-ਐਡਵੋਕੇਟ ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮੰਝਪੁਰ

98554-01843

 

ਭਾਰਤੀ ਨਿਆਂਪਾਲਿਕਾ ਵਲੋਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਦੋਹਰੇ ਮਾਪਢੰਡ ਆਪਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਨਿਆਂ ਦੇਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਧਰਮ, ਜਾਤ ਰੰਗ ਨਸਲ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਤੇ ਆਰਥਿਕ ਪਹੁੰਚ ਦੇਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਕਾਨੂੰਨ ਸਾਹਮਣੇ ਬਰਾਬਰਤਾ, ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਰਾਜ ਵਰਗੀਆਂ ਆਦਰਸ਼ਕ ਗੱਲਾਂ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿਚ ਲਿਖੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਉੱਤੇ ਅਮਲ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਕਦੇ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਸਟੇਟ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਨੇੜ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਕਦੇ ਹੋਣ ਦੀ  ਉਮੀਦ ਹੈ। 1947 ਵਿਚ ਅੰਗਰੇਜੀ ਰਾਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੋਟ ਦਾ ਰਾਜ ਸਥਾਪਤ ਹੋਇਆ ਜਿਸ ਦਾ ਭਾਵ ਸੀ ਕਿ ਜਿਸਦੀਆਂ ਵੋਟਾ ਜਿਆਦਾ ਉਸ ਦਾ ਰਾਜ ਤੇ ਭਾਰਤ ਨਾਮੀ ਇਸ ਖਿੱਤੇ ਵਿਚ ਹਿੰਦੂ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਖਾਸ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਰਾਜ ਸਥਾਪਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਭਾਰਤੀ ਉਪਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿਚ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਘੱਟਗਿਣਤੀਆਂ ਸਰੀਰਕ ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਨਸਲਘਾਤ ਦੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਅਜਿਹੀ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਵਿਚ ਅੱਜ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ।

ਜੂਨ 1984 ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜਾਂ ਵਲੋਂ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਹਿਬ ਅਤੇ 38 ਹੋਰ ਗੁਰਧਾਮਾਂ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹਨਾਂ ਗੁਰੂ ਘਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸੱਚ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਬੁਲੰਦ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਸਟੇਟ ਨੂੰ ਸੱਚ ਕਦੇ ਭਾਉਂਦਾ ਨਹੀਂ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਰੂਹਾਨੀ ਕੇਂਦਰ  ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਤਖ਼ਤ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਢਾਹੁਣ ਦੇ ਹੁਕਮ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ। ਇੱਥੇ ਇਹ ਗੱਲ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਇੰਦਰ ਪਾਪਣ ਦੇ ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਸਟੇਟ ਦੀਆਂ ਗੁਲਾਮ ਸਾਰੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਜੋ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦੀ ਚੋਣ ਨੂੰ ਪ੍ਰਣਾਈਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ, ਸਭ ਦਾ ਸਾਥ ਸੀ।

ਪਰ ਅੱਤ ਦਾ ਅਮਤ ਵੀ ਆ ਗਿਆ। 31 ਅਕਤੂਬਰ 1984 ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਉਹ ਦਿਨ ਸੀ ਜਿਸ ਦਿਨ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਇਸ ਵੱਡੇ ਅਖੌਤੀ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀ ਰਾਣੀ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਰੂਹਾਨੀ ਕੇਂਦਰ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਹਿਬ ਉੱਤੇ ਫੌਜੀ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦੀ ਦੋਸ਼ਣ ਇੰਦਰਾ ਪਾਪਣ ਆਪਣੇ ਪਾਪਾਂ ਕਾਰਨ ਮਰ ਰਹੀ ਸੀ।

ਇੰਦਰਾ ਪਾਪਣ ਦੇ ਕਤਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤੀ ਸਟੇਟ ਦਾ ਅਸਲ ਭਿਆਨਕ ਰੂਪ ਸਪੱਸ਼ਟ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦੁਨੀਆਂ ਨੇ ਦੇਖਿਆਂ ਜਦੋਂ ਅਣਜਨਮੇ ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਤੱਕ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਤੇ ਬੀਬੀਆਂ ਦੀ ਪੱਤ ਰੋਲੀ ਗਈ।

ਭਾਰਤੀ ਕਾਨੂੰਨ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਦਾ ਹੱਥ-ਠੋਕਾ ਬਣ ਕੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਿਸਦੀ ਪਰਤੱਖ ਮਿਸਾਲ ਹੈ ਕਿ ਇਕ ਔਰਤ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਜੋ ਕਿ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਰੂਹਾਨੀ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਅਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮੌਤਾਂ ਲਈ ਜਿੰਮੇਵਾਰ ਸੀ, ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਪੰਜ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਹੀ ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਪਰ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਬੇਕਸੂਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਤੇ ਬੀਬੀਆਂ ਦੀ ਪੱਤ ਲੁਟਣ ਦੇ ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਤਾਂ ਇਕ ਪਾਸੇ ਰਹੀ ਸਗੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਉੱਚੀਆਂ ਪਦਵੀਆਂ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜ਼ਿਆ ਗਿਆ।

ਆਓ! ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਵਲੋਂ ਭਾਈ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਤੇ ਭਾਈ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਸਬੰਧੀ ਇੰਦਰਾਂ ਗਾਂਧੀ ਕਤਲ ਕੇਸ ਵਿਚ ਕੀਤੇ ਫੈਸਲੇ ਨੂੰ ਪੜਚੋਲੀਏ ਤਾਂ ਜੋ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਨੇੜੇ ਤੋਂ ਹੋ ਕੇ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਕੌਮੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਲਈ ਅਗਲੇਰੇ ਰਾਹਾਂ ਦੇ ਪਾਂਧੀ ਬਣ ਸਕੀਏ।

ਭਾਰਤੀ ਸਟੇਟ ਨੇ  ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਜੱਜ ਜੀ.ਐੱਲ. ਓਜ਼ਾ, ਬੀ.ਸੀ. ਰੇਅ ਅਤੇ ਕੇ. ਜਗਨਨਾਥ ਸ਼ੈਟੀ ਰਾਹੀਂ 3 ਅਗਸਤ,1988 ਨੂੰ ਸੁਣਾਇਆ। ਸਿੰਘਾਂ ਵਲੋਂ ਰਾਮ ਜੇਠਮਲਾਨੀ ਸੀਨੀਅਰ ਐਡਵੋਕੇਟ, ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਆਰ.ਐੱਸ. ਸੋਢੀ, ਰਾਣੀ ਜੇਠਮਲਾਨੀ, ਆਰ.ਐੱਮ. ਤਿਵਾੜੀ, ਅਸ਼ੋਕ ਗੁਪਤਾ ਅਤੇ ਸੰਜੀਵ ਕੁਮਾਰ ਐਡਵੋਕੇਟਸ ਪੇਸ਼ ਹੋਏ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸਟੇਟ ਵਲੋਂ ਜੀ. ਰਾਮਾਸਵਾਮੀ ਆਡੀਸ਼ਨਲ ਸੋਲਿਸਟਰ ਜਨਰਲ, ਐੱਸ.ਮਧੁਸੂਦਨ ਰਾਓ ਸੀਨੀਅਰ ਐਡਵੋਕੇਟ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਪੀ.ਪਰਮੇਸ਼ਵਰਨ, ਏ.ਸ਼ੁਭਾਸ਼ਿਨੀ, ਐੱਮ.ਵੀ.ਚੇਲਾਪਾਠੀ ਰਾਓ, ਐੱਸ.ਪੀ.ਮਨੋਚਾ ਤੇ ਏ.ਪੀ. ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ ਐਡਵੋਕੇਟਸ ਪੇਸ਼ ਹੋਏ।

30 ਅਕਤੂਬਰ 1984 ਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ  ਉੜੀਸਾ ਦੇ ਟੂਰ ਤੋਂ ਦਿੱਲੀ ਪੁੱਜੀ ਅਤੇ 31 ਅਕਤੂਬਰ ਸਵੇਰੇ 9 ਵਜੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਕੋਠੀ ਨੰਬਰ 1, ਸਫਦਰਜੰਗ ਰੋਡ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਦਫਤਰ ਨੰਬਰ 1, ਅਕਬਰ ਰੋਡ ਵੱਲ ਨੂੰ ਨਿਕਲੀ ਅਤੇ ਟੀ.ਐੱਮ.ਸੀ ਗੇਟ ਲਾਗੇ ਪੁੱਜਣ ਤੇ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਸਬ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸੱਜੀ ਡੱਬ ਵਿਚੋਂ ਆਪਣਾ ਸਰਵਿਸ ਰਿਵਾਲਵਰ ਕੱਢ ਕੇ ਗੋਲੀਆਂ ਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਕਾਂਸਟੇਬਲ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਟੇਨਗੰਨ ਨਾਲ ਗੋਲੀਆਂ ਦੀ ਬੁਛਾੜ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਡਿੱਗ ਪਈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਵੀ ਆਈ.ਟੀ.ਬੀ.ਪੀ ਦੇ ਫੌਜੀਆਂ ਨੇ ਗੋਲੀਆਂ ਮਾਰੀਆਂ ਜਿਸ ਸਦਕਾ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਮੌਕੇ ਪਰ ਹੀ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਕਰਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਕੇਸ ਵਿਚ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ 15 ਨਵੰਬਰ 1984 ਨੂੰ ਪਾਈ ਗਈ। ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਐੱਸ.ਐੱਲ ਖੰਨਾ ਦੀ ਅਦਾਲਤ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ 29 ਨਵੰਬਰ ਤੱਕ ਪੁਲਿਸ ਰਿਮਾਂਡ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।29 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਕਬਾਲੀਆ ਬਿਆਨ ਦਰਜ਼ ਕਰਾਉਂਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਤੇ 1 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਭੂਸ਼ਣ ਗੁਪਤਾ ਜੱਜ ਨੇ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਇਕਬਾਲੀਆ ਬਿਆਨ ਦਰਜ਼ ਕੀਤਾ।

ਭਾਈ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਫੁੱਫੜ ਭਾਈ ਕਿਹਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ 30 ਨਵੰਬਰ 1984 ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 3 ਦਸੰਬਰ  1984 ਨੂੰ ਇਕ ਸਬ-ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਵੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।11 ਦਸੰਬਰ 1984 ਨੂੰ ਕੋਰਟ ਵਿਚ ਚਲਾਨ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਚਲਾਨ ਵਿਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਚੋਂ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦਾ ਸਫਾਇਆ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਬਲਿਊ ਸਟਾਰ ਦੇ ਨਾਮ ਹੇਠ ਫੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਜਾਨ-ਮਾਲ ਦਾ ਵੱਡਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਢਹਿ-ਢੇਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਠੇਸ ਪੁੱਜੀ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਚਾਰਾਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ (ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ, ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ, ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ, ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ) ਨੇ ਭੜਕਾਊ ਤਕਰੀਰਾਂ ਸੁਣ ਕੇ, ਆਪਸੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਕਰਕੇ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ‘ਤੇ ਹੋਏ ਹਮਲੇ ਲਈ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਗਰਦਾਨਦੇ ਹੋਏ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਲਈ ਸਜ਼ਿਸ ਘੜ੍ਹੀ।ਚਲਾਨ ਵਿਚ ਚਾਰਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ਸਾਜ਼ਿਸ ਦੀ ਲੜੀ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਮੁਤਾਬਕ ਘੜ੍ਹੀ ਗਈ।

1. ਸ. ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਬਲਿਊ ਸਟਾਰ  ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਧਾਰਮਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕੱਟੜ ਵਿਅਕਤੀ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਉਸਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਉਸ ਰਾਹੀਂ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਕੱਟੜਤਾ ਦਾ ਪਾਠ ਪੜਾਇਆ ਤੇ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਦਾ 14 ਅਕਤੂਬਰ 1984 ਤੇ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਦਾ 24 ਅਕਤੂਬਰ 1984 ਨੂੰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਸੈਕਟਰ 6, ਆਰ.ਕੇ. ਪੁਰਮ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸੰਸਕਾਰ ਕਰਾਇਆ।ਕਿਹਰ ਸਿੰਘ 20 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਦਰਬਾਰ ਸਹਿਬ ਵੀ ਲੈ ਕੇ ਗਿਆ ਜਿੱਥੇ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਲਿਆ।

2. ਬਲਿਊ ਸਟਾਰ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਵੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੇ ਮਨਸੂਬੇ ਘੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਸਨ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੀ ਸਕੀਮ ਦੱਸੀ। ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਵੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਕਤਲ ਲਈ ਉਕਸਾਇਆ ਤੇ ਅੰਤ 30 ਅਕਤੂਬਰ 1984 ਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤੀ।

3. ਸਤੰਬਰ 1984 ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹਫਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਘਰ ਦੀ ਮੁੱਖ ਰਿਸਪਸ਼ੈਨ ਉੱਤੇ ਇਕ ਬਾਜ਼ ਦੁਪਹਿਰ ਬਾਦ 1.30 ਵਜੇ ਆ ਕੇ ਬੈਠਾ। ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਉਹ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸੱਦ ਕੇ ਦਿਖਾਇਆ।ਦੋਵੇਂ ਇਸ ਗੱਲ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਏ ਕਿ ਇਹ ਬਾਜ਼ ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੁ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਲੈ ਕੇ ਅਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਾਂ ਨੂੰ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਬਲਿਊ ਸਟਾਰ ਸਬੰਧੀ ਕੁਝ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਦੋਹਾਂ ਨੇ ਅਰਦਾਸ ਵੀ ਕੀਤੀ।

4. ਇਸੇ ਲੜ੍ਹੀ ਤਹਿਤ ਸਾਜ਼ਿਸ ਨੂੰ ਸਿਰੇ ਚੜਾਉਂਣ ਲਈ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਜਿਵੇ ਕਿ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ 31 ਅਕਤੂਬਰ 1984 ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ 9 ਵਜੇ ਟੀ.ਐੱਮ.ਸੀ ਗੇਟ ਕੋਲੋਂ ਲੰਘ ਕੇ ਆਇਰਸ਼ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਟੀਮ ਨੂੰ ਇੰਟਰਵਿਊ ਦੇਣ ਜਾਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਡਿਊਟੀ ਇਸ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਲਗਾਈ ਕਿ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਸਵੇਰੇ 7 ਵਜੇ ਤੋਂ 10 ਵਜੇ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਟੀ.ਐੱਮ.ਸੀ ਗੇਟ ਤੇ ਟੀ.ਐੱਮ.ਸੀ ਸੈਂਟਰੀ ਗੇਟ ਲਾਗੇ ਹੋਣ।ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੀ ਡਿਊਟੀ ਸਬ- ਇਸਪੈਕਟਰ ਜੈ ਨਾਰਾਇਣ ਨਾਲ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਲਈ ਅਤੇ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਿਵਾਸ ਦੀ ਬੀਟ ਨੰਬਰ 4 ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਡਿਊਟੀ ਟੀ.ਐੱਮ.ਸੀ ਸੈਂਟਰੀ ਬੂਥ ਜੋ ਕਿ ਲੈਟਰੀਨ ਨੇੜੇ ਸੀ, ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਤਬਦੀਲ ਕਰਵਾ ਲਈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਪੇਚਿਸ ਹੈ। ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਕੋਲ .38 ਬੋਰ ਦਾ ਰਿਵਾਲਵਰ ਨੰਬਰ ਜੇ-296754, ਬੱਟ ਨੰਬਰ 140 ਸੀ ਜਿਸ ਵਿਚ 18 ਗੋਲੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਕੋਲ ਐੱਸ.ਏ.ਐੱਫ ਕਾਰਬਾਈਨ ਨੰਬਰ ਡਬਲਿਊ.ਡਬਲਿਊ-13980, ਬੱਟ ਨੰਬਰ 80 ਸੀ ਜਿਸ ਵਿਚ .9 ਐੱਮ.ਐੱਮ ਦੀਆਂ 100 ਗੋਲੀਆਂ ਸਨ।ਅਤੇ ਜਿਉਂ ਹੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਟੀ.ਐੱਮ.ਸੀ ਗੇਟ ਕੋਲੋ ਪੁੱਜੀ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਅਪਾਣੀ ਰਿਵਾਲਵਰ ਨਾਲ 5 ਗੋਲੀਆਂ ਤੇ ਬਾਦ ਵਿਚ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਾਰਬਾਈਨ ਨਾਲ 25 ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ। ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਉੱਥੇ ਹੀ ਡਿੱਗ ਪਈ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਮੈਡੀਕਲ ਸਾਇੰਸ ਸੰਸਥਾ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਕਰਾਇਆ ਗਿਆ ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮ੍ਰਿਤਕ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਚਲਾਨ ਵਿਚ ਇਹ ਵੀ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਮੌਕੇ ਪਰ ਹੀ ਆਪਣੇ ਹਥਿਆਰ ਰੱਖ ਦਿੱਤੇ ਸਨ।

 

ਭਾਈ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਰੀ:

ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ  1 ਨਵੰਬਰ 1984 ਨੂੰ ਘਰੋਂ ਛਾਪਾ ਮਾਰ ਕੇ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਤੇ ਇਸ ਮੌਕੇ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰੋਂ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲ਼ਿਆ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਿਤਾਬ ਬਰਾਮਦ ਕੀਤੀ ਗਈ ਤੇ ਪੁਲਿਸ ਮੁਤਾਬਕ 1 ਨਵੰਬਰ 1984 ਨੂੰ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਦੇਰ ਰਾਤ ਜਮਨਾ ਵੈਲਡਰੋਮ ਤੋਂ ਜਾਣ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਭੱਜ ਗਿਆ ਤੇ ਉਸਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ 3 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ  ਨਜ਼ਫਗੜ੍ਹ ਬੱਸ-ਸਟੈਂਡ ਤੋਂ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਕੋਲੋਂ ਇਕ ਅਜਿਹੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੀ ਬਰਾਮਦਗੀ ਦਿਖਾਈ ਗਈ ਜਿਸ ਮੁਤਾਬਕ ਸਾਰੀ ਸਾਜ਼ਿਸ ਦੀਆਂ ਤਰੀਕਾਂ ਤੇ ਥਾਂ ਲਿਖਤ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦਰਜ਼ ਸਨ। ਪਰ ਅਸਲ ਗੱਲ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ 1 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਛੱਡਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ ਗਿਆ ਸੀ ਤੇ ਉਸ ਕੋਲੋਂ ਉਸ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੀ ਬਰਾਮਦਗੀ ਦਿਖਾਉਂਣ ਨੂੰ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਅਤੇ ਇਹੀ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਰਿਹਾਈ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਿਆ। ਜਿਸ ਉਕਤ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਨੂੰ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਮੁੱਖ ਸਬੂਤ ਵਜੋਂ ਲਿਆ ਉਸ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਨੂੰ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਇਕ ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਹਿਮੀਅਤ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ। ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਦੀ ਇਹ ਦਲੀਲ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਵਿਚ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਢਾਹੇ ਜਾਣ ਦਾ ਰੋਸ ਸੀ ਤੇ ਉਹ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਇਸ ਸਭ ਕਾਸੇ ਲਈ ਦੋਸ਼ੀ ਮੰਨਦਾ ਸੀ। ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਬਰੀ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਬਲਿਊ ਸਟਾਰ ਪ੍ਰਤੀ ਗੁੱਸੇ ਦੇ ਵਿਖਾਵੇ ਨੂੰ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਵਿਰੁੱਧ ਨਹੀਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਜੇ ਅਜਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਬਲਿਊ ਸਟਾਰ ਪ੍ਰਤੀ ਕੀਤੇ ਰੋਸ ਨੂੰ ਆਧਾਰ ਬਣਾ ਕੇ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਕਤਲ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

 

ਭਾਈ ਕਿਹਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਫਾਸੀ:

ਭਾਈ ਕਿਹਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮੁੱਖ ਰੂਪ ਵਿਚ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਧਰਮ ਸੁਪਤਨੀ ਬੀਬੀ ਬਿਮਲ ਕੌਰ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਵਰਤੀ ਗਈ ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਬਿਮਲ ਕੌਰ ਨੂੰ ਮੁਕਰਿਆ ਹੋਇਆ ਗਵਾਹ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ  ਉਸ ਵਲੋਂ 16 ਤੇ 19 ਜਨਵਰੀ 1985 ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਬਿਆਨਾਂ ਨੂੰ ਸਮੁੱਚੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਖਾਰਜ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਬਿਮਲ ਕੌਰ ਦੇ ਬਿਆਨਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ 1976 ਵਿਚ ਉਸਦੇ ਮਾਮਾ ਗੁਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨੇ ਤਹਿ ਕਰਾਇਆ ਸੀ।ਕਿਉਂਕਿ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪਤਨੀ ਜਗੀਰ ਕੌਰ ਮਲੋਏ ਤੋਂ ਸੀ ਇਸ ਲਈ ਬਿਮਲ ਕੌਰ ਉਸ ਨੂੰ ਭੂਆ ਤੇ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਫੁੱਫੜ ਸੱਦਦੀ ਸੀ।ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਤੇ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਵਿਚਕਾਰ ਦੋਸਤੀ ਕਾਰਨ ਦੋਹਾਂ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿਚ ਗੂੜੀ ਸਾਂਝ ਸੀ।ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਭਰਾ ਸਮਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਤੇ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਵੀ ਇਕੋ ਬਰਾਦਰੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਰੱਖਦੀਆਂ ਸਨ।ਬਿਮਲ ਕੌਰ ਮੁਤਾਬਕ ਬਲਿਊ ਸਟਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਸਾਡੇ ਘਰ ਅਕਸਰ ਆਉਂਣ ਲੱਗਾ ਤੇ ਉਸ ਅਕਸਰ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਢਹਿਣ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਕੋਲ ਜਾਂਦੀ ਤਾਂ ਚੁੱਪ ਕਰ ਜਾਂਦੇ।ਬਿਮਲ ਕੌਰ ਮੁਤਾਬਕ ਜੁਲਾਈ ਦੇ ਆਖਰੀ ਹਫਤੇ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਮੋਤੀ ਬਾਗ ਵਾਲ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਬੜੀਆਂ ਭੜਕਾਊ ਤੇ ਉਕਸਾਊ ਤਕਰੀਰਾਂ ਸੁਣੀਆਂ ਹਨ। ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਬਿਮਲ ਤੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਖਿਆਲ ਰੱਖੀ ਜਾਂ ਪਰਮਾਤਮਾ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਖਿਆਲ ਰੱਖੇਗਾ। ਪਰ ਉਸਨੇ ਇਸ ਇਸ ਸਮੇਂ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ।ਸਤੰਬਰ 1984 ਅੱਧ ਵਿਚ ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਦੇ ਪੋਤਰੇ ਦਾ ਜਨਮ ਦਿਨ ਮੋਤੀ ਬਾਗ ਸਥਿਤ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਵਿਚ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ। ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸੱਦਾ-ਪੱਤਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਮਿਲਿਆ ਪਰ ਉਹ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਉੱਥੇ ਗਏ ਜਿੱਥੇ ਕਿ ਬੜੀਆਂ ਭਵਕੀਲੀਆਂ ਤਕਰੀਰਾਂ ਕੀਤੀਆ ਗਈਆਂ। 13 ਅਕਤੂਬਰ 1984 ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ 14 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕਾਰਨ ਪੁੱਛਣ ਤੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਸ਼ਰਾਬ ਛੱਡਣੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ।17 ਅਕਤੂਬਰ ਦੀ ਸ਼ਾਮ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਘਰ ਆਇਆ ਤੇ ਛੱਤ ਉੱਤੇ 15-18 ਮਿੰਟ ਇਕੱਠੇ ਬੈਠੇ।ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਜੋ ਕਿ ਅਕਤੂਬਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹਫਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਦੋ ਵਾਰ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਆਇਆ ਸੀ, ਉਹ ਵੀ 17 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਆਇਆ ਸੀ।ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਇਕੱਠਿਆਂ ਨੇ ਭੋਜਨ ਛਕਿਆ।ਬਿਮਲ ਕੌਰ ਦੇ ਪੁੱਛਣ 'ਤੇ ਕਿ ਉਹ ਕੀ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਟਾਲ ਦਿੱਤਾ। 20 ਅਕਤੂਬਰ 1984 ਨੂੰ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਨਾਲ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਗਏ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਇਕੱਲਿਆ ਹੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਬਿਮਲ ਕੌਰ ਦੇ ਪੁੱਛਣ 'ਤੇ ਕਿ ਉਹ ਸਾਰੇ ਮਾਰਚ 1985 ਵਿਚ ਇਕੱਠੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜਾਣਗੇ ਤਾਂ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਵੀ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਲਈ ਮਨਾ ਲਿਆ ਕਿ ਜਗੀਰ ਕੌਰ ਵੀ ਨਾਲ ਹੀ ਚੱਲੇਗੀ।ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਚ ਉਹ ਐੱਮ.ਆਰ ਸਿੰਘ ਕੋਲ ਰਹੇ ਜਿੱਥੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਬਿਮਲ ਕੌਰ, ਬੱਚੇ ਤੇ ਜਗੀਰ ਕੌਰ ਕੀਰਤਨ ਸੁਣਨ ਲੱਗੇ ਅਤੇ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦੇਖਣ ਚਲੇ ਗਏ।ਉਹ ਵੀ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਪਰ ਉਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਅਗਲੀ ਸਵੇਰ ਦੇਖ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਗਲੀ ਸਵੇਰ ਵੀ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਛੇਤੀ ਚਲੇ ਗਏ ਕਿ ਸਾਡੇ ਮਗਰ ਆ ਜਾਇਓ। ਜਦੋ ਸਾਰੇ ਉੱਥੇ ਪੁੱਜੇ ਤਾਂ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਉੱਥੋਂ ਕਿਤੇ ਚਲੇ ਗਏ ਤੇ 3-4 ਘੰਟਿਆਂ ਬਾਅਦ ਆਏ। ਵਾਪਸ ਆਉਂਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫਿਰ ਦੋਵੇਂ ਕੁਝ ਮਿੰਟਾਂ ਲਈ ਕਿਤੇ ਗਏ ਅਤੇ ਇਕ ਕੈਸਟ ਤੇ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲ਼ਿਆ ਦੀ ਇਕ ਫੋਟੋ ਖਰੀਦ ਕੇ ਲਿਆਏ।ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਉੱਤੇ ਜਾਣ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਸਿੱਧਾ ਉੱਥੇ ਪੁਜੱਗਾ ਅਤੇ ਅਸੀਂ 21 ਅਕਤੂਬਰ 1984 ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਦਿੱਲੀ ਆ ਗਏ। 24 ਅਕਤੂਬਰ 1984 ਨੂੰ ਰਾਤ ਦੀ ਡਿਊਟੀ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਆਕੇ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਸਕੂਟਰ ਉੱਤੇ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਕਿਤੇ ਚਲਾ ਗਿਆ।

 

 31 ਅਕਤੂਬਰ 1984 ਨੂੰ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰੀ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ੀ ਦੌਰਾਨ ਸੰਤ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲ਼ਿਆ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹੁਕਮਨਾਮੇ ਦੀਮ ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਮਿਲੀ ਜੋ ਕਿ 13 ਅਕਤੂਬਰ 1984 ਦਾ ਗੁਰੂ ਗੰ੍ਰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਹੁਕਮਨਾਮਾ ਸੀ ਤੇ ਜਿਸਨੂੰ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਅਪਾਣੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਪੀਲੀ ਸਿਆਹੀ ਨਾਲ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।ਹੁਕਮਨਾਮਾ ਗੁਰੂ ਗੰ੍ਰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਅੰਗ 651-652 ਉਪਰ ਸੁਸ਼ੋਭਿਤ ਹੈ ਕਿ

ਸਲੋਕੁ ਮਃ 3 ॥

ਗੁਰ ਸੇਵਾ ਤੇ ਸੁਖੁ ਊਪਜੈ ਫਿਰਿ ਦੁਖੁ ਨ ਲਗੈ ਆਇ ॥

 ਜੰਮਣੁ ਮਰਣਾ ਮਿਟਿ ਗਇਆ ਕਾਲੈ ਕਾ ਕਿਛੁ ਨ ਬਸਾਇ ॥

ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਬਿਮਲ ਕੌਰ ਵਲੋਂ ਦਿੱਤੇ ਬਿਆਨ ਵਿਚ ਕਿਤੇ ਵੀ ਇਹ ਜਿਕਰ ਨਹੀਨ ਆਇਆ ਕਿ ਉਹ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ ਘੜ੍ਹ ਰਹੇ ਸਨ ਪਰ ਅਦਾਲਤ ਵਲੋਂ ਇਹ ਮੰਨ ਕੇ ਚੱਲਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਗੁਪਤ ਵਾਰਤਾਵਾਂ ਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਵੱਖ ਰਹਿ ਕੇ ਵਿਚਰਨਾ ਅਤੇ ਸਾਰਾ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇਸ ਸਾਜ਼ਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਉਂਦਾ ਹੈ।

ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ, ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਬਿਮਲ ਕੌਰ ਤਿੰਨਾਂ ਦੁਅਰਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਣ ਦੀ ਘਟਨਾ ਸਮੇਂ ਕਿਹਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਨਾਲ ਹੋਣਾ ਵੀ ਉਸਨੂੰ ਸਾਜ਼ਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਉਂਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ।ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ ਤਾਂ ਸੀ ਜੋ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਤਾਂ ਜਾਣਦਾ ਸੀ ਪਰ  ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਬਿਮਲ ਕੌਰ ਨੂੰ ਵੀ ਜ਼ਾਹਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੋਣ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ।

31 ਅਕਤੂਬਰ 1984 ਨੂੰ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਭਾਵੇਂ ਛੁੱਟੀ ਉੱਤੇ ਸੀ ਪਰ ਉਹ ਸਵੇਰੇ 10.45 ਵਜੇ ਦਫਤਰ ਆਇਆ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਕਤਲ ਬਾਰੇ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਜਾਹਰ ਕਰਦਿਆ ਕਿਹਾ ਕਿ “ਪੰਥ ਨਾਲ ਜੋ ਵੀ ਟੱਕਰ ਲਵੇਗਾ ਉਸਦਾ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਹਸ਼ਰ ਹੋਵੇਗਾ”।

ਇਹਨਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਦਿਆਂ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਭਾਈ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸਹੀ ਠਹਿਰਾਈ।

ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਕੋਲ ਸਬੂਤਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਘਾਟ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਜਿਆਦਾ ਕਰਕੇ ਮੌਕੇ ਦੇ ਕਈ ਗਵਾਹ ਸਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਉਂਦੇ ਅੱਖੀਂ ਦੇਖਿਆਂ ਸੀ। ਪਰ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਫਾਂਸੀ ਦੇਣ ਦੇ ਹੁਕਮ ਵਿਚ ਜੱਜਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦਾ ਜੋ ਝਲਕਾਰਾ ਨਜ਼ਰੀ ਪੈਦਾ ਹੈ ਉਸ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮੁਤੱਸਬੀ-ਪੁਣੇ ਦੀ ਸਾਫ ਝਲਕ ਦਿਖਦੀ ਸੀ।

ਭਾਈ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਭਾਈ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ‘ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ ਜੋ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇਕ ਨਿਹੱਥੀ ਔਰਤ ‘ਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ ਜਿਸਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰਂ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਜੱਜਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਫੈਸਲੇ ਵਿਚ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਕੀਤਾ।ਸਿੱਧੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦੇਖਿਆਂ-ਸੁਣਿਆਂ ਇਹ ਗੱਲ ਮਨ ਨੂੰ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਪਰ ਜਦੋਂ ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਲੰਮੀ ਵਾਰਤਾ ਸੋਚਾਂ ਵਿਚ ਉਤਰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਸਭ ਕੁਝ ਸਪੱਸ਼ਟ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਉਸ ਸਿਸਟਮ ਦਾ ਮੁੱਖ ਅੰਗ ਸੀ ਜਿਸਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸਟੇਟ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਹਿੰਦੂ ਦੀ ਪੁਰਾਤਨ ਮਿੱਥ ਦੁਰਗਾ ਮਾਤਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸਟੇਟ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅੰਗ ਉਸ ਮਾਤਾ ਦੀਆਂ ਅਨੇਕਾਂ ਬਾਹਵਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਧੁਰਾ ਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਟੇਕ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਤੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡੀ ਸਿਆਸਤ ਦਾ ਧੁਰਾ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਤੋਪਾਂ-ਟੈਂਕਾਂ ਨਾਲ ਢਾਹੁਣਾ ਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਬੇ-ਗੁਨਾਹ ਇਨਸਾਨਾਂ ਦਾ ਕਤਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।ਜਿਹਨਾਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਬੰਦੂਕਾਂ ਸਨ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਹੀਦੀਆਂ ਦਾ ਕੋਈ ਗਮ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਮਾਣ ਹੈ ਪਰ ਜੋ ਜਾਣ-ਬੁਝ ਕੇ ਫੜ-ਫੜ ਕੇ ਤੜਫਾ-ਤੜਫਾ ਕੇ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਹਾਅ ਨੀ ਜੀਣ ਦੇ ਸਕਦੀ ਪਾਪੀਆਂ ਨੂੰ।ਇਸ ਸਭ ਲਈ ਜਿੰਮੇਵਾਰ ਕੌਣ ਸੀ ? ਭਾਰਤੀ ਸਟੇਟ। ਕਿਸੇ ਸਟੇਟ ਦਾ ਮੁੱਢਲਾ ਫਰਜ਼ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ? ਉਸ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜਾਨ-ਮਾਲ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਨੀ। ਪਰ ਰਾਖੀ ਕਰਨ ਲਈ ਬਣਾਈਆਂ ਫੋਰਸਾਂ ਨੇ ਹੀ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਫੋਰਸਾਂ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਕੀ ਕੋਈ ਫਰਜ਼ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ? ਉਹਨਾਂ ਕਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬਰਾਬਰ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਤਾਂ ਇਕ ਪਾਸੇ ਰਿਹਾ ਮਨੁੱਖ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਮਝਿਆ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਜਾਨਵਰ ਮਾਰਨ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਤਾਂ ਹੈ ਪਰ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀ ਕੋਈ ਸਜ਼ਾ ਨਹੀਂ।ਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਗਵਾਹ ਹੈ ਕਿ ਫੌਜਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਚੰਗੇ-ਮੰਦੇ ਦਾ ਖਾਮਿਆਜ਼ਾ ਮੁਖੀਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਭੁਗਤਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।ਤੇ ਜਦੋਂ ਸਟੇਟ ਹੀ ਆਪਣੇ ਫਰਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਕੇ ਅਪ-ਹੁਦਰੀਆਂ ‘ਤੇ ਉਤਰ ਆਈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ ਦੋ ਕਰਿੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਫਰਜ਼ ਨਿਭਾਉਂਣ ਲਈ ਕਹਿਣਾ ਬਚਪਨਾ ਹੀ ਹੋਵੇਗਾ।ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ ਸਿੱਖ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੈ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ, ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਤੇ ਕੌਮ ਦੀ ਪੱਗ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਦ ਹੀ ਬਾਕੀ ਸਭ-ਕੁਝ। ਤੇ ਜਦੋਂ ਅਥਾਹ ਵੱਡੇ ਫਰਜ਼ ਨਿਭਾਉਂਣ ਵਾਲੇ ਪਏ ਸਨ ਤਾਂ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਨਿੱਕੇ-ਮੋਟੇ ਫਰਜ਼ ਕੋਈ ਮਾਅਨੇ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ।ਹਰ ਇਕ ਦਾਨਸ਼ਮੰਦ ਇਨਸਾਨ ਇਸ ਗੱਲ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਇਕ ਪਾਸੇ ਧੀ-ਭੈਣ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਦਾ ਸਵਾਲ ਹੋਵੇ ਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਪੈਸਿਆਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਸਵਾਲ ਤਾਂ ਹਰ ਗੈਰਤ ਮੰਦ ਇਨਸਾਨ ਧੀ-ਭੈਣ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਬਚਾਉਂਣ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦੇਵੇਗਾ ਤੇ ਇਹੀ ਫਰਜ਼ ਭਾਈ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਭਾਈ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਨਿਭਾਇਆ। ਹਾਂ, ਇਸ ਭਾਰਤੀ ਸਟੇਟ ਦੇ ਮੁਖੀ ਮੁਗਲਾਂ ਦੇ ਰਾਜ਼ ਸਮੇਂ ਆਪਣੀਆਂ ਧੀਆਂ-ਭੈਣਾਂ ਨੂੰ ਮੁਗਲਾਂ ਦੇ ਬਿਸਤਰਿਆਂ ਵਿਚ ਭੇਜ ਕੇ ਆਪਣੀ ਜਾਨ-ਮਾਲ ਦੀ ਰਾਖੀ ਜਰੂਰ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਸਨ। 

ਭਾਰਤੀ ਨਿਆਂਪਾਲਿਕਾ ਵਲੋਂ ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਰਾਹੀਂ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਸਬਕ ਸਿਖਾਇਆ ਗਿਆ। ਪਹਿਲੀ ਗੱਲ ਕਿ ਜੇ ਭਾਰਤੀ ਸਟੇਟ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰੇ ਤਾਂ ਸਿੱਖ ਉਸ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਨਾ ਕਰਨ ਪਰ ਜੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕੁਝ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਮੌਤ ਲਈ ਵੀ ਸਿੱਖ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣ । ਭਾਈ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਉੱਤੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਮਾਣ ਹੈ ਅਤੇ ਕੌਮ ਕਦੇ ਵੀ ਇਸ ਲਈ ਝੂਰਦੀ ਨਹੀਂ।ਦੂਜਾ ਸਬਕ ਇਹ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਜਿਸ ਨੂੰ ਚਾਹੇ ਦੋਸ਼ੀ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜਿਵੇ ਕਿ ਭਾਈ ਬਲਵੀਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਈ ਕਿਹਰ ਸਿੰਘ।ਤੀਜਾ ਸਬਕ ਇਹ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਜਿਸ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਚਾਹੇ ਬਰੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜਿਵੇ ਭਾਈ ਬਲਵੀਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਜਿਸ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਚਾਹੇ ਤਾਂ ਨਿਗੂਣੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ‘ਤੇ ਹੀ ਫਾਂਸੀ ਚਾੜ੍ਹ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜਿਵੇ ਭਾਈ ਕਿਹਰ ਸਿੰਘ ‘ਤੇ ਜੋ ਇਲਜ਼ਾਮ ਸਨ ਕਿ ਉਸਨੇ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਹੋਰ ਸਾਥੀਆਂ ਕੋਲ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਢਹਾਉਂਣ ਲਈ ਇੰਦਰਾਂ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਮੰਨਿਆ, ਉਹ ਸਮੇਤ ਪਰਿਵਾਰ ਭਾਈ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ 20-21 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪਤਨੀ ਨੇ ਬਿਅਨਾਂ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਕਿਹਰ ਸਿੰਘ ਆਪਸ ਵਿਚ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਸਨ ਪਰ ਉਸਨੇ ਕਦੀ ਗੱਲਾਂ ਨਹੀਂ ਸੁਣੀਆਂ ਕਿ ਉਹ ਗੱਲਾਂ ਕੀ ਕਰਦੇ ਸਨ ? ਤਾਂ ਫਿਰ ਸਿੱਖੋ ਸਮਝ ਗਏ ਸਾਰੀ ਗੱਲ ਕਿ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ, ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ, ਆਪਣਾ ਕੌਮੀ ਦਰਦ ਆਪਣੇ ਵੀਰਾਂ ਭਰਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ-ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਸਿੱਖਾਂ ਤੇ ਹੋਰ ਘੱਟ-ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹਜ਼ਾਰਾਂ-ਲੱਖਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਮਾਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ , ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਧੀਆਂ-ਭੈਣਾਂ ਨਾਲ ਬਲਾਤਕਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸਜ਼ਾ ਤਾਂ ਦੂਰ ਦੀ ਗੱਲ ਸਗੋਂ ਤਗਮਿਆਂ ਤੇ ਪਦਵੀਆਂ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜ਼ਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਵਿਚ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਇਕ ਹੋਰ ਗੱਲ ਕਹੀ ਕਿ ਇੰਦਰਾਂ ਗਾਂਧੀ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਦੀ ਆਗੂ ਸੀ ਇਸ ਨੂੰ ਮਾਰਨਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਗੁਨਾਹ ਹੈ, ਇਸ ਤੋਂ ਸਾਬਤ ਹੈ ਕਿ ਵੋਟਾਂ ‘ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਇਸ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਢਾਂਚੇ ਵਿਚ ਕੇਵਲ ਬਹੁ-ਗਿਣਤੀ ਦੀ ਹੀ ਗੱਲ ਸੁਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੇਵਲ ਬਹੁ-ਗਿਣਤੀ ਨੂੰ ਹੱਕ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਬੋਲੇ ਤੇ ਹੁਕਮ ਦੇਵੇ, ਘੱਟ-ਗਿਣਤੀਆਂ ਦੀ ਨਾ ਤਾਂ ਕੋਈ ਗੱਲ ਸੁਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਹ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਬੋਲ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕੁਝ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਪਰ ਜੇ ਕੁਝ ਕਰਨ ਤਾਂ ਉਹ ਦੇਸ਼-ਧ੍ਰੋਹੀ, ਅੱਤਵਾਦੀ ਤੇ ਵੱਖਵਾਦੀ।

ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਆਪਣੇ ਫੈਸਲੇ ਵਿਚ ਇਹ ਗੱਲ ਨਿਚੋੜ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕਹੀ ਕਿ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਇਕ ਜਿੰਮੇਵਾਰ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਪੁੱਟਿਆ ਗਿਆ ‘ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਿੱਤ’ ਵਾਲਾ ਕਦਮ ਸੀ। ਜੇ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਰਵ-ਉੱਚ ਅਦਾਲਤ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਮੁਖ ਅਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਹਮਲੇ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਿੱਤ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਅਦਾਲਤਾਂ ਵਲੋਂ ਕੀ ਨਿਆਂ ਮਿਲ ਸਕਦਾ ਹੈ ?

ਆਓ! ਆਪਾਂ ਸਿੱਖ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸਟੇਟ ਨੂੰ ਸਮਝੀਏ ਅਤੇ ਇਸ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਇਹਨਾਂ ਕਾਨੂੰਨਾਂ, ਨਿਆਂ ਦੇ ਡਰਾਮਿਆਂ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ ਸਾਹਮਣੇ ਨੰਗਾ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਜੋ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਦੱਸ ਸਕੀਏ ਇਸ ਭੋਲੀ ਗਾਂ ਦੇ ਪਰਦੇ ਪਿੱਛੇ ਕਿੱਡੇ ਖੂੰਖਾਰ-ਆਦਮਖੋਰ ਸੀਂਹ ਤੇ ਕੁੱਤੇ ਲੁਕੇ ਬੈਠੇ ਹਨ ਜੋ ਨਾ ਸਿਰਫ ਸਿੱਖਾਂ ਸਗੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਵਸਦੀ ਹਰ ਉਸ ਸੋਚ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਪਚਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਵੀ ਭਾਈ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਵਾਂਗ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਉਸ ਹੁਕਮ ਨੂੰ ਮੰਨਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੰਨ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਲੱਥੀ ਪੱਗ ਸਿਰ ਉੱਤੇ ਰੱਖ ਕੇ ਸਿਰਦਾਰੀ ਕਾਇਮ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਹੁਕਮਨਾਮਾ ਸੀ:

ਸਲੋਕੁ ਮਃ 3 ॥

ਗੁਰ ਸੇਵਾ ਤੇ ਸੁਖੁ ਊਪਜੈ ਫਿਰਿ ਦੁਖੁ ਨ ਲਗੈ ਆਇ ॥

 ਜੰਮਣੁ ਮਰਣਾ ਮਿਟਿ ਗਇਆ ਕਾਲੈ ਕਾ ਕਿਛੁ ਨ ਬਸਾਇ ॥ (ਅੰਗ: 651-652)

"I watched Amitabh Bachchan raising his arm and shouting the slogan- khun ka badla khun sae laengae” on DoorDarshan, Jagdish Kaur"""

Amritsar (October 21, 2011): Bibi Jagdish Kaur, a prime witness in November 1984 carnage, is reported to have said to “Times of India” (TOI) that everyone who had been watching DoorDarshan, India’s Government own TV Channel, saw how filmstar Amitabh Bachchan provoked the violance against the Sikhs.

“I wonder why no one in India lodged case against Amitabh Bachchan for provoking killing of Sikhs,” Jagdish Kaur is quoted to have said on Thursday, while talking to TOI.

It is notable that following Prime Minister Indira Gandhi’s assassination on October 31, 1984 by Bhai Satwant Singh and Bhai Beant Singh, India erupted in genocidal vioance against Sikhs.
Rajiv Gandhi and Amitabh Bachhan were close friends

Reminiscing the terrible sad memories of violance against the Sikhs, Jagdish Kaur said, “I watched live relay on Doordarshan and saw Amitabh Bachchan raising his arm and shouting the slogan, ‘khun ka badla khun sae laengae’ (Blood for blood) two times. “

Jagdish Kaur is further reported to have said that everyone who had been watching Doordarshan was witness to how the bollywood superstar Amitabh Bachchan provoked the anti- Sikh riots. “I am not concerned that a case has been registered against him in Australia but all I want to know why nobody noticed Amitabh’s provoking statement in India,” Kaur asked.

She said that ever since she saw Amitabh spewing venom in full public glare she never watched any of his movies or programmes on TV. “Any mention of him or his work reminds me of his role in the 1984 genocide,” she said.

Recently a US-based Sikh human rights group, named Sikhs for Justice, lodged a criminal complaint against Bachchan in Australia for instigating and abetting 1984 anti Sikh riots. Australia’s ‘Criminal Code Act 1995′ states that Australian courts can have jurisdiction over cases involving crimes against humanity irrespective of whether the offense was committed in Australia or not.

Jagdish Kaur, then 42, had seen her husband and son being murdered in cold blood by a frenzied mob inside her house in Palam Colony (West Delhi) on November 1st 1984. She also saw her three brothers Narinder Pal Singh, 35, Raghwinder Singh, 28 and Kuldeep Singh ,21, all contractors with MES, burning to death by the mob while they were trying to save themselves.

Tagged with: Amitabh Bachchan, Bibi Jagdish Kaur, November 1984, Sikh Genocide, Sikh Genocide 1984, Sikhs for Justice

ਕੁਝ ਪਲ ਹੀ ਜਿਓਂਦੇ ਨੇ ਜਿਓਂਦੇ ਸ਼ਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਪਤੰਗੇ.
ਜਿਹੜੇ ਕੌਮ ਦੇ ਹੀਰੇ ਸੀ ਦੱਸੋ ਓਹ ਕਿਓਂ ਸੂਲੀ ਟੰਗੇ.
ਜਿਹੜੇ ਕੌਮ ਦੇ ਕਾਤੀਲ ਨੇ ਓਹ ਲਿਹਰੋਂਦੇ ਫਿਰਦੇ ਝੰਡੇ. X_X

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਇਕ ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦਿਆਂ ਇਕ ਘਟਨਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਅਕਸਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ “ਧਰਮ ਯੁੱਧ ਮੋਰਚੇ ਦੌਰਾਨ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਖਬਾਰਾਂ ਦੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਪੰਜਾਬ ਆ ਰਹੇ ਸਨ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸਿੱਖ ਆਗੂਆਂ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਪੋਸਟ ਅਖਬਾਰ ਦਾ ਇਕ ਪੱਤਰਕਾਰ ਪੰਜਾਬ ਆਇਆ ਤੇ ਮੈਂ ਉਸ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਸ਼੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿਡੰਰਾਂਵਾਲ਼ਿਆਂ ਤੇ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਮੁਖੀ ਸੰਤ ਹਰਚੰਦ ਸਿੰਘ ਲੌਂਗੋਵਾਲ ਨਾਲ ਕਰਵਾਈ। ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਹੋਰਾਂ ਨਾਲ ਉਸ ਪੱਤਰਕਾਰ ਦੀ ਗੱਲਬਾਤ ਦੌਰਾਨ ਕੁਝ ਗੱਲਾਂ ਉੱਤੇ ਆਪਸੀ ਮਤਭੇਦ ਕਾਰਨ ਗੱਲਬਾਤ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਕੁਝ ਗਰਮੀ ਵਾਲਾ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਸੰਤਾਂ ਨੇ ਕੁਝ ਕਰੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਹਿ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਮੈਂ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਸੰਤਾਂ ਨੇ ਇਹ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਇੰਨੀ ਵੱਡੀ ਅਖਬਾਰ ਦਾ ਪੱਤਰਕਾਰ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਜਿਵੇਂ ਗੱਲਬਾਤ ਹੋਈ ਹੈ ਉਸ ਤੋਂ ਸੰਤਾਂ ਬਾਰੇ ਇਸ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਗਲਤ ਛਵੀ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਖੈਰ ਅਸੀਂ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਕੇ ਆ ਗਏ ਤੇ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਬਾਹਰ ਕਿਸੇ ਥਾਂ ਖੜ੍ਹੇ ਸੀ ਤਾਂ ਮੈਂ ਉਸ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪੱਤਰਕਾਰ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ -’ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਦੋਵਾਂ ਸੰਤਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਲਿਆ ਹੈ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੋਹਾਂ ਵਿਚ ਕੀ ਫਰਕ ਨਜ਼ਰ ਆਇਆ ਹੈ?’- ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਜਿਸ ਪਾਸੇ ਸੰਤ ਲੌਂਗੋਵਾਲ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਸਾਂ, ਉਸ ਪਾਸੇ ਹੱਥ ਕਰਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ -’ਉਸ ਸੰਤ ਨੂੰ ਸਮੱਸਿਆ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ’ (ਤੇ ਫਿਰ ਸੰਤ ਭਿੰਡਰਾਂਵਲਿਆਂ ਵੱਲ ਹੱਥ ਕਰਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ-) ‘ਪਰ ਉਹ ਸੰਤ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।’ ਫਿਰ ਉਹ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ ਕਿ- ‘ਜੋ ਸਮੱਸਿਆ ਦੀ ਸਿਰਫ ਜਾਣਕਾਰੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਉਹ ਚੰਗਾ ਨੀਤੀਵਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ; ਪਰ ਜੋ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਸੱਚ-ਮੁੱਚ ਬਹੁਤ “ਖਤਰਨਾਕ” ਹੁੰਦਾ ਹੈ।’

ਫਿਰ ਉਸ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪੱਤਰਕਾਰ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ- ‘ਕੀ ਤੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਅਠਾਹਰਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਪੜ੍ਹਿਆ ਹੈ?’ ਤੇ ਜਵਾਬ ਨਾਂਹ ਵਿਚ ਮਿਲਣ ਤੇ ਉਹ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪੱਤਰਕਾਰ, ਜਿਸ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਪੜ੍ਹਿਆ ਸੀ, ਸੰਤ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ ਕਿ- ‘ਇਹ ਕੋਈ ਅਠਾਹਰਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਸਿੱਖ ਰੂਹ ਹੈ ਜੋ ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚ ਵਿਚਰ ਰਹੀ ਹੈ’ – ‘ਇਹ ਸੰਤ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਵੇਗਾ’ ।

ਸੰਤਾਂ ਬਾਰੇ ਉਸ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪੱਤਰਕਾਰ ਦੇ ਅਜਿਹੇ ਵਿਚਾਰ ਸੁਣ ਮੈਂ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਿਆ, ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਇਕ ਮੁਲਾਕਾਤ ਵਿਚ ਸੰਤਾਂ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਜਾਣ ਲਿਆ ਹੈ ਤੇ ਇੰਝ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਈ ਵਾਰ ਮਿਲਣ ਵਾਲੇ ਸੰਤਾਂ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਾਂ ਜਾਣ ਸਕੇ।’ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਇਸ ਪੱਤਰਕਾਰ ਨੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਅਠਾਹਰਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੜ੍ਹੇ, ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਸਾਬਕਾ, ਵਧੀਕ ਸੰਪਾਦਕ, ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ) ਹੈ।

Baba Banda Singh was born on October 27, 1670 at Rajauri, in the Poonch district of western Kashmir. His father, Ram Dev, was a Rajput farmer. He was called Lachman Dass in the childhood. His father gave him training in farming, riding, shooting, swordsmanship, and hunting. From his early days, he was tender-hearted. Once, while hunting, he shot a female deer. He saw it dying before his eyes. He also saw two young ones fall from its womb and die in pain. The sight had a very deep and lasting effect on his tender heart. He resolved to become a Sadhu. He left home. He met Janki Das Bairagi and became his disciple. He became a Bairagi. He took the name of Madho Das. He wandered from place to place with a band of Bairagis. He came to the Punjab. Then he met a Sadhu named Ram Das near Kasur. Madho Das became a disciple of Sadhu Ram Das. But he did not obtain peace of mind. He again began to wander from place to place. Thus wandering about, he came to Nasik, on the banks of the river Godavari. There he entered the hermitage of an old Jogi named Aughar Nath. He became his disciple. From Aughar Nath he learned the art of working magic and miracles. After his teacher's death, he moved on to Nander. There he establish a dera or monastery of his own. He spent his time in practicing Jogic exercises and developing magical powers. He took delight in practicing tricks of magic on his visitors.

    Guru Gobind Singh visited his monastery in September 1708. He tried to practice his tricks of magic on the Guru. But he failed miserably. He concluded that he had found his master, at last. He fell at the Guru's feet and said, 'I am your Banda or slave. Pardon me. Save me. I shall act as your Banda. I shall carry out your orders whatever they be.' Guru Gobind Singh converted Madho Das Bairagi to his faith. He baptised him as a member of the Khalsa. Madho das ceased to be a Bairagi. He became a Singh (Lion) of the Guru. He called himself the Guru's Banda. He wanted Banda to be his name. Hence, he came to be addressed as Banda. After Baptism, his name was changed to Banda Singh. He is generally known as Banda Singh Bahadur, or simply Banda Bahadur. The Guru instructed him in the principles of his faith. He became acquainted with the history of the Sikhs and their lives. He learnt about the martyrdom of Guru Arjan Dev, Guru Tegh Bahadur, and the Sahibzadas; Guru Gobind Singh's four sons. He learnt about the terrible hardships which the Guru and his Sikhs had suffered. On learning all this, he was filled with righteous indignation. The Guru's amrit aroused the Rajput spirit in him. He yearned to be in the battle-field as Guru Gobind Singh's Saint-Soldier. He said to the Guru, 'O true King, permit me to go to the Punjab. Permit me to punish those who committed such cruel deeds.'

    His wish was granted. He was appointed the leader and commander of the Khalsa. The Guru gave him a drum and a banner. They were to serve as emblems of secular authority. He bestowed on him five arrows from his own quiver. They were to serve as a pledge of victory. He deputed five Sikhs to accompany him. They were to help and advise him. He also gave him a number of Hukamnamas. They were letter addressed to leading Sikhs in the Punjab and to the general body of the Khalsa. They called upon all Sikhs to help Banda Singh in every way. When they parted, the Guru said to him,' Remain pure in conduct. Never touch another's wife. Be true in word and deed. Look upon yourself as a servant of the Khalsa who will be the Guru after my return to the Almighty Father's presence. Always act on the advice of the five Sikhs who will go with you. Never think of declaring yourself as a Guru. Do not set up a sect of your own. Always help the poor and the needy. Never harm the innocent. Have full faith in God and Guru Nanak. Always act on the tenets of the Sikh religion. As long as you act upon these instructions, victory will ever wait on your standard. If, at any time, you find yourself in some hopeless situation, pray to God and shoot one of my arrows. God will help you.'

    Thus raised to the position of the commander of the Khalsa, Banda Singh proceeded to the north, On approaching Sehri and Khanda, he dispatched Guru Gobind Singh's Hukamnamas to the leading Sikhs in the Punjab. He called upon them to join him. He told them that he had come to punish Wazir Khan and his assistant Sucha Nand for having killed The Guru's younger sons. He added that he would also punish the hill-rajas who had ill-treated the Guru. The Sikhs flocked to him from all places. He marched towards Sarhind. More and more Sikhs joined him on the way. He went along punishing tyrants in various places. On November 26, 1709, early in the morning, he fell upon Samana. Sayyid Jalal Din of this city had beheaded Guru Tegh Bahadur. Two other Pathans of the same city had cut off the heads of the younger Sahibzadas at Sarhind. The Mughals, Sayyids, etc., of the place opposed him. But Banda and his Sikhs killed them all. Then he fell upon other centers of Muslim oppression and tyranny, and punished the tyrants there. Such centers included Kanjpur, which was Nawab Wazir Khan's village. Then he attacked the town of Kapuri. The commander of that place, Qadam Din, was a notorious bad character. He used to forcibly take away young and beautiful Hindu women and girls, and keep them in his harem. Qadam Din was suitably punished. His places were burnt.

    Baba Banda Singh then turned his attention to Sadhaura. That was another centre of Muslim oppression. The Hindus of that place were permitted to cremate their dead. They were not permitted to perform any religious ceremony. Cows were killed before their houses, and cows, blood and intestines were left in the streets. The ruler of that place, Usman Khan, was an object of special anger and hatred for the Sikhs. There was a special reason for this. A great Muslim saint of that place, Sayyid Budhu Shah, had helped Guru Gobind Singh in the battle of Bhangani. Later, Usman Khan had, tortured and killed Sayyid Budhu Shah on the account. Sadhaura was attacked. A severe battle was fought. Usman Khan was defeated. He and his agents were hanged. In this way he went on capturing all centers of Muslim oppression. Then he advanced towards Sarhind. This city and its governor, Wazir Khan, were most hateful to the Sikhs. It was here that the two younger sons of Guru Gobind Singh had been bricked up alive and murdered. It was Wazir Khan who had subjected the Guru to many hardships at Anandpur. He had attacked the Guru at Chamkaur where the latter's two elder sons had been killed. He had pursued him to Muktsar, where the forty Saved ones were martyred. Again, it was Wazir Khan who had sent the Pathan who killed the Guru himself at Nander. On account of all this, the Sikhs were burning with rage to wreak vengeance on the hateful ruler of this hated city.

    Sikhs from all parts from the Punjab now joined Baba Banda Singh's forces. He advanced toward Sarhind. Wazir Khan came out with all his army to meet the Sikhs. In addition to his own forces, he had with him the forces of Lahore, Eminabad, Hissar, etc. A severe and bloody battle was fought on the plain of Chapper-Chiri, about 15 kilometers from Sarhind. Wazir Khan was killed. His forces ran away. Sarhind was taken two days later. The city was plundered and mostly destroyed. People like Sucha Nand were also punished. The wall where the two younger Sahibzadas had been bricked up was also pulled down. Baba Banda Singh continued his conquests. Soon, he became master of the Punjab, east of Lahore. For his headquarters he selected Mukhlispur, which was a pleasant hilly place near Sadhaura. He repaired its old fort and renamed it Lohgarh or Iron Castle. Emperor Bahadur Shah heard the news of Baba Banda Singh's successes. He was then in Deccan. At once he returned to the capital. He sent a huge army against Baba Banda Singh. The latter waited for it at Lohgarh. The imperial forces arrived and encamped near Sadhaura. The Sikhs fell upon them with showers of arrows and musket-balls. The imperial army suffered heavy losses. it was about to retreat. But then fresh forces came to its help. The Sikhs retreated into the fort of Lohgarh.

    The imperial forces, more than sixty thousand strong besieged Lohgarh. But the place was so well fortified that the imperial army dared not attack it for some time. The Sikhs were short of provisions. They had no hope of standing a long siege. They became desperate. They decided to rush out and cut their way through the army's ranks. Accordingly, Baba Banda Singh rushed out of the fort one night. He disappeared with his men into the hills of Nahan. Soon after his escape from Lohgarh, Baba Banda Singh issued circular letters, called Hukamnamas, to the Sikhs of various places. He called upon them to join him at once. In response to this call, Sikhs from all directions joined him at Kirtarpur. He decided to attack and punish some of the Hindu hill chiefs who had been troubling Guru Gobind Singh. Raja Bhim Chand of Kahlur was the first to attract his attention. He was ordered to submit. But he chose to offer resistance. He was defeated. The other rajas submitted without resistance. The raja of Chamba became Baba Banda Singh's friend and ally. He gave the Sikh leader in marriage a beautiful girl from his own family. For some time, Baba Banda Singh stayed in northern hill. Occasionally, he came down to extend his influence in the plains. He conquered some places like Rajpur, Brahmpur, Kalanpur, and Batala. But then very strong Mughal armies pushed him. He had to retire to the hills again.

    Then an imperial order was issued, commanding all government officials to kill Sikhs wherever they were to be found. The orders were strictly enforced. Sikhs and their sympathizers were slaughters in large numbers. The Emperor then issued another order. All Hindus were ordered to shave off their beards. That would enable them to be distinguished from the Sikhs. The emperor knew that Sikhs would never, even under pain of death, cut or shave their beards, or any hair whatever from their bodies. Baba Banda Singh was obliged to evacuate Lohgarh. He took refuge in the Jammu hills where he married a second time and found a settlement of his own, now called dera Baba Banda Singh. After a stay of over one year in the hills, Baba Banda Singh reappeared in the plains. He conquered Kalanpur and Batala once more. Then he was attacked by a huge army. The army was helped by a number of Hindu rajas. In the first encounter with the imperial forces, Baba Banda Singh fought so heroically that he was nearly defeated them. But the odds were too heavily loaded against him. He retreated to the village of Gurdas-Nangal about six kilometers to the west of Gurdaspur. The imperial forces laid siege to the village. Provisions were soon exhausted. The besieged soon began to suffer extreme hunger. In the absence of grain, the flesh of horses, asses, and other animals had to be used as food. They ate grass and leaves of trees. Then they removed the bark of trees and broke of their small shoots. They dried and grounded them., and used them in place of flour. Some Sikhs cut flesh from their own thighs, roasted it, and ate it.

    In spite of all this, the Sikhs withstood the huge imperial forces for eight long months. But how long could this continue ? About eight thousand Sikhs had died. The remaining were reduced to mere skeletons. They had become too weak to wield any weapons. The imperial army entered the fortress. Baba Banda Singh and his famished followers were taken prisoner. Baba Banda Singh's wife and his three year old son were among the prisoners. From Gurdas Nangal Baba Banda Singh and his companions were taken to Lahore. There they were paraded in the streets. Then they were dispatched to Delhi. Baba Banda Singh was bound in chains in four places and put in an iron cage. The cage was placed on an elephant's back. His companions, about two hundred in all, were also in chains. Zakriya Khan, son of the governor of Lahore, was in charge of these prisoners. He thought that the number of prisoners was too small to present to the Emperor. Hence he caught every Sikh he could find in the villages on the way. The number of prisoners finally was seven hundred and forty. Thousands more were killed. The heads of two thousand Sikhs were hung on spears and carried along with the prisoners. In addition to these, seven hundred cartloads of Sikhs' heads also accompanied the horrible show. If one cart be supposed to contain fifty heads, 700 carts must have contained 35,000 heads ! 

    On reaching Delhi, Baba Banda Singh and the other Sikh prisoners were taken in the procession through the main streets of Delhi. at the head of the procession were carried two thousand heads of the Sikhs. They were raised on bamboo poles. Their long hair waved in the wind. Then came Baba Banda Singh, seated in an iron cage placed on the back of the elephant. After his elephant, came the other Sikh prisoners. They were tied two and two on saddle less camels. For miles and miles, the route was lined on both sides with troops and filled with merry crowds. They had gathered to enjoy the 'tamasha'. They were beside themselves with joy. A Muhammedan writer saw the whole scene. He calls it a tamasha. He writes, 'The Musalmans were dancing with joy. The unfortunate Sikhs were happy. They were contented with their lot. There was not the slightest sign of sorrow or dejection on their faces. In fact, most of them seemed to be happy and cheerful. They were merrily singing their sacred hymns. About two weeks later, began the murder of the Sikh prisoners. One hundred of them were killed everyday. Every batch was told, 'Those of you who embrace Islam will not be killed.' But not even a single Sikh thought of saving his life in that way. They had no fear in death. They called the executioner Mukt or the Deliverer. They cried out to him joyfully, 'O Mukt ! Kill me first.' They even disputed and argued with each other for priority in death. This work of butchery went on until all the prisoners were beheaded.

    Among the Sikh prisoners was a tender aged newly married youth. He had been arrested from a village on the way. His widowed mother had followed the prisoners to Delhi. She wanted to save her son's life. She was told, 'Go and tell the emperor that your son is not a Sikh. The emperor will spare his life.' She went to the emperor and said, 'My youthful son id not a Sikh. He is a prisoner in hands of Baba Banda Singh's men. Kindly order his release.' The widows appeal moved the emperor. He ordered her son's release. She hurried with order, and gave it to the officer in charge of the executions. He called up the youth and said to him, 'As you are not a Sikh, you are free.' The boy said, 'Who says I am not a Sikh ?' The Mughal officer said, 'Your mother, there, says so.' The boy said, 'She is telling a lie. I am heart and soul a Sikh. Send me quickly after my comrades.' He ran back to the place of execution where he was beheaded. He joined his martyred comrades. These murders took place in March 1718. Baba Banda Singh and his leading companions were kept alive for about three months. His turn came in first week of June, 1718. He and his 26 companions were taken in procession thorough the streets of the old city. He was taken to the tomb of emperor Bahadur Shah, near the Qutab Minar. There he was paraded round the tomb. He was then offered the usual choice between Islam and death. He chose to die rather than give up his faith.

    Then began his torture. His baby son was placed in his lap and he was attacked to kill him. He refused to do so. The executioner then cut the child into pieces. Pulling out the dead child's palpitating heart, he thrust it into Baba Banda Singh's mouth. Baba Banda Singh stood calm and unmoved like a statue. He was completely resigned to the Will of God. He was reciting sacred hymns and repeating God's name all the time. Then the executioner began the horrible deed of executing Baba Banda Singh. First of all his right eye was taken out, and then, his left. Then his hands and feet were cut off; his flesh was torn with red hot pincers, and finally, his head was chopped off. Baba Banda Singh remained calm and composed to the last. Thus did he achieve martyrdom and life everlasting on June 9,1718.

ਪਟਿਆਲਾ (5 ਅਕਤੂਬਰ, 2011): ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜਥੇਬੰਦੀ ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਵਲੋਂ ‘ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੀਆਂ ਵਰਤਮਾਨ ਹਾਲਤਾਂ’ ਵਿਸ਼ੇ ’ਤੇ ਇਕ ਉਚ-ਪੱਧਰੀ ਸੈਮੀਨਾਰ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਆਰਟਸ ਆਡੀਟੋਰੀਅਮ ਵਿਖੇ ਕਰਾਇਆ ਗਿਆ ਜਿਸ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ’ਤੇ ਮੰਡਰਾ ਰਹੇ ਗੰਭੀਰ ਖਤਰੇ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਗੰਭੀਰ ਤੇ ਕੀਮਤੀ ਵਿਚਾਰ ਉਭਰ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਤੇ ਇਹ ਗੱਲ ਸਮੂਹ ਬੁਲਾਰਿਆਂ ਨੇ ਸ਼ਿੱਦਤ ਨਾਲ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਾਈ ਪੰਜਬੀ ਬੋਲੀ ’ਤੇ ਬਣੇ ਸੰਕਟ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਇਸ ਬੋਲੀ ਦੇ ਬੋਲਣਹਾਰਿਆਂ ਦਾ ਸੱਤਾ ਦੇ ਪੱਖ ਤੋਂ ਹਾਸ਼ੀਆਗ੍ਰਸਤ ਹੋਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ. ਜੋਗਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਡੂੰਘੇ ਤੇ ਭਾਵਪੂਰਵ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਸ਼ਾ ’ਤੇ ਹੀ ਮਨੁੱਖੀ ਸੱਭਿਅਤਾ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪੱਖ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਵਿਦਿਆ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ’ਤੇ ਬਣ ਸੰਕਟ ’ਤੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਉਂਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਤੱਕ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਤ ਭਾਸ਼ਾ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ’ਚ ਡੂੰਘਾ ਨਹੀਂ ਉਭਰ ਸਕਦਾ। ਜਿਥੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ’ਚ ਨਿਘਾਰ ਇਸ ’ਚ ਬੇਲੋੜੇ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਥੇ ਇਸ ਦੇ ਬੋਲਹਾਰਿਆਂ ਦੇ ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ਾਂ ਕਰਕੇ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਖਾਤਮੇ ਵੱਲ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ।
ਯੂ.ਐਨ.ਆਈ ਸੇਵਾ ਮੁਕਤ ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸ. ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ ਨੇ ਮੀਡੀਆ ਦਾ ਭਾਸ਼ਾ ’ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ’ਚ ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟਾਏ ਕਿ ਜਿਥੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਫਿਰਕਾਪ੍ਰਸਤੀ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਉਥੇ ਹਾਕਮ ਧਿਰ ਵਲੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਖੂੰਝੇ ਲਾਉਣ ਲਈ ਤਮਾਮ ਹੀਲੇ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿਚ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਭੂਮਿਕਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿਾ ਮੀਡੀਆ ਹੋਰ ਇਕ ਕਾਰੋਬਾਰ ਬਣ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਦਾ ਭਾਸ਼ਾਈ ਸੰਕਟ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਰੋਕਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਹੀਓਂ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਮੀਡੀਆ ’ਚ ਵਰਤੋਂ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਮੁਹਾਵਰੇ ਦੇ ਪ੍ਰਚਲਣ ’ਤੇ ਬਿਲਕੁਲ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ। ਇਸੇ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਵੱਡੇ ਰੂਪ ’ਚ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਅਖਬਾਰਾਂ ਬੇਲੋੜੇ ਰੂਪ ’ਚ ਗੈਰ-ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਰਤਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਪੰਜਾਬੀ ਲਈ ਮਾਰੂ ਹੈ। ਤੀਜੇ ਬੁਲਾਰੇ ਇਟਰਨਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਬੜੂ ਸਾਹਿਬ (ਹਿ.ਪ੍ਰ.) ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਮਹਿਕਮੇ ’ਚ ਸਹਾਇਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡਾ. ਸਿਕੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਭਾਸ਼ਾਈ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਿੰਨੀ ਅਜੀਬ ਗੱਲ ਹੈ ਸਥਾਪਤ ਧਿਰ ਵਲੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਡੋਗਰੀ, ਪੁਆਂਧੀ, ਪੁਣਛੀ, ਪੋਠੋਹਾਰੀ, ਸਹਾਇਕੀ ਆਦਿ ਦਾ ਵੀ ਸੁਚੇਤ ਤੌਰ ’ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਲੋਂ ਨਿਖੇੜਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਸੁਤੰਤਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਭੋਜਪੁਰੀ, ਅਵਧੀ, ਬਿਹਾਰੀ ਆਦਿ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਘੇਰੇ ’ਚ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤਕੜੀ ਧਿਰ ਵਲੋਂ ਪੰਜਾੀਬ ’ਤੇ ਸਿੱਧੀ ਪਾਬੰਦੀ ਨਹੀਂ ਲਾਈ ਜਾ ਰਹੀ, ਸਗੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ’ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਮਾਰਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਉਹਨਾਂ ’ਚ ਹੀਣ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਹੋਈ ਬਹਿਸ ’ਤੇ ਸਵਾਲ-ਜਵਾਬ ਸ਼ੈਸ਼ਨ ’ਚ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਮਹਿਕਮੇ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁਖੀ ਡਾ. ਬਲਕਾਰ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਮੂਹ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕੌਮੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਭਾਈ ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਾਜ਼ੀ ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਬੁਲਾਰਿਆਂ ਤੇ ਹਾਜ਼ਰੀਨਾਂ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਭਾਸ਼ਾਈ ਸੰਕਟ ਦੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਸੰਦਰਭ ਨੁੰ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟਾਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਸੈਮੀਨਾਰ ਸਿੱਖ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਕੌਂਸਲ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ’ਚੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ’ਚ ਨੌਜਵਾਨ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪਹੁੰਚਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ’ਚੋਂ ਡਾ. ਹਰਜਿੰਦਰ ਵਾਲੀਆ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਪੰਚ ਪ੍ਰਧਾਨੀ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਜਨਰਲ ਭਾਈ ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਚੀਮਾ, ਡਾ. ਧਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਸ. ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਸਿੰਘ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਕੇਂਦਰ, ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸ. ਰਾਮਿੰਦਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਵਾਸੂ, ਅਰਥ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ ਡਾ. ਗਿਆਨ ਸਿੰਘ, ਡਾ. ਸਮਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ, ਡਾ. ਆਈ.ਐਸ. ਬੋਰਕਰ, ਜਥੇ. ਟੌਹੜਾ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਦਾ ਸਮੂਹ ਸਟਾਫ ਤੇ ਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ, ਸੇਵਕ ਸਿੰਘ ਸਾਬਾਕ ਪ੍ਰਧਾਨ, ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ, ਐਡਵੋਕੇਟ ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮੰਝਪੁਰ, ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਜਿਲਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਸੰਦੀਪ ਸਿੰਘ, ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗੋਪੀਪੁਰ (ਉਪ-ਸੰਪਾਦਕ ਰੋਜਾਨਾ ਅਜੀਤ) ਅਤੇ ਸ਼ਾਹਬਾਜ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।

(ਭਾਈ ਸੁੱਖਾ ਤੇ ਜ਼ਿੰਦਾ ਦੀ 19ਵੀਂ ਬਰਸੀ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਮਾਗਮ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਗਦਲੀ ਵਿਖੇ ਸੋਮਵਾਰ, 10 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਕਰਵਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।)ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਹੁੰਮ-ਹੁੰਮਾ ਕੇ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਹੈ।ਭਾਈ ਸੁੱਖਾ ਤੇ ਜ਼ਿੰਦਾ ਨੇ ਗੁਰਧਾਮਾਂ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਕਤਲ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈ ਕੇ ਕੌਮ ਦੀਆਂ ਉ¤ਚੀਆਂ-ਸੁੱਚੀਆਂ ਰਿਵਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੌਮੀ ਅਣਖ ਤੇ ਗੈਰਤ ਲਈ ਆਪਾ ਵਾਰ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਯੋਧਿਆਂ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਿਵਸ ਸਾਨੂੰ ਵਧ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਮਨਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।
ਭਾਈ ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜਿੰਦਾ ਅਤੇ ਭਾਈ ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸੁੱਖਾ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿਚ ਹੋਈਆਂ ਸ਼ਹੀਦੀਆਂ ਵਿਚ ਇਕ ਨਿਵੇਕਲਾ ਸਥਾਨ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੇ ਕੌਮੀ ਘਰ ਲਈ ਆਪ ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਰੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਚੁੰਮਿਆ ਤੇ ਕੌਮ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਰਾਜ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਥਾਪਤੀ ਲਈ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ। ਭਾਈ ਜਿੰਦਾ-ਸੁੱਖਾ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਬਾਰੇ ਅਜੇ ਤੱਕ ਏਨਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਜਿੰਨਾ ਕਿ ਅੱਜ ਦੀ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜੀ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਹੈ। ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਉਸ ਫੈਸਲੇ ਵਿਚ ਭਾਈ ਜਿੰਦਾ-ਸੁੱਖਾ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਬਹਾਲ ਰੱਖੀ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸ ਵਿਚੋਂ ਜਿੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਸੂਰਬੀਰਾਂ ਦੀ ਸੂਰਬੀਰਤਾ ਝਲਕੀ ਉੱਥੇ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਕਾਇਰਤਾ ਵੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਨਜ਼ਰ ਆਈ ਕਿ ਯੋਧਿਆਂ ਨੂੰ ਹਰ ਹੀਲੇ ਕਿਵੇ ਫਾਂਸੀ ਲਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤੇ ਜਦੋਂ ਸੂਰਮਿਆਂ ਨੇ ਜਨਰਲ ਵੈਦਿਆ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਲੈ ਲਈ ਤਾਂ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਵਾਛਾਂ ਖਿੜ੍ਹ ਗਈਆਂ ਪਰ ਨਾਲ ਹੀ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਹੋਈ ਇਹਨਾਂ ਦੋਹਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਏ ਸੱਤਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਏਨਾ ਵੀ ਵਿਸਵਾਸ਼ ਕਰਨਯੋਗ ਸਬੂਤ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕੋਈ ਵੀ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕੇ।
ਭਾਈ ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜਿੰਦਾ ਤੇ ਭਾਈ ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸੁੱਖਾ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣ ਦਾ ਕਿਸੇ ਕੋਰਟ ਵਿਚ ਕੋਈ ਦਮ ਨਹੀਂ ਸੀ , ਇਹ ਤਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਾ ਚਾਅ ਸੀ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਕੋਰਟ ਨੂੰ ਇਹ ਸਮਰੱਥਾ ਬਖ਼ਸ਼ੀ। ਕੋਰਟ ਹਰ ਪਾਸੇ ਸ਼ਸ਼ੋਪੰਜ ਵਿਚ ਸੀ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਠੋਸ ਸਬੂਤ ਇਹਨਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਲਗਾਉਂਣ ਲਈ ਕਾਫੀ ਨਹੀਂ ਸੀ।ਇਹ ਪੂਰੇ ਵਿਸਵਾਸ਼ ਨਾਲ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਜੇ ਸਿੰਘ ਵੈਦਿਆ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਾ ਲੈਂਦੇ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਲਈ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਲਾਉਂਣਾ ਅਸੰਭਵ ਸੀ ਪਰ ਸਰ-ਜ਼ਮੀਨੇ ਖ਼ਾਲਸਾ ਵਰਗੀ ਮੰਜ਼ਿਲੇ-ਮਕਸੂਦ ਦੇ ਪਾਂਧੀਆਂ ਲਈ ਤਾਂ ਸ਼ਹਾਦਤ ਇਕ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੁਪਨਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਕਿ…

“ਸ਼ਹੀਦ ਕੀ ਜੋ ਮੌਤ ਹੈ, ਵੋ ਕੌਮ ਕੀ ਹਯਾਤ ਹੈ, ਹਯਾਤ ਤੋ ਹਯਾਤ ਹੈ, ਮੌਤ ਬੀ ਹਯਾਤ ਹੈ”

ਕੀ ਭਾਰਤ ਮਹਾਨ ਹੈ ?