘਰ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ।

ਸਮੇਂ ਦੇ ਪਲਟਣ ਨਾਲ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਪਲਟਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਤਬਦੀਲੀ ਨਾਲ ਹਰ ਸ਼ੈਅ ਤਬਦੀਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਫਲ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਏ ਥਰੈਸ਼ਰ, ਫਿਰ ਆ ਗਈ ਕੰਬਾਈਨ, ਟਰੈਕਟਰ, ਬੈਂਕਾਂ ਦੇ ਕਰਜ਼ਿਆਂ ਦੀ ਸਹੂਲ ਅਤੇ ਸਸਤੀ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਸਹਿਤ ਪੂਰਬੀ-ਪੱਛਮੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀਆਂ ਡਾਰਾਂ। ਚਲਦੀ ਕੰਬਾਈਨ ਵੇਖ ਕਿਸਾਨ, ਕਿਸਾਨੀ ਛੱਡ ਬੰਨੇ 'ਤੇ ਬੈਠ ਮਾਲਕ ਬਣ ਬੈਠਾ। ਅਮੀਰਾਂ ਤੇ ਵੱਡੇ ਜ਼ਿੰਮੀਂਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖ ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਵੀ ਬੈਂਕਾਂ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਲੈ ਟਰੈਕਟਰ ਵਾੜੇ 'ਚ ਲਿਆ ਖੜ੍ਹਾ ਕੀਤਾ। ਅਖੇ 'ਆਪ ਤਾਂ ਡੁੱਬੋ ਜਜ਼ਮਾਨ ਵੀ ਨਾਲੇ...।' ਸਸਤੀ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਉਪਲੱਬਧ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਔਲਾਦ ਨੂੰ ਵੀ ਵਿਹਲੜ ਬਣਾ ਨਿਕੰਮੇ ਕਰ ਛੱਡਿਆ। ਆਪੇ ਫਾਥੜੀਏ ਤੈਨੂੰ ਕੌਣ ਛੁਡਾਵੇ।

ਬੜੀ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਹੈ, ਪਰਸੋਂ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਆਪ ਕਰਨ ਵਾਲਾ, ਕੱਲ੍ਹ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਤੋਂ ਕਰਾਉਣ ਵਾਲਾ ਕਿਸਾਨ ਅੱਜ ਚੌਰਸਤੇ 'ਚ ਖੁਦ ਮਜ਼ਦੂਰ (ਭਾਵੇਂ ਵਿਹਲਾ ਹੀ) ਬਣ ਖੜ੍ਹਾ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ਉਦੋਂ (ਫਲ਼ਿਆਂ) ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤਾਈਂ ਅਨੰਤ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੈ। ਬੁੱਧੀ-ਵਿਵੇਕ ਜ਼ਰੀਏ ਨਵੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਸੰਦਾਂ ਕਰਕੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਨਾਸ਼ ਵੀ ਗੁੱਝਿਆ ਨਹੀਂ। ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਪਿੱਛੇ ਮੁੜ ਕੇ ਦੇਖਿਆਂ ਵੀ ਬੜਾ ਕੁਝ ਪਿੱਛੇ ਰਹਿ ਗਿਆ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਹੁਣ ਤੱਕ ਜਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਉਂਝ ਦੀ ਉਂਝ ਕਾਇਮ ਹੈ, ਉਹ ਹੈ ਪੇਂਡੂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਾਦਗੀ, ਨਿਮਰਤਾ, ਮਾਸੂਮੀਅਤ ਅਤੇ ਭੋਲਾਪਨ ਤੇ 'ਜੋ ਭਾਵੇ ਕਰਤਾਰ' ਵਾਲੀ ਬਿਰਤੀ।

-ਰਣਵੀਰ ਸਿੰਘ ਜਸਵਾਲ

Author Topic: ਪੇਂਡੂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਾਦਗੀ ਤੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਸੱਚ (Read 1050 times)

ਦਿਲਰਾਜ -ਕੌਰ

ਪੇਂਡੂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਾਦਗੀ ਤੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਸੱਚ

Database Error

Who's Online

Recent Posts