ਇਹਨਾਂ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਚੱਜ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹ ਲੈਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਨੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਸਿਆਣੇ ਸਿੱਖ ਵਿਦਵਾਨ ਤੋਂ ਸਲਾਹ ਲੈ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ.......ਐਵੇਂ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਸਵਾਹ ਸੱਕਰ ਨਾ ਕਰਨ......

These Artists should get full knowledge from wise Sikh Scholars before making such movies.....

ਪੰਜਾਬ 1984 ਦੇ ਸਿਰਲੇਖ ਤੋਂ ਇੰਝ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ਕਿ ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਫਿਲਮ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਦਰਦ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਦੀ ਫਿਲਮ ਹੋਵੇਗੀ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਹੋ ਜਾਣ ਦੀ ਆਸ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸੀ।
ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਇਸ ਫਿਲਮ ਦੇ ਲੇਖਕ ਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਨੇ ਇਹ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸਦੀ ਫਿਲਮ "ਗੈਰ-ਸਿਆਸੀ" ਹੈ। ਫਿਰ ਇਹ ਗੱਲ "ਪੰਜਾਬ 1984" ਉੱਤੇ ਭਾਰੂ ਹੋਣ ਲੱਗੀ ਇਹ ਤਾਂ ਮਾਂ-ਪੱਤ ਦੇ ਦੁਖਾਂਤ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬ 1984 ਵਿਚ ਦਰਸਾਏ ਮਾਂ-ਪੱਤ ਦੇ ਦੁਖਾਂਤ ਦੀ ਗੱਲ ਸੰਖੇਪ ਲਫਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਕਰਨੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਉਸ ਮਾਂ ਦੀ ਜਿਸਦੇ ਪੁੱਤ ਨੂੰ ਸ਼ਰੀਕਾਂ ਨਾਲ ਨਿੱਜੀ ਰੰਜ਼ਿਸ਼ ਦੇ ਚੱਲਦਿਆਂ ਇਕ ਦਿਨ ਪੁਲਿਸ ਚੁੱਕ ਕੇ ਲੈ ਗਈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਸਦਾ ਕੋਈ ਥਹੁ-ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ। ਅਤੇ ਇਹ ਉਸ ਪੁੱਤ ਦੀ ਜੋ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਡਰ ਹੇਠ ਰਾਤ ਨੂੰ ਲੁਕ-ਛੁਪ ਕੇ ਘਰ ਜਾਣ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿਨ-ਦਿਹਾੜੇ ਅਣਖ ਨਾਲ ਘਰ ਮੁੜਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਪਹਿਲੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਇਥੇ ਇਹ ਬਿਆਨ ਕਰ ਦੇਣੀ ਬਣਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਸਿਆਸੀ ਵਰਤਾਰੇ ਨੂੰ ਉਸ ਵਿਚੋਂ ਸਿਆਸਤ ਮਨਫੀ ਕਰਕੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਨਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ ਹੀ ਇਕ ਵੱਡੀ ਸਿਆਸਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਤਕਰੀਬਨ ਕਦੇ ਵੀ ਸਹੀ ਹੁੰਦਾ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਜਾਂ ਹਠਿਆਰਬੰਦ ਖਾੜਕੂ ਲਹਿਰ ਦਾ ਜੋ ਰੂਪ “ਪੰਜਾਬ 1984” ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਉਹ ਵੀ ਇਕ ਖਾਸ (ਸਰਕਾਰੀ ਜਾਂ ਸਿੱਖ ਵਿਰੋਧੀ) ਸਿਆਸੀ ਧਾਰਾ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਹੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੈਰ-ਸਿਆਸੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਦੂਜੀ ਗੱਲ ਕਿ ਧੱਕੇ-ਸ਼ਾਹੀ ਅਤੇ ਜੁਲਮ ਬਹੁਤ ਥਾਂਈ ਤੇ ਤਕਰੀਬਨ ਹਰ ਸਮੇਂ ਹੀ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ ਪਰ "ਪੰਜਾਬ" ਅਤੇ "1984" ਮਿਲ ਕੇ ਇਕ ਖਾਸ ਹਾਲਾਤ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਭਰਦੇ ਹਨ, ਬਲਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਅੱਗੇ ਇਕ ਖਾਸ ਬਿੰਬ ਸਿਰਜਦੇ ਹਨ।
ਇਸ ਰੌਸ਼ਨੀ ਵਿਚ "ਪੰਜਾਬ 1984" ਬਾਰੇ ਸਾਡਾ ਇਹ ਨਜ਼ਰੀਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਿਰਲੇਖ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਸਿਰਲੇਖ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਵੱਡੀ ਪੀੜ ਦਾ ਚਿਨ੍ਹ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਹ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਹੋਂਦ ਹਸਤੀ ਦੇ ਸਵਾਲ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਪਰ ਪੰਜਾਬ 1984 ਫਿਲਮ ਇਕ ਬਿਲਕੁਲ ਵੱਖਰੇ ਧਰਾਤਲ ਉੱਤੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਫਿਲਮ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਕੁਝ ਕੁ ਢਿੱਲੜ ਜਿਹੀਆਂ ਕੜੀਆਂ ਪਾ ਕੇ ਇਸ ਫਿਲਮ ਨੂੰ "ਪੰਜਾਬ 1984" ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੁਲਿਸ ਵਧੀਕੀਆਂ, ਸਿਆਸਤ-ਦਾਨਾਂ ਦੀ ਸਿਆਸਤ, ਮਾਂ-ਪੁੱਤ ਦੇ ਦੁਖਾਂਤ ਤੇ ਜੁਲਮ ਅੱਗੇ ਨਾ ਝੂਕਣ ਤੇ ਅਣਖ ਨਾਲ ਜਿਓਣ ਦੇ ਨੁਕਤਿਆਂ ਉੱਤੇ ਕਈ ਕਹਾਣੀਆਂ ਤੇ ਫਿਲਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਬਣੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਬਣਦੀਆਂ ਵੀ ਰਹਿਣਗੀਆਂ, ਪਰ ਸਿਰਫ ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਹੀ ਇੰਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ "ਪੰਜਾਬ 1984" ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰ ਸਕੇ।
ਇਸ ਤੋਂ ਅਗਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕੜੀਆਂ ਇਸ ਮਾਂ-ਪੱਤ ਦੇ ਦੁਖਾਂਤ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ “ਪੰਜਾਬ 1984” ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਲਈ ਇਸ ਫਿਲਮ ਵਿਚ ਪਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਉਹ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਦੁਖਾਂਤ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਨਾਲ ਕੋਝਾ ਮਜਾਕ ਹੈ ਤੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਬਦਨਾਮ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪੇਗੈਂਡੇ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਕਿਸੇ ਹੱਦ ਤੱਕ ਉਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਦੀਆਂ ਹੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਫਿਲਮ ਵਿਚ ਜਿੰਨੇ ਵੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਖਾੜਕੂ ਲਹਿਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਦਿਖਾਏ ਗਏ ਹਨ ਉਸ ਵਿਚੋਂ ਖਾੜਕੂ ਲਹਿਰ ਦਾ ਸਿਰਫ ਇਕ ਹੀ ਰੂਪ ਉੱਭਰ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਲਹਿਰ ਸੋਚ-ਵਿਚਾਰ ਰਹਿਤ, ਹਿੰਸਕ ਤੇ ਜਾਲਮ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦੀ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਿਆਸੀ ਮੁਫਾਦਾਂ ਲਈ ਕੁਝ ਲੋਕ ਹਵਾ ਦਿੰਦੇ ਰਹੇ।
ਹੁਣ ਪਾਠਕ ਖੁਦ ਵਿਚਾਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕੀ ਮਾਂ-ਪੱਤ ਦੇ ਦੁਖਾਂਤ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਂ ਹੇਠ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਪ੍ਰਤੀ ਇਸ ਫਿਲਮ ਵਿਚ ਪ੍ਰਗਟਾਏ ਗਏ ਉਕਤ ਨਜ਼ਰੀਏ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ?
ਸਾਡੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਵੱਖਰੇ ਵਿਚਾਰ ਰੱਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਉਨਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਜੀ ਆਇਆਂ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ।