May 06, 2024, 12:22:39 PM

Show Posts

This section allows you to view all posts made by this member. Note that you can only see posts made in areas you currently have access to.


Messages - Er. Sardar Singh

Pages: 1 ... 3 4 5 6 7 [8] 9 10 11 12 13
141
ਲੁਧਿਆਣਾ, ਪੰਜਾਬ (28 ਮਈ, 2012): ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੰਸਦ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਵਾਣ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਨੰਦ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ, 1909 ਵਿਚ ਵਿਆਹ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦੀ ਮੱਦ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਨੂੰ ਜਿਥੇ ਇਕ ਪਾਸੇ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਵੱਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਪ੍ਰਚਾਰਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਓਥੇ ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਮਾਹਿਰਾਂ, ਸਿੱਖ ਚਿੰਤਕਾਂ ਤੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕੌਮ ਨਾਲ ਧੋਖਾ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

27 ਮਈ, 2012 ਨੂੰ “ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤ” ਵੱਲੋਂ ਕਰਵਾਈ ਗਈ ਇਕ ਖਾਸ ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ ਵਿਚ ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਉਭਰ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ ਕਿ ਹਾਲ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੋਧ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਪਛਾਣ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਜਾਂ ਵੱਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਵਰਗੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ ਬਲਕਿ ਇਸ ਸੋਧ ਰਾਹੀਂ ਸਿੱਖ ਪਛਾਣ ਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਹੋਰ ਵੀ ਧੁੰਦਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

“ਆਨੰਦ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ, ਸਿੱਖ ਨਿੱਜੀ ਕਾਨੂੰਨ ਤੇ ਸਿੱਖ ਪਛਾਣ” ਦੇ ਮਸਲੇ ਉੱਤੇ ਕਰਵਾਈ ਗਈ ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ, ਜਿਸ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਨੌਜਵਾਨ ਪੱਤਰਕਾਰ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਸੋਸਣ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਵਿਚ ਸਾਬਕਾ ਆਈ. ਏ. ਐਸ. ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਲੇਖਕ ਤੇ ਵਿਦਵਾਨ ਸਿਰਦਾਰ ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੰਘ; ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਮਾਹਰਡਾ. ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ; ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਅਣਗੌਲੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਵਿਦਿਆ ਤੇ ਸਮਜਾਕ ਸਮੱਸਿਆਂ ਬਾਰੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਉੱਦਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰੋ: ਜਗਮੋਹਣ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਸਿੱਖ ਆਗੂ ਤੇ ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕੌਮੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਭਾਈ ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਾਜ਼ੀ ਨੇ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ।

ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ ਦੌਰਾਨ ਡਾ. ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸਪਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਆਹ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਜੋ ਬਨਿਆਦੀ ਤੱਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਮੌਜੂਦਾ ਆਨੰਦ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ ਵਿਚ ਦਰਜ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੌਜੂਦਾ ਸੋਧ ਰਾਹੀਂ ਇਸ 1909 ਦੇ ਇਸ ਕਾਨੂੰਨ ਉੱਪਰ ਹੁਣ ਹਿੰਦੂ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ ਥੋਪ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ 1909 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਆਨੰਦ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਧਰਮ ਜਾਂ ਉਸ ਦੇ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਇਸ ਵਿਚ ਇਹ ਲਿਖ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਆਨੰਦ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ ਦੀ ਕੋਈ ਵੀ ਮਦ ਹਿੰਦੂ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ ਦੇ ਉਲਟ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸ ਸੋਧ ਰਾਹੀਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਆਨੰਦ ਕਾਰਜ ਦੀ ਮਰਿਆਦਾ ਨੂੰ ਮਹਿਜ਼ ਰਿਵਾਜ਼ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਰਿਆਦਾ ਜਾਂ ਸੰਸਕਾਰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਚਣੌਤੀ ਨਹੀਂ ਦਿਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਪਰ ਰਿਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਚਿਣੌਤੀ ਦੇਣੀ ਜਾਂ ਰੱਦ ਕਰ ਦੇਣ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਸੰਭਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਸੋਧ ਨੇ ਨਫਾ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜ਼ਾਏ ਉਲਟਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਸ੍ਰ: ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਸੋਧ ਵਿਚ ਨਾ ਤਾਂ ਕਿਤੇ ਆਨੰਦ ਵਿਆਹ ਦੀ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸੰਬੰਧ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਸ ਵਿਚ “ਸਿੱਖ” ਲਫਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਨਾਲ ਸਪਸ਼ਟਤਾ ਆਉਣ ਦੀ ਬਜ਼ਾਏ ਦੁਬਿਧਾ ਵਧ ਗਈ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਿੰਦੂ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ ਵਿਚ “ਹਿੰਦੂ ਮੈਰਿਜ” ਅਤੇ “ਹਿੰਦੂ ਮੈਰਿਜ ਰਜਿਸਟਰ” ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਆਨੰਦ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ ਵਿਚ ਸਿਰਫ “ਮੈਰਿਜ” ਅਤੇ “ਮੈਰਿਜ ਰਜਿਸਟਰ” ਦਾ ਹੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਲਫਜ਼ ਨੂੰ ਇਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਠੇਠ ਲਹਿਜੇ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਕਿ “ਇਹ ਘੋੜਾ ਚੁੱਕਣ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ, ਸਵਾਰੀ ਕਰਨ ਨੂੰ ਨਹੀਂ”।

ਪ੍ਰੋ: ਜਗਮੋਹਣ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਨੇ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਵਿਚ ਵਿਚਾਰ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਹਰ ਵਾਰ ਮੌਕਾ ਬੀਤ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੌਮ ਸੋਚਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਕੀ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਾਰਟੀ ਜਾਂ ਧੜੇਬੰਦੀ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉੱਠ ਕੇ ਸਾਨੂੰ ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ ਲਈ ਇਕ ਸੰਸਾਰ ਪੱਧਰੀ ਮੰਚ ਉਸਾਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਕੌਮ ਵਿਚ ਵਿਚਾਰ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਬਣਾ ਸਕੀਏ ਤੇ ਮਸਲਿਆਂ ਦੇ ਹੱਲ ਵੱਲ ਵਧ ਸਕੀਏ।

ਭਾਈ ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਾਜ਼ੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਸਾਰੇ ਵਰਤਾਰੇ ਨੇ ਇਕ ਵਾਰ ਮੁੜ ਸਿੱਖਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਭਾਰਤੀ ਸਟੇਟ ਦੇ ਰਵੱਈਏ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਸਟੇਟ ਸਿੱਖ ਪਛਾਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਮਲਾਵਰ ਰੁਖ ਅਖਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ ਤੇ ਸਿੱਖ ਪਛਾਣ ਨੂੰ ਧੁੰਦਲਾ ਕਰਨ ਦੇ ਯਤਨ ਲਗਾਤਾਰ ਜਾਰੀ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਆਪਣਾ ਰਾਜ ਖੁੱਸਾ ਹੈ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਰਾਜਸੀ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਅਜ਼ਾਦ ਕੌਮ ਵਾਙ ਨਹੀਂ ਵਿਚਾਰ ਰਹੇ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਕੌਮ ਦੇ ਮੁਨਿਆਦੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦਾ ਹੱਲ ਵੀ ਆਪਣੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਭਾਰਤੀ ਢਾਂਚੇ ਵਿਚੋਂ ਭਾਲਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਹਾਲਾਤ ਹੋਰ ਨਿਮਾਣੀ/ਨਿਤਾਣੀ ਹੁੰਦੀ ਹਾ ਰਹੀ ਹੈ।

ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ ਦੌਰਾਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਬਣੇ ਸਿੱਖ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ, ਆਨੰਦ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੋਧ, ਅਖਬਾਰੀ ਬਿਆਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਹੋ ਰਹੇ ਗੁਲਾਮ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਅਤੇ ਧਾਰਾ 25 ਦੇ ਮਸਲਿਆ ਉੱਤੇ ਵੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਹੋਈਆਂ।
((http://youtube.com/SikhSiyasat))

142
ਸਰਤਾਜ਼ ਸ਼ਹੀਦਾ ਦੇ ਪੰਜਵੇ ਸਤਿਗੁਰ ਰੀਤ ਚਲਾਈ,
ਨੌਵੇਂ ਗੁਰ ਸਤਿਗੁਰ ਜੀ ਹਿੰਦੂਆ ਲਈ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪਾਈ,
ਦਸਵੇਂ ਗੁਰ ਖੰਡੇ ਤੋਂ ਸਾਜੀ ਕੌਮ ਹੈ ਪਰਉਪਕਾਰੀ,
ਪ੍ਰਣਾਮ ਸ਼ਹੀਦਾ ਨੂੰ,ਜਿੰਨਾ ਜਾਨ ਧਰਮ ਤੋਂ ਵਾਰੀ।
ਪ੍ਰਣਾਮ ਸ਼ਹੀਦਾ ਨੂੰ,ਜਿੰਨਾ ਜਾਨ ਧਰਮ ਤੋਂ ਵਾਰੀ।....

ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਸਰਤਾਜ ਪੰਚਮ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਧੰਨ ਧੰਨ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਅੱਜ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਿਹਾੜਾ ਹੈ ਜੀ...
ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ.......
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਅਦੁੱਤੀ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਅਸਰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਉਲਮਾਵਾਂ ਅਤੇ ਕਾਜ਼ੀਆਂ ਨੇ ਕਬੂਲਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਮੁਸਲਮਾਨ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਦੀ ਬਰਾਬਰੀ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਅਕਬਰ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਜਹਾਂਗੀਰ ਜਦੋਂ ਤਖ਼ਤ ’ਤੇ ਬੈਠਾ ਤਾਂ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਵਿਰੁੱਧ ਉਸ ਦੇ ਕੰਨ ਭਰਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ। ਇਸ ਕੰਮ ਵਿਚ ਚੰਦੂ ਦੀ ਈਰਖਾ ਨੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰੋਲ ਅਦਾ ਕੀਤਾ। ਜਹਾਂਗੀਰ ਨੇ ਮੁਰਤਜ਼ਾ ਖਾਨ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਮਾਲ ਅਸਬਾਬ ਜ਼ਬਤ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਜਹਾਂਗੀਰ ਨੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਹਜ਼ਰਤ ਮੁਹੰਮਦ ਦੀ ਖੁਸ਼ਾਮਦ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਦਰਜ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਜਿਸ ’ਤੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਾਫ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਕ ਪਾਸੇ ਚੰਦੂ ਦੀ ਈਰਖਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਲੜਕੀ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਅਖੀਰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਖਾਸ ਤੌਰ ’ਤੇ ਨਿਰਦਈ ਚੰਦੂ ਨੂੰ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਤੱਤੀ ਤਵੀ ’ਤੇ ਬਿਠਾ ਕੇ ਸੀਸ ’ਤੇ ਤੱਤੀ ਰੇਤ ਪਾਈ ਗਈ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਉਬਲਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਦੇਗ ਵਿਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ। ਪਰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ‘ਤੇਰੇ ਭਾਣੇ ਵਿਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵਸੇ’ ਦੀ ਧੁਨੀ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ ਅੰਤ 30 ਮਈ, 1606 ਨੂੰ ਛੇਵੇਂ ਦਿਨ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪਾਵਨ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਰਾਵੀ ਦਰਿਆ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਰਾਵੀ ਦਰਿਆ ਵਿਚ ਰੋੜ੍ਹਿਆ ਗਿਆ। ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਉਹ ਜਗ੍ਹਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੇਹਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਹੈ-
ਉਮਦਤ ਤਵਾਰੀਕ ਦਾ ਲਿਖਾਰੀ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਲੱਗਿਆਂ ਕਲਮ ਲਹੂ ਦੇ ਹੰਝੂ ਕੇਰਦੀ ਹੈ, ਅੱਖਾਂ ਰੋਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਦਿਲ ਪਾਟਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਾਨ ਹੈਰਾਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

143
ਕੋਣ ਕਹਿੰਦਾ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਬਹੁਤ ਔਖਾ?

ਕੌਣ ਕਹਿੰਦਾ ਕੁੜੀਆਂ ਬੇਵਫ਼ਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ?

ਕੋਣ ਕਹਿੰਦਾ ਕੁੜੀਆਂ ਕਦਰ ਨੀ ਕਰਦੀਆਂ ?

ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਤੁਸੀਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ?

ਮੈਂ ਦੱਸਦੀ ਹਾਂ ਕੁੜੀਆਂ ਕੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ....

... ਜਿਸ ਕੁੱਖ 'ਚੋ ਤੁਸੀਂ ਜਨਮ ਲਿਆ ਓਹ ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ ਇਕ ਕੁੜੀ ਹੈ,ਬਾਅਦ 'ਚ ਤੁਹਾਡੀ ਮਾਂ ..

ਜਿਸ ਭੈਣ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਖੇਡੇ,ਹਰ ਗੱਲ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ,ਓਹ ਵੀ ਇਕ ਕੁੜੀ ਆ

ਜਵਾਨੀ ਦੀ ਦਹਿਲੀਜ ਤੇ ਪੈਰ ਰਖਿਆ ਜਿਹਨੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹਮਰਾਜ ਬਣਾਇਆ ,ਦਿਲ ਵਟਾਇਆ ...

ਓਹ ਮਹਿਬੂਬ ਵੀ ਇਕ ਕੁੜੀ ਏ ..

ਤੇ ਇਕ ਓਹ ਜਿਹੜੀ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਕੱਟਦੀ ਆ ,ਤੁਹਾਡੀ ਪਤਨੀ ਓਹ ਵੀ ਇਕ ਕੁੜੀ ਆ ..

ਗੱਲ ਮਹਿਬੂਬ ਦੀ ਕਰਾਂ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸ ਮੁਹ ਨਾਲ ਕਹਿ ਦਿੰਦੇ ਹੋ ਕਿ ਓਹ ਬੇਵਫ਼ਾ ਏ ?

ਮੈਂ ਖੁਦ ਵੀ ਕੁੜੀ ਹਾਂ ਤੇ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਚੰਗੀ ਤਰਾਂ ਸਮਝਦੀ ਹਾਂ ..

ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਅੱਜ ਤੱਕ ਕੋਈ ਕੁੜੀ ਗਲਤ ਨੀ ਲੱਗੀ ..

ਕੋਈ ਜੰਮਦੀ ਹੀ ਹੀਰ ਨੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ..

ਓਹਨੁ ਹੀਰ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ ਵੀ ਤੂੰ ਏ ਤੇ ਦੁਨਿਆ ਸਾਹਮਣੇ ਉਸ ਸੱਚੇ ਦਿਲ ਨੂੰ ਬਦਨਾਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਵੀ..

ਤੂੰ ਕਿਵੇ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਕਿ ਓਹਨੇ ਤੇਰੇ ਪਿਆਰ ਦਾ ਮੁੱਲ ਨੀ ਪਾਇਆ ?

ਕੀ ਤੂੰ ਕਦੇ ਓਹਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵੇਖੀਆਂ ..ਕਿੰਨਾ ਪਿਆਰ ਕਰਦੀ ਆ ਤੈਨੂੰ ?

ਕੀ ਤੂੰ ਕਦੇ ਇਕਾਂਤ 'ਚ ਓਹਦਾ ਹੱਥ ਫੜ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਹਰ ਦੁਖ ਸੁਖ 'ਚ ਤੇਰੇ ਨਾਲ ਹਾਂ ?

ਕੀ ਤੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰਾਂ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਹੈਂ ਉਸ ਲਈ ਜੋ ਤੇਰੇ ਤੇ ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਕਰ ਕੇ ਯਕੀਂਨ ਕਰਦੀ ਏ ?

ਕੀ ਤੂੰ ਕਦੇ ਓਹਨੂ ਦੂਰੋ ਨਿਹਾਰਿਆ ?

ਕੀ ਤੂੰ ਕਦੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੂੰ ਬਹੁਤ ਸੋਹਣੀ ਏ ..?

ਓਹ ਸਿਰਫ ਤੇਰੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ 'ਚ ਸੋਹਣੀ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਆ,ਤੇ ਤੂੰ ਏਨਾ ਖੁਦਗਰਜ਼ ਏ ਕਿ ਓਹਦੀ ਤਰੀਫ ਨੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ...

ਓਹ ਤੇਰੇ ਨਾਲ ਹਰ ਗੱਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਆ ..ਕੀ ਤੂੰ ਕਦੇ ਓਹਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ 'ਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲਈ ?

.

ਕਦੇ ਸੁਣ ਤਾਂ ਸਹੀ ਇਕ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ...ਅਣਛੋਇਆ ਇਤਿਹਾਸ ਲਿਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ..

ਜਿਸ ਕੁੜੀ ਲਈ ਅੱਜ ਤੱਕ ਤੂੰ ਇਕ ਸ਼ਬਦ ਨੀ ਲਿਖ ਸਕਿਆ ..

ਅਥਾਹ ਸ਼ਬਦ ਨੇ ਓਹਦੇ ਕੋਲ ਤੇਰੀ ਸਿਫ਼ਤ ਚ ...

ਓਹ ਅਰਦਾਸ ਕਰਦੀ ਏ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੇਰੀ ਖੈਰ ਮੰਗਦੀ ...ਸੁਪਨੇ ਵੇਖਦੀ ਏ ਤਾਂ ਤੇਰੇ ਸੰਗ ..

ਅਸਲ ਚ ਸਮਝ ਤੂੰ ਨੀ ਸਕਿਆ ਤੇ ਤੱਤ ਇਹ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਕੁੜੀਆ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਬਹੁਤ ਔਖਾ ..

ਕਦੇ ਓਹਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ 'ਚ ਵੇਖ ਕਦੇ ਓਹਦੇ ਲਈ ਦੋ ਸ਼ਬਦ ਬੋਲ ..

ਕਦੇ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਤਾਂ ਕਰ ਓਹਦੇ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਰਮਜਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ...

ਤੇਰਾ ਦਿਲ ਕਰਦਾ ਤੂੰ ਗੱਲ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ,ਓਹਦਾ ਕਰਦਾ ਤਾਂ ਤੂੰ ਆਖਦਾ ਟੈਮ ਬਰਬਾਦ ਨਾ ਕਰ ..

ਤੂੰ ਓਹਨੂੰ ਰੋਕਦਾ ਤਾਂ ਤੇਰਾ ਹੱਕ ਹੈ,ਓਹ ਰੋਕੇ ਤਾਂ ਦਖ਼ਅੰਦਾਜੀ ...ਵਾਹ ਕਿੰਨਾ ਸਿਆਣਾ ਏਂ ਤੂੰ .....

ਕੋਈ ਕੁੜੀ ਮਾੜੀ ਨੀ ਹੁੰਦੀ ...ਓਹਨੂ ਠੋਕਰ ਲਗਦੀ ਆ ..ਫੇਰ ਸੰਭਾਲ ਜਾਂਦੀ ਆ,,,,ਜਦ ਇਹੀ ਸਬ 2-3 ਵਾਰ ਹੁੰਦਾ

ਤਾਂ ਓਹਦਾ ਪਿਆਰ ਤੋਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਉਠ ਜਾਂਦਾ

ਓਹਦਾ ਜਿਮੇਵਾਰ ਵੀ ਤੂੰ ਹੀ ਏਂ..

ਕਦੇ ਓਹਦੇ ਜਿਸਮ ਤੋਂ ਪਾਰ ਓਹਦੀ ਰੂਹ ਤੱਕ ਇਕ ਵਾਰ ਝਾਕ ਤਾਂ ਸਹੀ

ਮੈਂ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੀ ਆ ਓਹ ਤੈਨੂੰ ਧੋਖਾ ਨੀ ਦੇ ਸਕਦੀ ...

ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਹੜ ਹੈ ਓਹ..

ਕਦੇ ਉਸ ਵੇਗ ਚ ਓਹਦੇ ਸੰਗ ਵਹਿ ਕੇ ਤਾਂ ਵੇਖ ..

ਜਿਸ ਦਿਨ ਤੂੰ ਸਮਝ ਗਿਆ ਉਸ ਦਿਨ ਤੈਨੂੰ ਕਾਇਨਾਤ ਦੀ ਸਬਤੋਂ ਸੋਹਣੀ ਸ਼ੈਅ ਦੇ ਪਾਕ ਦੀਦਾਰ ਹੋ ਜਾਣਗੇ ....

144

ਨਿੱਤ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਹਣੇ ਮਾਰੇਜੰਤਾ
ਅਖੇ ਤੁਸੀਂ ਭੁੱਲ ਗੀਆਂ ਤੀਆਂ ਤ੍ਰਿੰਝਣ ਨੂੰ
ਥੋਨੂੰ ਚਰਖਾ ਕੱਤਣਾ ਆਉਦਾਂ ਨੀਂ

ਤੁਸੀਂ ਜੀਨ ਟੌਪ ਤੇ ਡੁੱਲ੍ਹ ਗਈਆਂ
ਸੂਟ ਸਲਵਾਰਾਂ ਭੁੱਲ ਗਈਆਂ
ਪਾ ਬੋਲੀ ਗਿੱਧੇ 'ਚ ਨੱਚਣਾ ਆਉਦਾਂ ਨੀ

ਮਾੜਾ ਜਾ ਪੁੱਛੀਏ ਇਹਨ੍ਹਾਂ ਭਲਵਾਨਾ ਨੂੰ
ਕਾਨਿਆਂ

ਅਰਗੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਆਲਿਆਂ
ਗੱਭਰੂ ਛੈਲ ਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ
ਇਹ ਕਿਹੜੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਪਹਿਰੇਦਾਰ ਬਣੇ

ਗੁਰੂ ਘਰ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਨੀਂ ਕਰਦੇ ਲੁੱਚੀ ਲੰਡੀ ਮੰਡੀਰ ਦੇ ਯਾਰ ਬਣੇ

ਜੇ ਕੁੜੀਆਂ ਸਲਵਾਰਾਂ ਭੁੱਲ ਗਈਆਂ
ਪ੍ਰਧਾਨ ਆਪਾਂ ਕਿਹੜਾ ਚਾਦਰਾ ਲਾਉਣੇਂ ਆਂ

ਸਿਰ ਤੇ ਗਜ਼ਨੀ ਕੱਟ ਪਵਾਈਏ
ਓਂ ਨਾਂ ਪਿੱਛੇ "ਸਿੰਘ"ਲਾਉਣੇਂ ਆਂ
ਪਊਆ ਪੀਕੇ

ਸੁਰਤ ਨੀਂ ਰਹਿੰਦੀ
ਊਂ ਬਾਹਲੇ ਵੈਲੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਣਦੇ
ਕਦੇ ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਸੋਟੀ ਮਾਰੀ ਨੀਂ
ਗੱਲੀਬਾਤੀ ਵੱਡੇ ਸਾਨ੍ਹ ਬਣਦੇ
ਹੱਸ ਖੇਡ ਕੇ ਦਿਨ ਟਪਾਲੋ
ਚਾਰ ਹੈਗੇ

ਜਿਹੜੇ ਸੁਖਦੇ ਨੇ
ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਵਾਰਸਾਂ ਦੇ ਪੱਗ ਬੰਨ੍ਹੇ ਤੋਂ ਕੰਨ ਦੁਖਦੇ ਨੇ........

145


ਗੁਰਬਾਣੀ-ਸਤਿਕਾਰ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਸਿਰ ਢੱਕ ਕੇ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਅਤੇ ਬਾਣੀ ਉਤੇ ਅਮਲ ਕਰਨ ਦੀ ਖੇਚਲ ਕਰਨੀ ਜੀ

ਅੱਜ ਦਾ ਮੁੱਖਵਾਕ 18.5.2012, ਸ਼ੁਕਰਵਾਰ , ੫ ਜੇਠ (ਸੰਮਤ ੫੪੪ ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ)

ਸੋਰਠਿ ਮਹਲਾ ੩ ॥
ਭਗਤਿ ਖਜਾਨਾ ਭਗਤਨ ਕਉ ਦੀਆ ਨਾਉ ਹਰਿ ਧਨੁ ਸਚੁ ਸੋਇ ॥ ਅਖੁਟੁ ਨਾਮ ਧਨੁ ਕਦੇ ਨਿਖੁਟੈ ਨਾਹੀ ਕਿਨੈ ਨ ਕੀਮਤਿ ਹੋਇ ॥ ਨਾਮ ਧਨਿ ਮੁਖ ਉਜਲੇ ਹੋਏ ਹਰਿ ਪਾਇਆ ਸਚੁ ਸੋਇ ॥੧॥
ਮਨ ਮੇਰੇ ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਹਰਿ ਪਾਇਆ ਜਾਇ ॥ ਬਿਨੁ ਸਬਦੈ ਜਗੁ ਭੁਲਦਾ ਫਿਰਦਾ ਦਰਗਹ ਮਿਲੈ ਸਜਾਇ ॥ ਰਹਾਉ ॥
ਇਸੁ ਦੇਹੀ ਅੰਦਰਿ ਪੰਚ ਚੋਰ ਵਸਹਿ ਕਾਮੁ ਕ੍ਰੋਧੁ ਲੋਭੁ ਮੋਹੁ ਅਹੰਕਾਰਾ ॥ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਲੂਟਹਿ ਮਨਮੁਖ ਨਹੀ ਬੂਝਹਿ ਕੋਇ ਨ ਸੁਣੈ ਪੂਕਾਰਾ ॥ ਅੰਧਾ ਜਗਤੁ ਅੰਧੁ ਵਰਤਾਰਾ ਬਾਝੁ ਗੁਰੂ ਗੁਬਾਰਾ ॥੨॥
ਹਉਮੈ ਮੇਰਾ ਕਰਿ ਕਰਿ ਵਿਗੁਤੇ ਕਿਹੁ ਚਲੈ ਨ ਚਲਦਿਆ ਨਾਲਿ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹੋਵੈ ਸੁ ਨਾਮੁ ਧਿਆਵੈ ਸਦਾ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਸਮਾਲਿ ॥ ਸਚੀ ਬਾਣੀ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਵੈ ਨਦਰੀ ਨਦਰਿ ਨਿਹਾਲਿ ॥੩॥
ਸਤਿਗੁਰ ਗਿਆਨੁ ਸਦਾ ਘਟਿ ਚਾਨਣੁ ਅਮਰੁ ਸਿਰਿ ਬਾਦਿਸਾਹਾ ॥ ਅਨਦਿਨੁ ਭਗਤਿ ਕਰਹਿ ਦਿਨੁ ਰਾਤੀ ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਸਚੁ ਲਾਹਾ ॥ ਨਾਨਕ ਰਾਮ ਨਾਮਿ ਨਿਸਤਾਰਾ ਸਬਦਿ ਰਤੇ ਹਰਿ ਪਾਹਾ ॥੪॥੨॥
(ਅੰਗ ੬੦੦)

ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਵਿਆਖਿਆ :-

(ਹੇ ਭਾਈ! ਗੁਰੂ) ਭਗਤ ਜਨਾਂ ਨੂੰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਭਗਤੀ ਦਾ ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ ਦੇਂਦਾ ਹੈ, ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਐਸਾ ਧਨ ਹੈ ਜੋ ਸਦਾ ਕਾਇਮ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਹਰਿ-ਨਾਮ-ਧਨ ਕਦੇ ਮੁੱਕਣ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਧਨ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਮੁੱਕਦਾ, ਕਿਸੇ ਪਾਸੋਂ ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਲ ਭੀ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ (ਭਾਵ, ਕੋਈ ਮਨੁੱਖ ਇਸ ਧਨ ਨੂੰ ਦੁਨਿਆਵੀ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨਾਲ ਖ਼ਰੀਦ ਭੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ)। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਸਦਾ-ਥਿਰ ਹਰਿ-ਧਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲਿਆ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਨਾਮ-ਧਨ ਦੀ ਬਰਕਤਿ ਨਾਲ (ਲੋਕ ਪਰਲੋਕ ਵਿਚ) ਇੱਜ਼ਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।੧।
ਹੇ ਮੇਰੇ ਮਨ! (ਗੁਰੂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਪਰਮਾਤਮਾ ਮਿਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਜਗਤ ਕੁਰਾਹੇ ਪਿਆ ਹੋਇਆ ਭਟਕਦਾ ਫਿਰਦਾ ਹੈ, (ਅਗਾਂਹ ਪਰਲੋਕ ਵਿਚ) ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਦਰਗਾਹ ਵਿਚ ਦੰਡ ਸਹਿੰਦਾ ਹੈ।ਰਹਾਉ।
ਹੇ ਭਾਈ! ਇਸ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਲੋਭ ਮੋਹ ਅਹੰਕਾਰ ਪੰਜ ਚੋਰ ਵੱਸਦੇ ਹਨ, (ਇਹ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਅੰਦਰ) ਆਤਮਕ ਜੀਵਨ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਨਾਮ-ਧਨ ਲੁੱਟਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਤੁਰਨ ਵਾਲੇ ਮਨੁੱਖ ਇਹ ਸਮਝਦੇ ਨਹੀਂ। (ਜਦੋਂ ਸਭ ਕੁਝ ਲੁਟਾ ਕੇ ਉਹ ਦੁੱਖੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ) ਕੋਈ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪੁਕਾਰ ਨਹੀਂ ਸੁਣਦਾ (ਕੋਈ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ)। ਮਾਇਆ ਦੇ ਮੋਹ ਵਿਚ ਅੰਨ੍ਹਾ ਹੋਇਆ ਜਗਤ ਅੰਨਿ੍ਹਆਂ ਵਾਲੀ ਕਰਤੂਤ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਗੁਰੂ ਤੋਂ ਖੁੰਝ ਕੇ (ਇਸ ਦੇ ਆਤਮਕ ਜੀਵਨ ਦੇ ਰਸਤੇ ਵਿਚ) ਹਨੇਰਾ ਹੋਇਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।੨।
'ਮੈਂ ਵੱਡਾ ਹਾਂ', 'ਇਹ ਧਨ ਪਦਾਰਥ ਮੇਰਾ ਹੈ'-ਇਹ ਆਖ ਆਖ ਕੇ (ਮਾਇਆ-ਵੇੜ੍ਹੇ ਮਨੁੱਖ) ਖ਼ੁਆਰ ਹੁੰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਜਗਤ ਤੋਂ ਤੁਰਨ ਵੇਲੇ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਭੀ ਕਿਸੇ ਦੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਤੁਰਦੀ। ਜੇਹੜਾ ਮਨੁੱਖ ਗੁਰੂ ਦੇ ਸਨਮੁਖ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਸਦਾ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਨਾਮ ਨੂੰ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਵਸਾ ਕੇ ਨਾਮ ਸਿਮਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਸਦਾ-ਥਿਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦੀ ਰਾਹੀਂ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਗੁਣ ਗਾਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਮੇਹਰ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਨਾਲ ਉਹ ਸਦਾ ਸੁਖੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।੩।
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਦਾ ਬਖ਼ਸ਼ਿਆ ਗਿਆਨ ਸਦਾ ਚਾਨਣ ਕਰੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਹੁਕਮ (ਦੁਨੀਆ ਦੇ) ਬਾਦਸ਼ਾਹਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ਉਤੇ (ਭੀ) ਚੱਲਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਹਰ ਵੇਲੇ ਦਿਨ ਰਾਤ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਭਗਤੀ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਹਰਿ-ਨਾਮ ਦਾ ਲਾਭ ਖੱਟਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸਦਾ ਕਾਇਮ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਹੇ ਨਾਨਕ! ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਨਾਮ ਦੀ ਰਾਹੀਂ ਸੰਸਾਰ ਤੋਂ ਪਾਰ-ਉਤਾਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੇਹੜੇ ਮਨੁੱਖ ਗੁਰੂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਰਾਹੀਂ ਹਰਿ-ਨਾਮ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿਚ ਰੰਗੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਪਰਮਾਤਮਾ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਵੱਸਦਾ ਹੈ।੪।੨।

146
ਕੁੜੀਆਂ ਲੋਕੀ
ਕੁਝ ਦਾਜ ਪੱਖੋਂ ਮਾਰਦੇ ਨੇ
ਕੁਝ ਲਾਜ ਪਖੋਂ ਮਾਰਦੇ ਨੇ

ਲੋਕੀ ਸਾਰੇ ਇਹ
ਤੱਕੜੀ ਇੱਕੋ ਦੀਆਂ ... ..... ....
ਚੱਟੇ-ਚੱਟੀਆਂ ਤੇ ਵੱਟੇ-ਵੱਟੀਆਂ ਨੇ !

ਐ ਮੇਰੇ ਦੋਸਤ
ਖੜ੍ਹਾ ਤੈਨੂੰ ਵੀ ........
ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਫਾਂ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਦੇਖਿਆ ਮੈਂ
ਮਾਰ ਭੁੱਬਾਂ ਕੂਕੀ , ਰੂਹ ਮੇਰੀ ,
ਤੇ, ਹੁੰਝੂ ਲਹੂ ਦੇ ਰੋ ਰੋ ਮੈਂ.. .. ਆਂਦਰਾਂ ਪੱਛੀਆਂ ਨੇ

ਮਾਸੂਮ ਨੂੰ ਮੁਜਲਮ ਕੈਹ ਕੇ ਕੋਹਣ ਵਾਲਿਓ
ਲੋਕੀ ਪੱਥਰ ਵੀ ਮਾਰਨ ...ਨਾਂ ਕੋਈ ਪੀੜ ਹੋਵੇ
ਯਾਰ ਫੁੱਲ ਵੀ ਮਾਰਨ .....ਤਾਂ ਅੰਬਰ ਚੀਰ ਜਾਵੇ
ਟੁੱਟ ਜਾਵੇ ..ਧਰਤ ਫਟ ਜਾਵੇ.. ਲੀਰੋ ਲੀਰ ਹੋਵੇ

147
ਜਦੋਂ ਹੁਣ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਚਿਰੋਕਣੀ ਮੰਗ ‘ਅਨੰਦ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ’ ਨੂੰ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਵਿਚ ਸੋਧ ਲਈ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਮਿਲ ਗਈ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਬਿੱਲ ਹੁਣ ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਵੀ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਸ ਐਕਟ ਵਿਚ ‘ਤਲਾਕ’ ਦੀ ਮਦ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸਿਧਾਂਤਾਂ/ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦੇ ਪੱਖਾਂ ਤੋਂ ਇਕ ਬਹਿਸ ਛਿੜ ਪਈ ਹੈ। ਮਸਲਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ‘ਅਨੰਦ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ 1909′ ਵਿਚ ਵਿਆਹ ਲਈ ਉਮਰ, ਰਿਸ਼ਤੇ, ਰਜਿਸਟਰੇਸ਼ਨ, ਤਲਾਕ ਆਦਿ ਦੀਆਂ ਧਾਰਾਵਾਂ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਅਜੋਕੇ ਦੌਰ ਵਿਚ ਇਸ ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਮੁਕੰਮਲ ਕਾਨੂੰਨ ਤਾਂ ਹੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੇ ਐਕਟ ਵਿਚ ਅਜਿਹੀਆਂ ਧਾਰਾਵਾਂ ਮੌਜੂਦ ਹੋਣ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਜਿਹੜਾ ਬਿੱਲ ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਧਾਰਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੇਵਲ ਰਜਿਸਟਰੇਸ਼ਨ ਦੀ ਧਾਰਾ ਨਾਲ ਹੀ ਸੰਬੰਧ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਐਕਟ ਦਾ ਸੋਧਿਆ ਰੂਪ ਅਨੰਦ ਵਿਆਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਅਨੰਦ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ’ ਤਹਿਤ ਦਰਜ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਦੇਵੇਗਾ। ਇਹ ਆਸ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ, ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਧਾਰਾਵਾਂ ਵੀ ਇਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣ, ਤਾਂ ਜੋ ਸਿੱਖ ਉਮੰਗਾਂ ਤੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੀ ਤਰਜਮਾਨੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਮੁਕੰਮਲ ‘ਅਨੰਦ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ’ ਹੋਂਦ ਵਿਚ ਆਵੇ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਅਨੁਸਾਰ ਸਿੱਖ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਰਹਿਤ ਮਰਯਾਦਾ ਵਿਚ ਤਲਾਕ ਦੀ ਕੋਈ ਥਾਂ ਨਹੀਂ, ਇਸ ਕਰਕੇ ‘ਅਨੰਦ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ’ ਵਿਚ ਤਲਾਕ ਦੀ ਮਦ ਗ਼ੈਰ-ਪ੍ਰਾਸੰਗਿਕ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਐਕਟ ਪਾਸ ਹੋਣ ਉਪਰੰਤ ਸਿੱਖ ਤਲਾਕ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕਣਗੇ। ਸੋ, ਤਲਾਕ ਦੀ ਮਦ ‘ਅਨੰਦ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ’ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ।

‘ਤਲਾਕ’ ਪਦ ਪੱਛਮ ਵਿਚੋਂ ਪ੍ਰਚਲਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਚੱਲਿਤ ਭਾਵ-ਅਰਥ ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਦੀ ਆਪਸੀ ਜੁਦਾਈ ਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਮਾਨਤਾ ਹੈ। ਤਲਾਕ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਬਹੁ-ਪਤਨੀ ਵਿਆਹ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੈ, ਪਰ ਬਹੁਪਤੀ ਵਿਆਹ ਜਾਂ ਪ੍ਰਥਾ ਨਹੀਂ। ਤਲਾਕ ਇਸਤਰੀ ਦੇ ਮੁੜ ਵਿਆਹ ਦੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਧਿਆਨਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਤਲਾਕ ਕੇਵਲ ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਦੀ ਜੁਦਾਈ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ। ਤਲਾਕ ਦੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਅਧੀਨ ਬੱਚਾ ਸਪੁਰਦਗੀ, ਬੱਚੇ ਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ, ਜਾਇਦਾਦ ਦੀ ਵੰਡ ਅਤੇ ਕਰਜ਼ਾ ਜਾਂ ਦੇਣਦਾਰੀ ਦੀ ਵੰਡ ਦੇ ਮਸਲੇ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿਚ ਤਲਾਕ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਮਾਜਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵੀ ਤਲਾਕ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਅਤੇ ਸਿੱਟੇ ਮਾੜੇ ਹਨ। ਪੱਛਮ ਦੇ ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰੀਆਂ ਅਤੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਇਕ ਅਧਿਐਨ ਦੁਆਰਾ ਤਲਾਕ ਉਪਰੰਤ ਪੈਣ ਵਾਲੇ ਅਕਾਦਮਿਕ, ਵਿਹਾਰਕ ਅਤੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਨਾਂਹ-ਪੱਖੀ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਤਲਾਕਸ਼ੁਦਾ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿਚ ਗ਼ੈਰ-ਤਲਾਕਸ਼ੁਦਾ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਵਿਹਾਰਕ ਜਾਂ ਵਤੀਰਾਮੁਖੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਲੱਛਣ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਅਕਾਦਮਿਕ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਵੀ ਥੋੜ੍ਹੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਬਹੁਤਾ ਕੁਝ ਤਲਾਕ ਵੇਲੇ ਬੱਚੇ ਦੀ ਉਮਰ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਵੀ ਤਲਾਕ ਦੇ ਕਾਰਨ ਆਮ ਵਰਤਾਰੇ ਦੇ ਨਾ ਹੋ ਕੇ ਇਕ ਖਾਸ ਦਸ਼ਾ (ਦੁਰਦਸ਼ਾ) ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ। ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਦੇ ਆਪਸੀ ਅਣਸੁਖਾਵੇਂ ਸਬੰਧਾਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਘਾਤਕ ਝਗੜਿਆਂ ਦਾ ਹੱਲ ਆਪਸੀ ਜੁਦਾਈ ਨੂੰ ਹੀ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਤਲਾਕ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਲਾਕ ਇਕ ਦੁਖਾਂਤ ਹੀ ਹੈ। ਤਲਾਕ ਦਾ ਇਕ ਹੋਰ ਸੁਚੇਤ ਕਾਰਨ ਵੀ ਹੈ। ਇਹ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਜਾਂ ਦੋਸਤਾਂ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਅਤੇ ਵਸਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚਣ ਤੇ ਪਨਾਹ ਲਈ ਇਕ ‘ਸਾਧਨ’ ਵਜੋਂ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਸੱਚਮੁਚ ਹੀ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦੇ ਉਲਟ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਵਿਆਹਾਂ ਅਤੇ ਤਲਾਕਾਂ ਦੀ ਬਿਲਕੁਲ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ।

ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ ਸਿੱਖ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਤੇ ਰਹਿਤ ਮਰਯਾਦਾ ਵਿਚ ਤਲਾਕ ਦੀ ਕੋਈ ਵਿਵਸਥਾ ਨਹੀਂ ਅਤੇ ਪੁਨਰ-ਵਿਆਹ ਦੀ ਆਗਿਆ ਪਤੀ ਜਾਂ ਪਤਨੀ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਣ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਹੈ। ਪਰ ਜ਼ਮੀਨੀ ਹਕੀਕਤਾਂ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਸਿੱਖ ਰਹਿਤ ਮਰਯਾਦਾ ਦੇ ਉਲਟ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਹਿਣ ਦਾ ਭਾਵ ਭਾਵੇਂ ‘ਹਿੰਦੂ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ’ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਸਹੀ, ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਚ ਤਲਾਕ ਬੇਰੋਕ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸੇ ਐਕਟ ਤਹਿਤ ਅੱਗੇ ਤੋਂ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਰਹਿਣੇ ਹਨ ਭਾਵੇਂ ‘ਅਨੰਦ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ’ ਵਿਚ ਤਲਾਕ ਦੀ ਮਦ ਸ਼ਾਮਿਲ ਨਾ ਵੀ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕੁਝ ਸਵਾਲ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੇ ‘ਅਨੰਦ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ’ ਵਿਚ ਤਲਾਕ ਦੀ ਮਦ ਸ਼ਾਮਿਲ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ ਤਾਂ ਇਹ ਮੁਕੰਮਲ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਦਰਜਾ ਕਿਵੇਂ ਹਾਸਿਲ ਕਰੇਗਾ? ਜੇ ਤਲਾਕ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ‘ਹਿੰਦੂ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ’ ਤਹਿਤ ਹੀ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ ਜਾਵੇਗੀ ਤਾਂ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਧਾਰਾ 25 (ਬੀ) ਵਿਚ ਤਰਮੀਮ ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਚਿਰੋਕਣੀ ਮੰਗ ਵਧੇਰੇ ਤਰਕਸੰਗਤ ਕਿਵੇਂ ਹੋਵੇਗੀ? ਅਤੇ ਕੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਵੱਖਰੀ ਧਾਰਮਿਕ ਪਛਾਣ ਤੇ ਹੋਂਦ ਬਾਰੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਅੜਚਣ ਬਰਕਰਾਰ ਨਹੀਂ ਰਹੇਗੀ? ਸੋ ‘ਅਨੰਦ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ’ ਵਿਚ ਤਰਮੀਮ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਾਨੂੰ ਉਕਤ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਉਸਾਰੂ ਅਤੇ ਸਾਰਥਕ ਜਵਾਬ ਲੱਭਣੇ ਪੈਣਗੇ।

ਜਿਥੋਂ ਤੱਕ ਗੁਰੂ-ਹਜ਼ੂਰੀ ਵਿਚ ਅਨੰਦ ਕਾਰਜਾਂ ਦੀ ਰਸਮ ਹੋਣ ਅਤੇ ਇਸ ਰਸਮ ਤਹਿਤ ਹੋਏ ਵਿਆਹ ਨੂੰ ਅੰਤ ਤੱਕ ਨਿਭਾਉਣ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ, ਇਸ ਪਿਛੇ ‘ਏਕ ਜੋਤਿ ਦੁਇ ਮੂਰਤੀ ਧਨ ਪਿਰੁ ਕਹੀਐ ਸੋਇ’ ਦੇ ਗੁਰ-ਵਾਕ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਦਰਸਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਅਨੁਸਾਰ ਗੁਰਮਤਿ ਵਿਚ ਵਿਆਹ ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਦਾ ਕੇਵਲ ਵਿਵਹਾਰ ਸਿਧੀ, ਸੰਤਾਨ ਉਤਪਤੀ ਅਤੇ ਸਰੀਰਿਕ ਸੰਯੋਗ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਆਪਸੀ ਪ੍ਰੇਮ ਦੁਆਰਾ ਇਕ ਜੋਤ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੇ ਸਾਂਝੇ ਭਰਤਾ (ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ) ਨਾਲ ਮਿਲਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਦੇ ਆਪਸੀ ਸੰਯੋਗ ਜਾਂ ਮਿਲਾਪ ਨੂੰ ਆਤਮਾ ਤੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਮਿਲਾਪ ਦੇ ਪਰਮਾਰਥਕ ਅਰਥਾਂ ਵਜੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਚ ‘ਧਨ ਅਤੇ ਪਿਰ’ ਸ਼ਬਦ ‘ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਆਤਮਾ’ ਦੇ ਪ੍ਰਮਾਣ ਵਜੋਂ ਵੀ ਵਰਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਸਿੱਖ ਰਹਿਤ ਮਰਯਾਦਾ, ਜਿਸ ਦਾ ਆਧਾਰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਹੈ, ਵਿਚ ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਮਰਯਾਦਾ ਜਾਂ ਰਹੁ-ਰੀਤਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ। ਮਸਲਨ ‘ਵਿਆਹ’ ਇਕ ਸੰਸਕਾਰ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਨੂੰ ਮਰਯਾਦਾ ਜਾਂ ਰਹੁ-ਰੀਤ ਆਖਦੇ ਹਨ। ਜਦ ਕੋਈ ਧਾਰਮਿਕ ਰਹਿਤ ਮਰਯਾਦਾ (code of conduct) ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਸ ਵਿਚ ਹਰ ਸੰਸਕਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਪੱਖਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੋਵੇ। ਸਮੇਂ ਤੇ ਸਥਾਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕਈ ਚਲੰਤ ਮਸਲੇ ਇਸ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਸਮੇਂ ਅਨੁਸਾਰ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਗੁੰਜਾਇਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਰਹਿਤ ਮਰਯਾਦਾ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਦੇ ਧੁਰੰਧਰ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰਿਵਾਇਤੀ ਮਰਯਾਦਾ (ਜੋ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਤੋਂ ਚਲੀ ਆ ਰਹੀ ਸੀ) ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰਖ ਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਚੀਫ਼ ਖਾਲਸਾ ਦੀਵਾਨ ਵਲੋਂ ‘ਸਿੱਖ ਸੰਸਕਾਰ ਵਿਧੀ’ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਕ ਖਰੜਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਵਿਚ ਇਕੋ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਪੁਨਰ-ਵਿਆਹ (ਕਰੇਵਾ) ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ। ਮਰਯਾਦਾ ਦੇ ਵਿਧੀ-ਵਿਧਾਨ ਵਿਚ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਤੇ ਭਾਈਚਾਰਕ ਕਾਰਜਾਂ ਜਾਂ ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਦੇ ਖਾਸ-ਖਾਸ ਨਿਯਮ ਅੰਕਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਦਾ ਮੰਤਵ ਉਸ ਧਰਮ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਵਿਚ ਇਕਸਾਰਤਾ ਕਾਇਮ ਕਰਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਮੰਜ਼ਿਲ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਿੰਤੂ ‘ਤਲਾਕ’ ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ (ਵਿਆਹ) ਦੇ ਅਧੂਰੇਪਣ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਵੀ ਅਣਗੌਲਿਆਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਸਿੱਖ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਵੀ ਪਤੀ ਦੇ ਸਵਰਗ ਸਿਧਾਰ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਘਰ ਵਿਚ ਹੀ ਪਤੀ ਦੇ ਭਰਾ ਜਾਂ ਨੇੜਲੇ ਸਬੰਧੀ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਪੱਗ ਦੇਣ ਜਾਂ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਲੜ ਲਾਉਣ ਦੀ ਸਾਦੀ ਜਿਹੀ ਰਸਮ ਕਰਕੇ ਪੁਨਰ-ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿੰਤੂ ਸਿੱਖ ਰਹਿਤ ਮਰਯਾਦਾ ਵਿਚ ਪੁਨਰ-ਵਿਆਹ ਵੇਲੇ ਵੀ ਅਨੰਦ ਵਿਧੀ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਦੀ ਹਦਾਇਤ ਹੈ। ਜੇ ਤਲਾਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਵਿਆਹ ਗੁਰੂ ਦੀ ਹਜ਼ੂਰੀ ਵਿਚ ਹੀ ਹੋਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਤਰਾਜ਼ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਸੋਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਪ੍ਰਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿਚ ਤਲਾਕ ਨੂੰ ਬਿਲਕੁਲ ਹੀ ਵਰਜਿਤ ਨਹੀਂ ਠਹਿਰਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਅਤੇ ‘ਅਨੰਦ ਮੈਰਿਜ ਐਕਟ’ ਵਿਚ ਤਲਾਕ ਦੀ ਮਦ ਸ਼ਾਮਿਲ ਨਾ ਕਰਕੇ ਤਲਾਕ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਖਤਮ ਹੋਣ ਦੀ ਆਸ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਸਗੋਂ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਚ ‘ਅਨੰਦ ਵਿਧੀ’ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਰੂਪ ਵਿਚ ਲਾਗੂ ਕਰਨ, ਆਪਣੇ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਰਹਿਤ ਮਰਯਾਦਾ ਦਾ ਅਨੁਸਰਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਮਹਾਰਾਜ ਪ੍ਰਤਿ ਸੁਦ੍ਰਿੜ ਸਮਰਪਣ ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਸਿੱਖ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਵਿਚੋਂ ਤਲਾਕ ਜਿਹੀ ਅਣਚਾਹੀ ਬਲਾ ਖ਼ਤਮ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ। ਕਿਹੜੀਆਂ ਖਾਸ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿਚ ਤਲਾਕ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ? ਪੰਥਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹੁਣ ਅਜਿਹੇ ਮਾਪਦੰਡ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਬਾਹਰੀ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਆਸ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਥ ਦਾ ਇਸ ਮਸਲੇ ਬਾਰੇ ਆਪ ਇਕਮਤ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

    ਲੇਖਕ ਨਾਲ ਈ-ਮੇਲ ਪਤੇ gsthikriwal@gmail.com ਰਾਹੀਂ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

148
Religion, Faith, Spirituality / Bhumia chor nu sidhe raahe pauna ~~
« on: May 16, 2012, 12:25:18 PM »
DHAN DHAN SAHIB SHRI GURU NANAK DEV JI maharaj ji jad asaam vikhe ek pind ch pahunche ta othe ja ek bhale purakh ghar de baahr khade ho gae , guru ji nu dekh os purakh de mann nu shanti hui ...chit kre ke es sohne roop rang wale sant nu ghar raat thehrava par es soch de naal osnu bhumie da darr a gea te guru ji nu ken lgga ao jio aea nu ...baitho aram kro sewa dso ,eh ap ji da ghr hai ,par hey hans rup ji ,sanu apne gira dE chaudri da dar hai jo vda jimidar te pdarth wla hai ,us da hukm hai tuhade ghar koi v sant ae ta usnu mere ghr le k ao mei usdi sewa kraga te jisne mera hukm bhnea mei usda ghr bhnn dwaga ,so sant rupi malk jio mei ap ji nu usde ghr le jana a ,o guru ji nu apne nal le k tur pea ,te jd guru ji nu bhumie ghr le gea ..
Bhumie nu jd apne ghr rabi roop sant ae da pta lgga ta ,o ghr aea te bhumie nu v guru ji de darshan kr ke mann nu shanti mili ..darshan krn mgro bhumia guru ji nu kehn lgga k ao sant ji bhojan tyaar hai ao chl k bhojan shko ..
Guru ji kehn lgge bhalea pela a ds k tu kirat ki krda hai? ..
Eh sun bhumia sochan lg pea k kida dssa k mei chori krda aa ,par j na dsea ta v glt huo ..
Sochn toh baad guru ji nu kehn lgga k maharaj ji meri kirat ta maadhi hai par mei apni kmai change paase e lana aa ...gareeba di ,santa di sewa krda a ,
eh sun guru ji kehn lgge jina naal eda krda e o ronde ne ,ohna nu dukh hunda hai fir kirat ta teri maadhi hui ,asi tere ghar bhojan nai shk skde ..
Bhumia ne jd e sunea ta usde paap usde agge a gae te o guru ji pairi digg pea te kehn lgga k kirpa karo maharaj ..Guru ji kehn lgge e kirat krni chd de , aggo bhumia ken lgga maharaj mei e kirat nai chd skda e khandaani hai ,mera peo v ai krda c te dada v ...aap hi kirpa kro ..ta Guru ji ne usnu 3 updesh ditte -

gareeb maar nahi krni ,
jhooth nahi bolna ,
kise da namak kha k madha nahi krna ..

Thode din magro jd bhumia chori krn jaan lgga ta usnu guru ji pela updesh cheta aea k gareeb maar nai krni ...eh vichar k oh pind de raaje de ghr chla gea ,jd othe pahunchea ta mehal bahr khade sewadar ne usnu puchea tu kon hai ,ta usnu guru ji da duja bchn yaad aea k jhuth nai bolna ..te a vichar k ken lgga mei chor aa ,sewadar hs pea te sochn lgga k koi chor kiwe keh skda k mei chor a ,ene sohne kapde pae ne jrur e raje nu miln aea hona te e soch sewadar ne usnu andar jaan nu kehta ..jad bhumia andar gea paise jewraat naal gathri bn li te usnu plate ch pea bhojan njr aea te usne o kha lea ,bhojan khaan toh baad khyal aea k guru ji da teeja updesh c k kise da namak kha k osda madha nai krna ,hun mei es ghr kiwe chori ghr skda a ,o smaan di gathri bn ke unj e othe chd chla gea ,
swere jd raje ne uth dekhea ta usne apne sewadar nu puchea te sewadar ne kea maharaj rat ek manukh aea te c te kenda apne ap nu chor dsda c ,par mei nai mnea te usnu andar janta ..
Chor da pta laan li Raje ne pind de loka nu bula marna kutna shuru krta ,jad e gl bhumie nu pta lggi k mere kr k garibmaar ho rai te o bhjja bhjja gea te ja k ken lgga k mei chor a,mei e rat aea c jo sja deni chao de dwo ,saare eh sun hairan ho gae ...raje ne bhumie nu puchea k tu apna chor hona kyu kabul kr rea hai ..bhumie ne raje nu sari vartalap dssi (guru ji de updesh) ta eh sun raje de man ch v satgura de darshna di taang paida hui te ,bhumie nu ken lgga mei teri daleri toh prasn a tenu sja nai inaam dwaga ..

waheguru ji kirpa karn asi v bhai bhumie vang guru ji de updesha nu apne jeewan ch dhaal skie ta jo saadi v kirat changi te nek ho ske te apna jeewan te aea safla kr skie ...

bhul chuk maafi ji...

waheguru ji ka khalsa waheguru ji ki fateh ji ..._/\_

149
ਅੱਜ ਪੰਜ-ਸੱਤ ਲੰਡੂ ਜਹੇ ਕਠੇ ਹੋਕੇ ਸਾਡੇ ਤੇ ਕਲੋਲ'ਆਂ ਕਸਦੇ ਨੇ
ਸਾਡੇ ਤੇ ਹਸਦੇ ਹਸਦੇ ਆਖਣ ਲਗਦਾ ਏਹਦੇ ਬਾਰਾਂ(12) ਵੱਜਗੇ ਨੇ
ਹਾਸੇ ਦੀ ਗਲ ਹੈ ਮਿਤਰੋ ਕੇ ਮਜਾਕ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਇਹ ਝੁੰਡ ਬਣਾਉਂਦੇ ਨੇ
ਉਂਜ ਤਾਂ ਕੱਲੇ ਸਿੰਘ ਤੇ ਇਹ ਕੱਲੇ-ਕੱਲੇ ਕਦੇ ਆਪ ਹਥ ਨਾ ਪਾਉਂਦੇ ਨੇ
ਪਤਾ ਹੈ ਇਹਨਾ ਨੂੰ ਵੀ ...ਕੇ ਜਿਸ ਹਥ ਸਾਨੂੰ ਪਾਇਆ ਓਹ ਕਦੇ ਨਾ ਬਚਦੇ ਨੇ
--->ਅੱਜ ਕੰਨ ਖੋਲਕੇ ਸੁੰਨ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਕਿਓਂ ਬਾਰਾਂ(12) ਵੱਜਦੇ ਨੇ
-----------------------------------------------------------------------------

ਅੱਜ ਆਪ ਨੂੰ ਦਲੇਰ ਦਸਦੇ ਬਣਾਕੇ ਆਵਦੀਆਂ "ਸੈਨਾ" ਤੁਸੀਂ ਰਹੰਦੇ ਓਹ ਬੁੱਕਦੇ
ਜਦ ਮੁਗਲ ਚੁੱਕ ਲੇਂਦੇ ਸੀ ਤੁਹਾਡੀ ਮਾਂ ਧੀ, ਸਾਹ ਸੀ ਤੁਹਾਡੇ ਸੁੱਕਦੇ
ਫੇਰ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਇੱਜ਼ਤ'ਆਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਸ਼ੇਰ ਹੀ ਤਾਂ ਗੱਜਦੇ ਸੀ
ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਓਸ ਕੌਮ ਦੇ ਹਾਂ ਜਿਹਨਾਂ ਦੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਬਾਰਾਂ(12) ਵੱਜਦੇ ਸੀ

ਜਰਨੈਲ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਲੂਆ ਸ਼ੇਰ ਦਾ ਨਾਮ ਹੀ ਵੈਰੀ ਦਾ ਮੂਤ ਘਡਾ ਜਾਂਦਾ
ਦੁਸ਼ਮਨ ਨੂੰ ਪਤਾ ਵੀ ਨੀ ਸੀ ਲਗਦਾ ਜਦ ਕਰ ਹਮਲਾ ਰਾਤ 12 ਵਜੇ ਓਹਨਾ ਦਾ ਗਾਟਾ ਲਾਹ ਜਾਂਦਾ
ਸਾਡੇ ਬਾਬੇਆਂ ਦੇ ਸਿਰ ਤੇ "ਪੱਗ" ਦੇਖ ਕੇ ਵੈਰੀ ਪੂਛ ਲੱਤਾਂ ਵਿਚ ਦੇਕੇ ਭੱਜਦੇ ਸੀ,
ਸਭ ਦੀ ਰੂਹ ਕੰਬ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਜਦ ਸਾਡੇ ਬਾਰਾਂ(12) ਵੱਜਦੇ ਸੀ

ਤੁਸੀਂ ਮੁਢ'ਤੋਂ ਹੀ ਸਾਡੇ ਗੁਰੂ'ਆਂ ਅੱਗੇ ਆਏ ਹੋ ਹਥ ਜੋੜਦੇ
ਤੁਹਾਡੇ ਬਦਲੇ ਸਿੰਘ'ਆਂ ਨੇ ਲਏ ਨੇ ਹਰ ਵਾਰ ਵੈਰੀ ਦੇ ਸਿਰ ਮਰੋੜਕੇ
ਦੇਗ'ਚ ਉਬਲੇ,ਚਰਖੜੀਆਂ ਤੇ ਚੜੇ,ਖੋਪਰ ਲਵਾਏ ਮੁਖੋਂ "ਸੀ" ਨਾ ਕਰਦੇ ਚੇਹਰੇ ਹਸਦੇ ਸੀ
ਲੱਗੀ ਸਮਝ ਹੁਣ ਪੁਤਰ'ਆ ਸਿੰਘ'ਆਂ ਦੇ ਕਿਦਾ ਬਾਰਾਂ(12) ਵੱਜਦੇ ਸੀ

ਸਾਡੀ ਕੌਮ ਹੈ ਸ਼ੇਰ'ਆਂ ਦੀ ਜੋ ਸਰ੍ਬ੍ਹਤ ਦਾ ਭੱਲਾ ਮੰਗਦੀ
ਮਸਤ ਰਿਹੰਦੀ ਹੈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ, ਲਵੇ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਜੋ ਪੰਗਾ ਓਹਨੁ ਟੰਗਦੀ
ਵਿਰਕ ਸਿਖੀ ਤੇ ਕੋਈ ਉਂਗਲ ਨਾ ਚੁੱਕੇ, ਚੰਡੇ ਹੋਏ ਗੰਡਾਸੇ ਫੇਰ ਵਰਾ ਦੇਆਂਗੇ
ਫੇਰ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਬਾਰਾਂ(12) ਵੱਜਣਗੇ ਤੇ ਪੂਰੀ ਦੁਨਿਆ ਨੂੰ ਭਾਝ੍ੜਾਂ ਪਾ ਦੇਆਂਗੇ

150
ਜਦੋਂ ਥਾਣਿਆਂ 'ਚ ਨਿੱਤ ਸਾਡੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਤਬਾਹੀ. ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਚਿਹਰੀ ਨੇ ਨਾ ਸਾਡੀ ਕੀਤੀ ਸੁਣਵਾਈ.
ਸਾਡੀ ਇਜ਼ੱਤ ਦੇ ਜਦੋਂ ਹੁੰਦੇ ਸੀ ਬਲਾਤਕਾਰ.
ਸਰਕਾਰੀ ਕੁੱਤਿਆਂ ਨੇ ਸਾਡਾ ਖੇਡਿਆ ਸ਼ਿਕਾਰ .
 ਪਾ ਕੇ ਗਲਾਂ ਵਿਚ ਟਾਇਰ ਜਿਉਂਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ .
ਬੰਨ੍ਹ ਜੀਪਾਂ ਨਾਲ ਸਾਨੂੰ ਵਿਚਕਾਰੋਂ ਪਾੜ ਦਿੱਤਾ.
 ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਵੀ ਜ਼ਾਲਮਾ ਨੇ ਵਢ ਤੀਆਂ ਬਾਹਾਂ .
 ਜਦੋਂ ਸਾਡਿਆਂ ਸਰੀਰਾਂ ਵਿਚ ਮਿਰਚਾਂ ਸੀ ਪਾਈਆਂ .
 ਬੜੇ ਸ਼ੌਕ ਨਾਲ ਸਾਡੀਆਂ ਸੀ ਕੀਤੀਆਂ ਤਬਾਹੀਆਂ.
 ਟੀ. ਵੀ ਉੱਤੇ ਸ਼ਰੇਆਮ ਆਖਦੀ ਸੀ ਸਰਕਾਰ .
 ਜਿੱਥੇ ਦਿਸੇ ਸਰਦਾਰ ਓਹਨੂੰ ਦਿਓ ਗੋਲੀ ਮਾਰ .
ਅਸੀਂ ਦੁਖੀ ਹੋ ਕੇ ਜਦੋਂ ਹਥਿਆਰ ਚੁੱਕੇ ''
ਸਾਡੇ ਗਲ਼ ਅੱਤਵਾਦੀ ਦਾ ਲੇਵਲ ਦਿੱਤਾ ਟੰਗ.
ਦਿਲ ਉੱਤੇ ਹੱਥ ਰਖ ਤੁਸੀਂ ਦਿਓ ਬਈ ਜਵਾਬ.
 ਓਸ ਵੇਲੇ ਹੋਰ ਫੇਰ ਕੀ ਕਰਦਾ ਪੰਜਾਬ.??
ਕੌਣ ਘਾਟੇ ਵਿੱਚ ਗਿਆ ਅਤੇ ਲਾਭੀ ਕੌਣ ਸੀ.??
1984 ਵਿਚ ਅੱਤਵਾਦੀ ਕੌਣ ਸੀ.....??
1984 ਵਿਚ ਅੱਤਵਾਦੀ ਕੌਣ ਸੀ...??????? ....

151
11 ਮਾਰਚ 1783 ਨੂੰ ਅੱਜ ਦੇ ਦਿਨ ਬਾਬਾ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਖ਼ਾਲਸਾ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨਾਲ ...ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਲਾਲ ਕਿਲੇ ਚ ਦਾਖਲ ਹੋਏ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਕੇਸਰੀ ਨਿਸ਼ਾਨ ਝੁਲਾਇਆ। ਸਫਲਤਾ ਨਾਲ ਦਿੱਲੀ ਫ਼ਤਿਹ ਕੀਤੀ ਤੇ ਦਿੱਲੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ KABBJJEY ਹੇਠ ਕਰ ਲਿਆ।
ਿਦੱਲੀ ਨਾਲ ਖਾਲਸੇ ਦੀ
ਮੁੱਢ ਤੋਂ ਖੜਕਦੀ ਆਈ ਐ
ਇਹ ਜੁਲਮ ਕਰਨੋਂ ਨਹੀ ਹਟੀ
ਅਸੀਂ ਝੁੱਕੇ ਨਹੀ
ਇਹ ਖਤਮ ਕਰਨੋਂ ਨਹੀ ਹਟੀ
ਅਸੀਂ ਮੁੱਕੇ ਨਹੀ
ਪਰ ਿਜਹੜੇ ਅਸੀਂ ਿਵੰਨੇ
ਓਹ ਕਦੇ ਉੱਕੇ ਨਹੀ *** ਬੇਪਰਵਾਹ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ,ਮੌਤ ਨੂੰ ਕਰਨ ਮਖ਼ੌਲਾਂ ਮਰਨ ਥੀਂ ਨੀਂ ਡਰਦੇ...
ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਇਹ ਕਰਨ ਗੁਲਾਮੀ,ਜਾਨ ਕੋਹ ਆਪਣੀ ਵਾਰ ਦਿੰਦੇ ਪਰ
ਟੈਂ ਨਾਂ ਮੰਨਣ ਕਿਸੇ ਦੀ...ਖਲੋ ਜਾਂਣ ਡਾਂਗਾਂ ਮੋਢਿਆਂ ਤੇ ਉਲਾਰ ਕੇ...
ਧੁਰੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਸਤਿਗੁਰ ਦੇ ਬੰਦੇ

152
 ਮੈ, ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਫੇਰੂਮਾਨ, ਗੁਰੂ ਪੰਥ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀਆਂ ਅਤੇ ਸਭ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਭਲੇ ਸੱਜਣ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਨੂ ਇਹ ਆਪਣਾ ਅੰਤਮ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੇਣਾ ਅਤੇ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ !

ਇਹ ਮੇਰਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਤੁਹਾਨੂ ਪੁਜੇਗਾ, ਉਸ ਸਮੇ ਮੈ ਸੰਸਾਰ ਛਡ ਚੁੱਕਾ ਹੋਵਾਂਗਾ,

ਅੱਜ ੧ ਅਗਸਤ ਸਨ ੧੯੬੯ (1969 ) ਨੂ ਮੈ 85 ਵਰਿਆਂ ਦੀ ਉਮਰ ਭੋਗ ਚੁੱਕਾ  ਹਾਂ ਬੀਤੀ ਅਧ੍ਹੀ ਸਦੀ ਵਿਚ ਮੈ ਪੰਥ ਦੀ ਚੜਦੀ ਕਲਾ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਘੋਲ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ !ਮੇਰਾ ਇਹ ਜੀਵਨ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੈ !

ਅੱਜ ਦੇਸ਼ ਅਜਾਦ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਪੰਥ ਅਜੇ ਵੀ ਪ੍ਰਾਧੀਨ(ਗੁਲਾਮ)  ਹੈ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਧਰਮ ਦੀ ਥਾਵੇਂ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ  ਅਤੇ ਗਿਰਾਵਟ ਵਧ ਗਈ ਹੈ ! ਪੰਥ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਗੁਰਧਾਮਾ ਉੱਤੇ ਦੰਭੀ ਸੰਤ ਮਹੰਤ ਅਤੇ ਪੰਥ ਦੇ ਦੋਖੀ ਛਾ ਗਏ ਹਨ ਸਿਖ ਧਰਮ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ, ਖਾਲਸੇ ਦੀਆਂ ਰਵਾਇਤਾਂ ਅਤੇ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਇਤਹਾਸਕ ਗੌਰਵ ਪੈਰਾਂ ਹੇਠ ਰੋਲ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਹੈ !

ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦੇ ਹਜੂਰ ਮਰਨ ਵਰਤ ਅਤੇ ਜਿਓੰਦੇ ਸੜ ਮਰਨ ਦੇ ਅਰਦਾਸੇ ਕਰਨ ਵਾਲੇ, ਪਾਖੰਡ ਅਤੇ ਕਾਇਰਤਾ ਦਾ ਰਾਹ ਫੜ ਕੇ ,ਪੰਥ ਅਤੇ ਸਿਖ ਧਰਮ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਉੱਤੇ ਪੂਰਨ ਤੇ ਪੱਕਾ ਜੱਫਾ ਪਾਈ ਰਖਣ ਦੀ ਸਾਜਿਸ਼ ਵਿਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ !

ਇਸ ਦੰਭ ਅਤੇ ਅਧਰਮ ਨੂ ਹਿ ਸਿਖਾਂ ਦਾ ਧਰਮ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ, ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦੇ ਸ਼ਰੀਕ, ਕੁੰਡ ਖੜੇ ਕਰ ਦਿਤੇ ਗਏ ਹਨ , ਜਿਨਾ ਨੂ ਧੱਕੇ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸ਼ਹਿ ਨਾਲ  ਕਾਇਮ ਰਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ !

ਪੰਥ ਦੀ ਅਧੋਗਤੀ ਅਤੇ ਅਪਮਾਨ ਜੋ ਅੱਜ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅੱਗੇ ਕਦੀ ਨਹੀ ਹੋਇਆ !

ਧਰਮ ਦੀ ਦੁਰਦਸ਼ਾ ਜੋ ਅੱਜ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਪਹਿਲਾਂ ਕਦੇ ਨਹੀ ਹੋਈ !ਸਿਖ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚੋਂ ਸਾਧਾਂ, ਮਹੰਤਾਂ ਅਤੇ ਕੌਮ ਦੇ ਗੱਦਾਰਾਂ ਨੇ ਸਿਖੀ ਨੂ ਖਾਰਜ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਿਖਾਂ ਨੂ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਗੋਲੇ (ਗੁਲਾਮ ) ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਸਾਜਿਸ਼ ਪੱਕੇ ਤੋਰ ਤੇ ਰਚ ਲਈ ਹੈ !

ਇਹ ਕੂੜ ਦੀ ਮਸਿਆ, ਅਤੇ ਦੰਭ ਦਾ ਜਾਲ ਬਿਨਾ ਸਿਰ ਦਿਤਿਆਂ ਹੁਣ ਦੂਰ ਨਹੀ ਹੋਣਾ !ਇਹ ਅਰਦਾਸੇ ਭੰਗ ਕਰਨ ਦਾ ਪਾਪ ਪੰਥ ਦੇ ਉਠ ਖੜੇ ਹੋਣ ਦੇ ਰਾਹ ਵਿਚ ਵੱਡੀ ਰੁਕਾਵਟ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਪਾਪ ਬਿਨਾ ਸੀਸ ਦਿਤਿਆਂ ਧੋਤਾ ਨਹੀ ਜਾਣਾ !

ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦੇ ਸ਼ਰੀਕ, ਸੰਤ ਫ਼ਤੇਹ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਦੰਭੀ ਸਾਥੀਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਹੇਠਾਂ ਬਣਾਏ ਹੋਏ ਅਗਨੀ ਕੁੰਡ ਪੁਕਾਰ ਪੁਕਾਰ ਕੇ ਸਿੰਘਾਂ ਕੋਲੋ ਆਹੁਤੀਆਂ ਮੰਗ ਰਹੇ ਹਨ !

ਗੁਰੂ ਅਤੇ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ  ਤੋਂ ਭਗੋੜਾ ਹੋ ਕੇ ਪੰਥ ਬਚ ਨਹੀ ਸਕੇਗਾ !

 

ਹੁਣ ਇਹ ਜਰੂਰੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਗੁਰੂ ਕਾ ਸਿੰਘ ਆਪਣਾ  ਸੀਸ  ਦੇ ਕੇ ਪੰਥ ਦੇ ਅਖੌਤੀ ਲੀਡਰਾਂ ਅਤੇ ਸਿਖਾਂ ਦੇ ਗੱਦਾਰਾਂ ਦੇ ਕੀਤੇ ਪਾਪਾਂ ਦਾ ਪਰਾਇਸ਼ਚਿਤ ਕਰੇ ਤਾਂ ਜੁ ਪੰਥ ,ਅਜਾਦ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਵਿਚ ਅਜਾਦ ਪੰਥ, ਅਥਵਾ ਸਿਖ ਹੋਮਲੈੰਡ ਦੀ ਸਥਾਪਤੀ ਵੱਲ ਅਗਲਾ ਕਦਮ ਚੁੱਕ ਸਕੇ!

ਇਸ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਮੈ ਆਪਣਾ ਬਲੀਦਾਨ ਦੇਣ ਲੱਗਾ ਹਾਂ!

ਸੰਗਤਾਂ ਨੂ ਮੇਰੀ ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕੇ ਮੇਰੇ ਪਿਛੋਂ ਓਹ ਆਪਣਾ ਫਰਜ਼ ਪਛਾਨਣ  ! ਮੇਰੇ ਮਰਨ ਤੋਂ ਪਿਛੋਂ ਮੇਰੇ ਸਰੀਰ ਨੂ ਸੰਤ ਫ਼ਤੇਹ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਮ ਹੇਠਾਂ ਬਣਾਏ ਹੋਏ ਅਗਨੀ ਕੁੰਡ ਵਿਚ ਰਖ ਕੇ ਫੂਕ  ਦਿਤਾ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਮੇਰੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਪੁਚਾ ਦਿਤੀਆਂ ਜਾਣ !ਪੰਥ ਦੇ ਮਸੰਦਾਂ ਅਤੇ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੋਖੀਆਂ ਨਾਲ ਯਥਾ ਯੋਗ ਸਲੂਕ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਉੱਤੇ ਬਣੇ ਹੋਏ ਦੰਭ ਅਤੇ ਪਾਖੰਡ ਦੀਆਂ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆ ,ਅਗਨੀ ਕੁੰਡ ਢਾਹ ਦਿਤੇ ਜਾਣ , ਕਿਓਂ ਜੁ ਇਹ ਗੁਰਮਤ ਵਿਰੁਧ ਹਾਂ ਅਤੇ ਪੰਥ ਉੱਜਲੇ ਮੂਹ ਉੱਤੇ ਕਲੰਕ ਹਨ!

ਸੰਗਤਾਂ ਅਰਦਾਸ ਕਰਨ ਕਿ ਸਾਹਿਬ ਦਸਮ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮੇਰੀ ਤੁਛ ਕੁਰਬਾਨੀ ਕਬੂਲ ਕਰ ਲੈਣ ਅਤੇ ਆਪਨੇ ਪੰਥ ਦੀ ਬਹੁੜੀ ਕਰਨ !

ਸਪੂਰਨ ਪੰਜਾਬ ਜਿੰਦਾਬਾਦ !

ਸਿਖ ਹੋਮ ਲੈੰਡ ਅਮਰ ਰਹੇ !

ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਿ ਫਤਿਹ

ਗੁਰੂ ਸੰਗਤਾਂ ਦਾ  ਦਾਸ ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਫੇਰੂਮਾਨ

153
ਦਸਵੀਂ ਦਾ ਇਮਤਿਹਾਨ ਪਾਸ ਕਰ ਅੱਗੇ ਪੜ੍ਹਨਾ ਚਾਹਿਆ ਤਾਂ ਮਾਂ ਕਹਿੰਦੀ , "ਚੁੱਪ ਕਰ ਕੇ ਬਹਿ ਜਾਹ । ਕੁੜੀਆਂ ਨੀਂ ਪੜ੍ਹਦੀਆਂ ਬਹੁਤਾ ।"

ਮਾਂ ਨੇ ਘਰ ਦੇ ਕੰਮ ਤੋਂ ਲੈ ਕੱਤਣਾ-ਤੁੰਬਨਾ ਸਿਖਾਇਆ ਤੇ ਵਿਆਹ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ।

"ਅਜੇ ਮਾਂ ਮੈਂ ਨੀਂ ਕਰਾਉਣਾ ਵਿਆਹ ," ਫਿਰ ਬੋਲੀ ।

"ਚੁੱਪ ਕਰ ਕੇ ਬਹਿ ਜਾਹ । ਕੁੜੀਆਂ ਨੀਂ ਮਰਜ਼ੀ ਕਰਦੀਆਂ ," ਮਾਂ ਨੇ ਫਿਰ ਚੁੱਪ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ ।

"ਮਾਂ ਮੈਂ ਵੀ ਮੁੰਡਾ ਵੇਖਣਾ," ਧੀ ਨੇ ਦਿਲ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹੀ ।

"ਚੁੱਪ ਹੋ ਜਾ । ਕੁੜੀਆਂ ਦੀ ਪਸੰਦ ਨਾ ਪਸੰਦ ਨੀਂ ਪੁੱਛੀ ਜਾਂਦੀ।"

ਇੱਕ ਧੀ ਦੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਕੈਨਿੰਗ ਵਿਚ ਆਈ ਦੂਜੀ ਧੀ ਵੇਖ ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਦੀਆਂ ਚਾਲਾਂ ਸਮਝਦੀ ਬੋਲੀ , "ਮੈਂ ਧੀ ਕੁੱਖ ਵਿਚ ਨੀਂ ਮਰਾਉਣੀ ।"

ਸੱਸ ਬੋਲੀ , "ਚੁੱਪ ਹੋ ਜਾਹ । ਨਹੁੰਆਂ ਨੀਂ ਬੋਲਦੀਆਂ ।"

ਸ਼ਰਾਬੀ ਪਤੀ ਦੇ ਭੋਗ ਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੇ ਸ਼ਰੀਕੇ \'ਚ ਲੱਗਦੇ ਅਮਲੀ ਜੇਠ ਦੇ ਸਿਰ ਬਿਠਾਉਣ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ।

ਫਿਰ ਤੜਫੀ , "ਮੈਂ ਨਹੀਓ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ।"

ਫਿਰ ਮਾਂ ਤੇ ਸੱਸ ਬੋਲੀਆਂ , "ਚੁੱਪ ਹੋ ਜਾਹ । ਰੰਡੀਆਂ ਨੀਂ ਬੋਲਦੀਆਂ"

ਅਮਲੀ ਜੇਠ ਚਾਦਰ ਪਾਉਣ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਖੜ੍ਹੀ ਹੋ ਬੋਲੀ , "ਕਿੰਨਾ ਚਿਰ ਮੈਂ ਚੁੱਪ ਰਹਾਂ । ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਤੇ ਆਪਣੀ ਧੀ ਲਈ ਚੁੱਪ ਤੋੜਾਂਗੀ । ਹੋਰ ਜ਼ੁਲਮ ਨਹੀ ਸਹਾਂਗੀ ।

ਉਹਦੀ ਤੋੜੀ ਚੁੱਪ ਨੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਸੀ ਕਰਾ ਦਿੱਤਾ ਚੁੱਪ

154
ੴਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਹਿ ੴ ਹਾੜੀ ਦੇ ਦਿਨ ਨੇ ਅੱਜ ਗਿੰਦਰ ਮਿਸਤਰੀ ਨੇ ਸਵੇਰੇ ਸਵੇਰੇ ਸਾਣ ਚਲਾ ਲਿਆ ਬੰਤਾ, ਮੱਘਰ, ਤੇ ਪਾਲਾ ਮਿਸਤਰੀ ਦੇ ਕੋਲ ਬੇਠੇ ਨੇ ਦੰਦੇ ਕਡਾਣਲਈ ਸਾਡੀ ਕੰਧ ਨਾਲ ਲਗਦੀ ਸੀ ਪੰਜ ਫੁਟ ਕੰਧ ਤੋ ਮਿਸਤਰੀ ਦੇ ਘਰ ਆਇਆ ਗਿਆ ਸਾਰਾ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਸੀ । ਗਰਮੀ ਦੇ ਦਿਨ ਕਰਕੇ ਮੈ ਵਿਹੜੇ ਚ ਈ ਸ਼ੌਦਾ ਸੀ ਜਦੋ ਗਿਦਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ਾਣ ਚਲਾਉਣੀ ਮੇਰੀ ਇਕਦੱਮ ਅੱਖ ਖੁੱਲ ਜਾਦੀ । ਪਰ ਰਾਤੀ ਮੱਛਰ ਨੇ ਸਾਉਣ ਨਾ ਦਿੱਤਾ ਮੈ ਘੇਸਲ ਜੀ ਮਾਰ ਕੇ ਪਿਆ ਰਹਾ । ਮਾਂ ਨੇ ਬੜੀਆ ਅਵਾਜਾਂ ਮਾਰੀਆ ਵੇ ਉਠ ਖੜ। ਸੂਰਜ ਗੋਡੇ ਗੋਡੇ ਚੜ ਆਇਆ ਈ । ਸੁਤੇ ਪਏ ਨੂ ਜਗਾਉਣਾ ਸੋਖਾ ਏ ਪਰ ਜੋ ਜਾਣ ਬੁਝ ਕੇ ਸੁਤਾ ਉਸਨੂੰ ਉਠਾਉਣਾ ਬੜਾ ਆਉਖਾ । ਗਿੰਦਰ ਮਿਸਤ੍ਰੀ ਨੇ ਸਾਣ ਦੇ ਰੌਲੇ ਵਿਚ ਮੱਘਰ ਨੂੰ ਪੁਛਿਆ ਬਾਈ ਅੱਜ ਸਵੇਰੇ ਸਵੇਰੇ ਦਾਤੀਆਂ ਚੁੱਕ ਲਿਆਇਆ । ਮੱਘਰ ਕਹਿੰਦਾ ਕੱਲ ਹੋਕਾ ਨੀ ਸੁਣਿਆ ਦੋ ਵਾਰੀ ਬਾਬੇ ਨੇ ਬੋਲਿਆ ਸਪੀਕਰ ਚ ਕੇ ਝਿੜੀ ਵਾਲੇ ਬਾਬਿਆ ਦੀ ਹਾੜੀ ਵੱਡਣ ਲਈ ਆਪੋ ਆਪਣੀਆਂ ਦਾਤੀਆਂ ਲੈ ਕੇ ਘਰ ਦਾ ਕੱਲਾ ਕੱਲਾ ਬੰਦਾ ਸਵੇਰੇ 10ਵਜੇ ਮੱਲੇ ਵਾਲੇ ਅੱਡੇ ਤੇ ਪਹੁੰਚਜਾਵੇ ਬਾਬਿਆਂ ਦੀਆਂ ਟਰਾਲੀਆ ਸੇਵਾਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਜਾਣਗੀਆ । ਪਾਲਾ ਬੋਲਿਆ ਹਾਂ ਬਾਈ ਵੱਡੇ ਬਾਬੇ ਤਾ ਬੜੀ ਕਰਣੀ ਵਾਲੇ ਸੀ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਛੱਡਣ ਤੋ ਬਾਅਦ ਤਾ ਡੇਰੇ ਵਿੱਚ ਉਹ ਗੱਲ ਜੀ ਨੀ ਰਹੀ । ਬੰਤਾ ਕਹਿੰਦਾ ਨਹੀ ਪਾਲਾ ਸਿੰਉ ਐਤਕੀ ਮੱਸਿਆ ਤੇ ਗੱਦੀ ਛੋਟੇ ਬਾਬਿਆ ਨੂੰ ਦੇਤੀ । ਪਾਲਿਆ ਕਿੱਥੇ ਰੈਨਾ ਏਨਾਂ ਇਕੱਠ ਸੀ ਡੇਰੇ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਦਾ ਜੱਥੇਦਾਰ ਆਪ ਪੱਗ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੂੰ ਬੰਨ ਕੇ ਗਿਆ । ਮੈਥੌ ਰਹਾ ਨਾ ਗਿਆ ਆਪਣਾ ਖੇਸ ਜਿਹਾ ਲਾਹ ਕੇ ਕੰਧ ਟੱਪ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾ ਕੋਲ ਚਲਿਆ ਗਿਆ । ਮਿਸਤ੍ਰੀ ਨੇ ਵੀ ਦੰਦੇ ਕੱਡ ਲਏ ਤੇ ਸਾਣ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਮੈ ਪੁਛਿਆਂ ਬਾਬਾ ਪਾਲਾ ਸਿੰਉ ਤੇਰੇ ਤੇ ਗਾਤਰਾ ਪਾਇਆ ਨਾਲੇ ਰੋਜ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਜਾਨਾ ਕਦੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਨੀ ਸੁਣਿਆ ਕੇ ਜਿਹੜੇ ਸੰਤ ਬਣਕੇ ਗੱਦੀਆ ਦੇਦੇ ਨੇ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਕਹਿੰਦਾ ਉਹ ਮੂਰਖ ਨੇ । ਤੇ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਬੇਸ਼ਰਮ ਅਸੀ ਤਾ ਫਿਰ ਝਿੜੀਆਂ ਵਾਲੇ, ਕਬਰ ਵਾਲੇ, ਤੇ ਲਾਲਾਂ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਵਾਲੇ ਮਹਾਮੂਰਖ ਹੋਏ ਜੋ ਪਠ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਾ ਕਥਾ ਵੀ ਸੁਣਦੇਹ ਪਰ ਮੰਨਦੇ ਅਸੀ ਆਪਣੇ ਬਾਬਿਆ ਦੀ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦੀ ਨੀ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਤਾ ਕਹਿੰਦਾ ਈ.................................................................. ਸਲੋਕ ਮਃ ੧ ॥ ਕੁਲਹ ਦੇਂਦੇ ਬਾਵਲੇ ਲੈਂਦੇ ਵਡੇ ਿਨਲਜ ॥ ਚੂਹਾ ਖਡ ਨ ਮਾਵਈ ਿਤਕਿਲ ਬੰਨੈ ਛਜ ॥ ਦੇਿਨ ਦੁਆਈ ਸੇ ਮਰਿਹ ਿਜਨ ਕਉ ਦੇਿਨ ਿਸ ਜਾਿਹ ॥ ਨਾਨਕ ਹਕਮੁ ਨ ਜਾਪਈ ਿਕਥੈ ਜਾਇ ੁਸਮਾਿਹ ॥ ਫਸਿਲ ਅਹਾੜੀ ਏਕੁ ਨਾਮੁ ਸਾਵਣੀ ਸਚੁ ਨਾਉ ॥ ਮੈ ਮਹਦੂਦੁ ਿਲਖਾਇਆ ਖਸਮੈ ਕੈ ਦਿਰ ਜਾਇ ॥ ਦੁਨੀਆ ਕੇ ਦਰ ਕੇਤੜੇ ਕੇਤੇ ਆਵਿਹ ਜਿਹ ॥ ਕੇਤੇ ਮੰਗਿਹ ਮੰਗਤੇ ਕੇਤੇ ਮੰਿਗ ਮੰਿਗ ਜਾਿਹ ॥੧॥ {ਪੰਨਾ 1286} ਅਰਥ:- ਉਹ ਲੋਕ ਮੂਰਖ ਕਮਲੇ ਹਨ ਜੋ (ਚੇਲਿਆਂ ਨੂੰ) (ਸੇਹਲੀ-) ਟੋਪੀ ਦੇਂਦੇ ਹਨ (ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਥਾਂ ਗੱਦੀ ਦੇਂਦੇ ਹਨ; ਇਹ ਸੇਹਲੀ-ਟੋਪੀ) ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਭੀ ਬਦੀਦ ਹਨ (ਜੋ ਨਿਰੀ
ਸੇਹਲੀ-ਟੋਪੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਰਕਤਿ ਦੇਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਸਮਝ ਲੈਂਦੇ ਹਨ) (ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਤਾਂ ਇਉਂ ਹੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ) ਚੂਹਾ (ਆਪ ਹੀ) ਖੁੱਡ ਵਿਚ ਸਮਾ (ਵੜ) ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ, (ਤੇ ਉਤੋਂ) ਲੱਕ ਨਾਲ ਛੱਜ ਬੰਨ੍ਹ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ।
ਹੇ ਨਾਨਕ! (ਇਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਗੱਦੀਆਂ ਥਾਪ ਕੇ) ਜੋ ਹੋਰਨਾਂ ਨੂੰ ਅਸੀਸਾਂ ਦੇਂਦੇ ਹਨ ਉਹ ਭੀ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਅਸੀਸਾਂ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਭੀ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਸਮਝੀ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੀ ਕਿ ਉਹ (ਮਰ ਕੇ) ਕਿਥੇ ਜਾ ਪੈਂਦੇ ਹਨ (ਭਾਵ, ਨਿਰੀਆਂ ਸੇਹਲੀ-ਟੋਪੀ ਤੇ ਅਸੀਸਾਂ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਹਜ਼ੂਰੀ ਵਿਚ ਕਬੂਲ ਪੈਣ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹਨ; ਮੁਰਸ਼ਿਦ ਦੀ ਚੇਲੇ ਨੂੰ ਅਸੀਸ ਤੇ ਸੇਹਲੀ-ਟੋਪੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਸਹੀ ਰਸਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ) ।
ਮੈਂ ਤਾਂ ਸਿਰਫ਼ ‘ਨਾਮ’ ਹੀ ਹਾੜੀ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਤੇ ਸੱਚਾ ਨਾਮ ਹੀ ਸਾਉਣੀ ਦੀ ਫ਼ਸਲ, (ਭਾਵ, ‘ਨਾਮ’ ਹੀ ਮੇਰੇ ਜੀਵਨ-ਸਫ਼ਰ ਦੀ ਪੂੰਜੀ ਹੈ), ਇਹ ਮੈਂ ਇਕ ਐਸਾ ਪਟਾ ਲਿਖਾਇਆ ਹੈ ਜੋ ਖਸਮ-ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਹਜ਼ੂਰੀ ਵਿਚ ਜਾ ਅੱਪੜਦਾ ਹੈ (ਨੋਟ:- ਪੀਰ ਆਪਣੇ ਚੇਲਿਆਂ ਤੋਂ ਹਾੜੀ ਤੇ ਸਾਵਣੀ ਦੇ ਫ਼ਸਲ ਸਮੇ ਜਾ ਕੇ ਕਾਰ-ਭੇਟ ਲੈਂਦੇ ਹਨ) ।
ਦੁਨੀਆ ਦੇ (ਪੀਰਾਂ ਮੁਰਸ਼ਿਦਾਂ ਦੇ ਤਾਂ) ਬੜੇ ਅੱਡੇ ਹਨ, ਕਈ ਇਥੇ ਆਉਂਦੇ ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ; ਕਈ ਮੰਗਤੇ ਇਹਨਾਂ ਪਾਸੋਂ ਮੰਗਦੇ ਹਨ ਤੇ ਕਈ ਮੰਗ ਮੰਗ ਕੇ ਤੁਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ (ਪਰ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ‘ਨਾਮ’-ਰੂਪ ਪਟਾ ਇਹਨਾਂ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕਦਾ) ।1। ਮਿਸਤ੍ਰੀ ਤੇ ਪਾਲਾ ਤਾ ਮੰਨ ਗਏ ਅਸੀ ਤੇ ਕਦੀ ਏ ਸ਼ਬਦ ਸੁਣਿਆ ਈ ਨਹੀ । ਅੱਛਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਇਉ ਕਹਿੰਦਾ । ਪਰ ਮੱਘਰ ਕਹਿੰਦਾ ........... ਥੋਨੂੰ ਕੀ ਪਤਾ ਐਵੈ ਬਾਬਿਆ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕਰੀ ਜਾਨੇ ੳ> । ਮੇਰੇ ਅੰਦਰੋ ਇਕ ਆਂਹ ਜੀ ਨਿਕਲੀ ਕੇ ਭਾਵੇ ਕਿੰਨਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਹੋਈ ਜਾਵੇ ਜਿਹੜੇ ਮੇਰੇ ਵਾਂਗੂੰ ਘੇਸਲ ਜੀ ਮਾਰ ਕੇ ਪਏ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮਜਾਉਣਾ ਬੜਾ ਆਉਖਾ ਈ , ਖੈਰ ਗੁਰੂ ਮੇਹਰ ਕਰੇ ,,,,,

155
ਸੁਣਿਆਂ ਵੀਰਾ ਗੀਤ ਬੜੇ ਹੀ ਗਾਉਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਤੂੰ.......ਹੁਣ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਇਜ਼ਤਾਂ ਨੂੰ.......ਹੱਥ ਪਾਉਣ ਲੱਗ ਪਿਆਂ ਤੂੰ......!!!!
 ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਦੀ ਵੀ ਇੱਕ ਗੱਲ....ਕੰਨ ਪਾ ਲੈ ਵੇ ਵੀਰਾ......ਅੱਜ ਮੇਰੇ ਤੇ ਵੀ ਕੋਈ.....ਗੀਤ ਬਣਾ ਲੈ ਵੇ ਵੀਰਾ.....!!!!
 .ਹੋਰਾਂ ਵਾਗੂੰ ਮੈਂ ਵੀ ਨਿੱਤ ਕਾਲਜ... ਨੂੰ ਜਾਂਦੀ ਹਾਂ....ਵਿੱਚ ਕੰਟੀਨ ਦੇ.....ਨਿੱਤ ਮੈਂ ਵੀ ਬਰਫ਼ੀਆਂ ਖਾਂਦੀ ਹਾਂ....!!
 ਮੈਂ ਵੀ ਹਾਂ ਮੁਟਿਆਰ ਤੇ ਗੁੱਤ ਮੇਰੀ ਵੀ ਬੜੀ ਲੰਬੀ ਹੈ.....ਕਿਹੜੀ ਗੱਲੋਂ ਰੁਕ ਗਈ ਏ.....ਹੁਣ ਕਲਮ ਏਹੇ ਤੇਰੀ.....ਏਸ ਕਲਮ ਨੂੰ ਮੇਰੇ ਲਈ ਘਸਾ ਲੈ ਵੇ ਵੀਰਾ......!!!
ਅੱਜ ਮੇਰੇ ਤੇ ਵੀ ਕੋਈ....ਗੀਤ ਬਣਾ ਲੈ ਵੇ ਵੀਰਾ........!!!
ਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਬੱਸਾਂ ਦੱਸੇਂ......ਆਖੇਂ ਨੱਢੀਆਂ ਧੀਆਂ ਨੂੰ......!!!
ਗੁੱਸੇ ਬੜੇ ਓਹ ਹੋਣੇਂ......ਜਿਨਾਂ ਦੀਆਂ ਪਰਖੇਂ ਧੀਆਂ ਤੂੰ...!!
 ਹੱਡ ਮਾਸ ਦੀਆਂ ਓਹ ਵੀ......ਮੈਂ ਵੀ ਓਹਨਾਂ ਵਰਗੀ ਹਾਂ.....!!
 ਲਿਖ਼ਦੇ ਭੈਣੇ ਤੂੰ ਵੀ.......ਬਹੁਤ ਕਲੋਲਾਂ ਕਰਦੀ ਆਂ........!!
 ਤੋਰ ਮੇਰੀ ਤੂੰ ਲਿਖ਼ਦੇ....ਨੱਚ ਲੈ.....ਗਾ ਲੈ ਵੇ ਵੀਰਾ......!!!
ਅੱਜ ਮੇਰੇ ਤੇ ਵੀ ਕੋਈ.....ਗੀਤ ਬਣਾ ਲੈ ਵੇ ਵੀਰਾ.....!!!!
ਮੰਨੀਂ ਜਾਨੈ ਸ਼ਰਮ ਤੂੰ.....ਕਿਉਂ ਲਕੋਵੇਂ ਮੁੱਖੜੇ ਨੂੰ......ਕਿਉਂ ਨੀ ਲਿਖਦਾ, ਦੁ਼ਖੀ ਧੀਆਂ ਦੇ ਦੁਖੜੇ ਤੂੰ......!!!!
ਲਿਖ ਦੁਖੜੇ, ਮਰ ਰਹੀਆਂ ਧੀਆਂ ਦੇ.....!!!
ਕਰਜ਼ੇ ਬਦਲੇ ਮਰ ਗਏ, ਜਿਹੜੇ ਉਹਨਾਂ ਜੀਆਂ ਦੇ.....!!!
 ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਜੇ ਹੈਗੀ.....ਅਣਖ਼ ਜਗਾ ਲੈ ਵੇ ਵੀਰਾ.......ਅੱਜ ਮੇਰੇ ਤੇ ਵੀ ਕੋਈ, ਗੀਤ ਬਣਾ ਲੈ ਵੇ ਵੀਰਾ.....!!!

156
ਕੀ ਕੋਈ ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ ਜਾਂ ਗਾਉਣ ਵਾਲਾ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੀ ਧੀ-ਭੈਣ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ‘ਅਧੀਏ ਦਾ ਨਸ਼ਾ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ ਦਰਸ਼ਨ ਤੇਰੇ ਕਰਕੇ ਨੀ...” ਸੁਣਨਾ ਪਸੰਦ ਕਰੇਗਾ...? ... ...

• ਕੀ ਕੋਈ ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ ਜਾਂ ਗਾਉਣ ਵਾਲਾ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੀ ਧੀ-ਭੈਣ ਦੀ ਤਾਰੀਫ ‘ਲੱਕ 28 ਕੁੜੀ ਦਾ, 47 ਵੇਟ ਕੁੜੀ ਦਾ...’ ਵਰਗੇ ... ... ਬੋਲਾਂ ਨਾਲ ਸੁਣਨਾ ਜਾਂ ਕਰਨਾ ਪਸੰਦ ਕਰੇਗਾ...?


• ਕੀ ਕੋਈ ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ ਜਾਂ ਗਾਉਣ ਵਾਲਾ ...ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੇ ਗੁਆਂਢੀ ਚਾਚੇ-ਤਾਏ ਦੀ ਧੀ ਨਾਲ ਇਸ਼ਕ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੋਵੇ...?
 • ਕੀ ਕੋਈ ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ ਜਾਂ ਗਾਉਣ ਵਾਲਾ ਹੈ ਜੋ ਜਿਸਦੇ ਮਾਂ- ਬਾਪ ਸ਼ਰਾਬੀ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਦੇਖ-ਦੇਖ ਕੇ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮਾਣ ਨਾਲ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ‘ਸਾਡਾ ਪੁੱਤਰ ਬਹੁਤ ਪੀਂਦਾ ਹੈ’...?

• ਕੀ ਕੋਈ ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ ਜਾਂ ਗਾਉਣ ਵਾਲਾ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੀ ਧੀ-ਭੈਣ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਕਹੀ ਗੱਲ ‘ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਝੀਲ ਦੀ ਕਰਾ ਦਊਂ ਸੈਰ ਆ ਜਾਈਂ ਬਿੱਲੋ ਟਾਇਮ ਕੱਢ ਕੇ..’ ਸੁਣ ਕੇ ਖਿੜ੍ਹੇ-ਮੱਥੇ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰੇਗਾ...? • ਕੀ ਕੋਈ ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ ਜਾਂ ਗਾਉਣ ਵਾਲਾ ਹੈ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਧੀਆਂ-ਭੈਣਾਂ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਨੂੰ ਗਲੀ ਦੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੇ ਸੱਚੇ-ਝੂਠੇ ਹੋਣ ਦੀ ਗੱਲ ਪੁੱਛਦੀਆਂ ਹਨ...?
• ਕਿਸ ਗਾਇਕ ਜਾਂ ਲਿਖਾਰੀ ਦੇ ਘਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਜਾਣ ਲਈ ‘ਸੈਰ ਦਾ ਬਹਾਨਾ’ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ...? ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਸਵਾਲ ਹਨ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਯਕੀਨਨ ਨਹੀਂ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇਗਾ ਫਿਰ ਕਿਉਂ ਦੂਸਰੇ ਦੀਆਂ ਧੀਆਂ-ਭੈਣਾਂ ਨੂੰ ਨੀਵਾਂ ਦਿਖਾਉਣ ਦੀ ਕੋਝੀ ਹਰਕਤ ਅੱਜ ਦੇ ਲੱਚਰ ਲੇਖਕਾਂ ਅਤੇ ਗਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ...? ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਲਗਾਉਣ ਵਾਲੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਮਾਨਵਤਾ ਨੂੰ ਔਰਤ ਦੇ ਮਾਣ- ਸਤਿਕਾਰ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵ ਦੇਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ “ਦੇਖ ਪਰਾਈਆਂ ਚੰਗੀਆਂ ਮਾਵਾਂ,ਭੈਣਾਂ ਧੀਆਂ ਜਾਣੈ” ਦਾ ਹੋਕਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਪਰ ਅੱਜ ਦੇ ਗਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਰੇਆਮ ਨੰਗੇਜ਼ ਨੂੰ ਪ੍ਰਚਾਰ ਰਹੇ ਹਨ। 'ਸੋ ਕਿਉ ਮੰਦਾ ਆਖੀਐ ਜਿਤੁ ਜੰਮਹਿ ਰਾਜਾਨ...

157
ਸ਼੍ਰੀ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ/ਸ਼੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਪੰਜਾਬ (ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤ – 4 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2012): ਬੀਤੇ ਦਿਨ ਸ਼੍ਰੀ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਹੋਈ ਇਕ ਅਹਿਮ ਇਕੱਤਰਤਾ ਵਿਚ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਜੂਨ 1984 ਵਿਚ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਉੱਤੇ ਭਾਰਤੀ ਹਕੂਮਤ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਫੌਜੀ ਹਮਲੇ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਉਸਾਰਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਹੈ। ਉਂਝ ਅਜਿਹਾ ਫੈਸਲਾ ਬੀਬੀ ਜਗੀਰ ਕੌਰ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਕਾਲ ਸਮੇਂ ਵੀ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਉਸ ਉੱਤੇ ਅਮਲੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੋ ਸਕੀ।

ਇਸ ਵਾਰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਵੱਲੋਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸਹਿ-ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਧਾਰ ਉੱਤੇ ਯਾਦਗਾਰ ਉਸਾਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ (ਚੌਂਕ ਮਹਿਤਾ ਧੜਾ) ਦੇ ਮੁਖੀ ਬਾਬਾ ਹਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਧੁੰਮਾ ਨੂੰ ਸੌਂਪਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਅਖਬਾਰ ਸੂਤਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ 20 ਮਈ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀ ਆਖੰਡ ਪਾਠ ਸਾਹਿਬ ਕਰਕੇ ਇਸ ਕਾਰਜ ਦੀ ਰਸਮੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸ੍ਰ: ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਮੱਕੜ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਯਾਦਗਾਰ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਰਾਹੀਂ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਰੂਪਮਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।


ਜੂਨ 1984 ਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਇਸ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੇ ਦਰਦਨਾਕ ਸਾਕੇ ਦੀ ਯਾਦ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਵੱਡਾ ਉਪਰਾਲਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਰਾਹੀਂ ਅਗਲੀਆਂ ਪੀੜੀਆਂ ਨੂੰ ਇਤਿਹਾਸ ਤੇ ਵਿਰਸੇ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਵੱਲੋਂ ਲਏ ਗਏ ਫੈਸਲੇ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹਾਲਤਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਪੜਚੋਲ ਕਰਨ ਉੱਤੇ ਇਹ ਗੱਲ ਉੱਭਰ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਜੂਨ 1984 ਦੀ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਮੌਜੂਦ ਯਾਦਗਾਰ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਨਵੀਂ ਯਾਦਗਾਰ ਉਸਾਰਨ ਪਹਿਲ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਬੀਤੇ 27 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਅਣਗੌਲੀ ਪਈ ਜੂਨ 1984 ਦੇ ਘੱਲੂਘਾਰ ਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਤੇ ਆਖਰੀ ਯਾਦਗਾਰ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਉੱਤੇ ਸਵਾਲੀਆ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਸ਼੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਖੱਬੀ ਬਾਹੀ ਵੱਲ ਸਥਿਤ ਬੁੰਗਾ ਮਹਾਰਾਜਾ ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਉੱਤੇ ਹੋਏ ਹਮਲੇ ਦੀ ਆਖਰੀ ਬਚੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ। ਬੁੰਗੇ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਇੱਟਾਂ ਦੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਪਲਸਤਰ ਜਾਂ ਰੰਗ-ਰੋਗਨ ਆਦਿ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਭਾਰਤੀ ਫੌਜਾਂ ਵੱਲੋਂ ਹਮਲੇ ਦੌਰਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਗੋਲੀ ਬਾਰੀ ਦੇ ਭਾਰੀ ਨਿਸ਼ਾਨ ਇਸ ਇਮਾਰਤ ਉੱਤੇ ਅੱਜ ਵੀ ਵੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਬੁੰਗੇ ਦੇ ਉੱਪਰ ਜਾਣ ਲਈ ਕੁਝ ਕੁ ਭੀੜੀਆਂ ਪੌੜੀਆਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ਤੇ ਇਸ ਦੀ ਛੱਤ ਉੱਤੇ ਇਹ ਇੱਟਾਂ ਨਾਲ ਉਸਾਰਿਆਂ ਪਾਲਕੀਨੁਮਾ ਦਰਵਾਜਾ ਹੈ। ਭਾਰੀ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਦੀ ਮਾਰ ਹੇਠ ਆਈ ਇਹ ਪਾਲਕੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਉੱਤੇ ਹਮਲੇ ਸਮੇਂ ਹੋਈ ਤਬਾਹੀ ਦੀ ਮੂਹੋਂ-ਬੋਲਦੀ ਤਸਵੀਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਜੂਨ 1984 ਦੀ ਕਾਰਸੇਵਾ ਸਮੇਂ ਹੀ ਇਸ ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ ਇੰਨ-ਬਿੰਨ ਸਾਂਭਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਹੋਇਆ ਸੀ ਪਰ ਅੱਜ ਤੱਕ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਇਕ ਯਾਦਗਾਰ ਵੱਜੋਂ ਨਹੀਂ ਸਾਂਭਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਬੁੰਗੇ ਵਿਚ ਕੁਝ ਕਮਰੇ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ਜੋ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਟਾਸਕ ਫੋਰਸ ਦੇ ਮੁਲਾਜਮਾਂ ਨੂੰ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਲਈ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤੀ ਵਾਰ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਬੁੰਗੇ ਦੀ ਛੱਤ ਉੱਤੇ ਜਾਣ ਤੇ ਉੱਪਰ ਸਥਿਤ ਪਾਲਕੀ ਤੇ ਹੋਰ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਦੇਖਣ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ। ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਯਾਦਗਾਰ ਦੇਖਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਮੁਲਾਜਮਾਂ ਦੀ ਨਿੱਜੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਵਿਚ ਜਾਣ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਾਰਨਾ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਬੁੰਗੇ ਦੀ ਖੱਬੀ ਬਾਹੀ ਉੱਤੇ ਪਲਸਤਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਸ ਪਾਸੇ ਲੱਗੇ ਗੋਲੀਆਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਮਿਟ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।

ਬੀਤੇ ਦਿਨੀਂ ਪੰਥਕ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਘੱਲੂਘਾਰੇ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਬਾਰੇ ਸਿੱਖ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੀ ਕਮੇਟੀ ਵੱਲੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਸੌਂਪੀ ਗਈ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਮਹਾਂਰਾਜਾ ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਇਸ ਬੁੰਗੇ ਨੂੰ ਘੱਲੂਘਾਰੇ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਵੱਲੋਂ ਸਾਂਭਣ ਤੇ ਜੂਨ 1984 ਦੇ ਸਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਸ਼੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਉਸਾਰੀ ਗਈ ਸ਼ਹੀਦ ਗੈਲਰੀ ਖੋਲ੍ਹਣ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਪਰ ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਯਾਦਗਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਨਵੀਂ ਯਾਦਗਾਰ ਉਸਾਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਘੱਲੂਘਾਰੇ ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾਂ ਵਾਙ ਮਹਾਂਰਾਜਾ ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਬੁੰਗੇ ਦੀ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਮੁਰੰਮਤ ਹੋ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ਘੱਲੂਘਾਰੇ ਦੀਆਂ ਆਖਰੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਖਤਮ ਹੋਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।

158
ਕਈ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਇਹ ਨਿੱਕਾ ਜਿਹਾ ਮੁਲਕ ਹੋਵੇਗਾ....।

ਪਰ

ਦੁਨੀਆ ਦੇ 165 ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਵੀ 64 ਮੁਲਕ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਕਾਰ ਮੌਜੂਦਾ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ਼ੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਹੈ। ਜੇ ਬਹਿਰੀਨ, ਬੈਲਜ਼ੀਅਮ, ਭੂਟਾਨ, ਫਿਜ਼ੀ, ਲੈਬਨਾਨ, ਕੁਵੈਤ, ਸਿੰਗਾਪੁਰ, ਡੈਨਮਾਰਕ, ਨੀਦਰਲੈਂਡ, ਪੁਰਤਗਾਲ, ਸੀਰੀਆ, ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਵਰਗੇ ਮੁਲਕ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ਼ੋਂ ਵੀ ਛੋਟੇ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਆਪਣੀ ਹੋਂਦ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ?


ਕਈ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੀ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਪਾਸਿਓਂ ਸਮੁੰਦਰ ਨਹੀਂ ਲੱਗਣਾ....।


ਪਰ

ਜੇ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ, ਨੇਪਾਲ, ਭੂਟਾਨ, ਤਿੱਬਤ, ਮੰਗੋਲੀਆ, ਚੈਕਸਲੋਵਾਕੀਆ, ਆਸਟਰੀਆ, ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ, ਜਿੰਬਾਵੇ, ਬੋਲੀਵੀਆ ਵਰਗੇ ੧੯ ਮੁਲਕ ਬਿਨਾਂ ਸਮੁੰਦਰੀ ਤਟ ਤੋਂ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਫਿਰ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ?


ਕਈ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਘੱਟ ਖੇਤਰਫਲ ਵਾਲ਼ਾ ਮੁਲਕ ਕਰ ਕੇ ਇੱਥੇ ਘੱਟ ਲੋਕ ਰਹਿ ਸਕਣਗੇ....।


ਜਦ ਕਿ


ਅੱਜ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ਼ੋਂ ੧੨੯ ਮੁਲਕਾਂ ਦੀ ਵਸੋਂ ਘੱਟ ਹੈ। ਆਸਟਰੀਆ, ਆਸਟਰੇਲੀਆ, ਬੈਲਜ਼ੀਅਮ, ਬਲਗਾਰੀਆ, ਚਿੱਲੀ, ਕਿਊਬਾ, ਡੈਨਮਾਰਕ, ਗਰੀਸ, ਹੰਗਰੀ, ਇਰਾਕ, ਆਇਰਲੈਂਡ, ਇਸਰਾਈਲ, ਕਵੈਤ, ਲਿਬੀਆ, ਨਿਪਾਲ, ਪੁਰਤਗਾਲ, ਸਿੰਗਾਪੁਰ, ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਆਦਿਕ ਮੁਲਕਾਂ ਦੀ ਵੱਸੋਂ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ਼ੋਂ ਘੱਟ ਹੈ।


ਕਈ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਦਾ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਕਿਵੇਂ ਹੋਵੇਗਾ।


ਅਸੀਂ ਦੂਜੇ ਮੁਲਕਾਂ ਨਾਲ਼ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਕੇ ਇੱਥੇ ਸੰਪੂਰਨ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਕਰਾਂਗੇ। ਉਂਝ ਵੀ ਜਿਹੜੇ ਸਿੱਖ ਅੱਜ ਦੂਜੇ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ਉਹ ਆਪਣੇ ਮੁਲਕ ਵਿੱਚ ਕਿਉਂ ਕਾਮਯਾਬ ਨਹੀਂ ਹੋਣਗੇ?


ਢੁੱਚਰਾਂ ਡਾਹੁਣ ਵਾਲ਼ਿਆਂ ਤੇ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ਿਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਅਸੀਂ ਹਰ ਪਲ ਇੱਕੋ ਗੱਲ ਯਾਦ ਰੱਖੀਏ- """'Never Forget 1947_1984""'

159
   ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਹੀ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨੇ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਨਜ਼ਰੀਏ ਦੇ ਪੈਰ ਉਖੇੜੇ

                                                                                            ਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ*

ਅਗਲੇ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਲਹਿਰ ਬਾਰੇ ਰਲਿਜ਼ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਦੋ ਪੁਸਤਕਾਂ ਜਿਥੇ ਖੱਬੇ-ਪੱਖੀ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਗੁੰਮਰਾਹ ਕੀਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹਿੱਕ ਤੇ ‘ਸਿਧਾਂਤਿਕ ਬੰਬ’ ਡਿੱਗਣ ਵਾਂਗ ਸਾਬਤ ਹੋਣਗੀਆਂ, ਉਥੇ ਅਜਿਹੇ ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮਾਰਗ-ਦਰਸ਼ਨ ਵੀ ਕਰਨਗੀਆਂ ਜੋ ਜੂਨ 1984 ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਰਦਨਾਕ ਸਾਕੇ ਮਗਰੋਂ ਆਪਣੇ ਮਹਾਨ ਵਿਰਸੇ ਦੇ ਨਿਆਰੇਪਣ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਵਰਤਮਾਨ ਰੁਝਾਨਾਂ, ਹਾਲਤਾਂ ਤੇ ਤੱਥਾਂ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਹਰ ਮੁਹਾਜ਼ ਉਤੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਜੰਗ ਲੜ ਰਹੇ ਹਨ।

‘ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਅਸਲ ਗਾਥਾ’ ਦੇ ਟਾਇਟਲ ਹੇਠਾਂ ਆ ਰਹੀਆਂ ਇਹ ਦੋ ਪੁਸਤਕਾਂ ਇਸ ਮਹਾਨ ਲਹਿਰ ਬਾਰੇ ਚਾਰ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਾਕੀ ਦੋ ਪੁਸਤਕਾਂ ਵੀ 2013 ਤੱਕ ਪਾਠਕਾਂ ਤੱਕ ਪੁੱਜ ਜਾਣਗੀਆਂ, ਜਦੋਂ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਜਨਮੀ ਇਸ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਲਹਿਰ ਦਾ ਸੌ ਸਾਲਾਂ ਜਸ਼ਨ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਾਗਦੇ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਤੀਜੀ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਕੈਲੇਫੋਰਨੀਆਂ ਤੋਂ ਛਪਦੇ ਉੱਘੇ ਅਖਬਾਰ ‘ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਟਾਈਮਜ਼’ ਵਿੱਚ ਛੱਤੀ ਕਿਸ਼ਤਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਛਪ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਦਿਲਚਸਪ ਹਕੀਕਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸੰਗਮ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ ਸਮਾਣਾ ਵੱਲੋਂ ਛਾਪੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਇਹਨਾਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੇ ਦਲਿਤ ਲੇਖਕ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਹੀ (ਹੁਣ ਰਾਜਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਹੀ) ਖੁਦ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਨਕਸਲੀ ਲਹਿਰ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹੇ ਸਨ, ਪਰ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਘੱਲੂਘਾਰੇ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਪਹਿਲੂ ਤੋਂ ਬਦਲ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਧੁਰ ਅੰਦਰ ਆਪਣੇ ਅਮੀਰ ਵਿਰਸੇ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨ ਦੀ ਨਵੀਂ ਪ੍ਰਭਾਤ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਤੱਥ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਹੀ ਨੂੰ ਉਸ ਵਕਤ ਨਕਸਲੀ ਹਲਕਿਆਂ ਨੇ ਤਿੱਖੇ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸੰਤ ਰਾਮ ਉਦਾਸੀ ਬਾਰੇ ਲਿਖੀ ਇੱਕ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ¦ਮੇ, ਹਰਮਨ ਪਿਆਰੇ ਤੇ ਚਰਚਿਤ ਮੁੱਖ ਬੰਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਿੱਧ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਇਹ ਮਹਾਨ ਇਨਕਲਾਬੀ ਲੋਕ ਸ਼ਾਇਰ ਤੇ ਗੀਤਕਾਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਇਨਕਲਾਬੀ ਵਿਰਸੇ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੰਗਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਦਾਸੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੇ ਕੁਝ ਬੰਦ ਜੁਝਾਰੂ ਲਹਿਰ ਦੌਰਾਨ ਇਨਕਲਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਬੁੱਲ੍ਹਾਂ ਤੇ ਚੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਇੱਕ ਸਮਾਂ ਅਜਿਹਾ ਵੀ ਆਇਆ ਜਦੋਂ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਹਲਕਿਆਂ ਨੇ ਨੀਵੀਂ ਕਿਸਮ ਦੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਅਤੇ ਧਮਕੀ ਭਰੇ ਲਹਿਜੇ ਵਿੱਚ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਹੀ ਦੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਚੌਤਰਫ਼ੀ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੇ ਸਿੱਖੀ ਵਿਰਸੇ ਤੋਂ ਨਿੱਖੜੇ ਤੇ ਉੱਖੜੇ ਕਵੀ ਪਾਸ਼ ਬਾਰੇ ਲਿਖੇ ਨਾਵਲ ‘ਜਿਥੇ ਪਾਸ਼ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ’ ਵਿੱਚ ਪਾਸ਼ ਦੀ ਸ਼ਖਸ਼ੀਅਤ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਬਾਰੇ ਫੈਲਾਏ ਗਏ ਭਰਮ ਜਾਲ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੋੜ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਉਸ ਦੀ ਲੰਮੀ ਇੰਟਰਵਿਉੂ ਉਸ ਦੀ ਬੌਧਿਕ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੱਖ ਸਬੂਤ ਹੈ।

ਲਹਿਰ ਬਾਰੇ ਨਵਾਂ ਨਜ਼ਰੀਆ

ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਰੋਲ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਨੇੜਿਓ ਬਾਜ਼ ਅੱਖ ਨਾਲ ਦੇਖਣ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਲਹਿਰਾਂ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ਨੂੰ ਰੋਲਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਦਵਾਨ ਹਲਕਿਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਹੀ ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਜਿਥੇ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਦੇਖਣ ਦਾ ਸੁਨਹਿਰੀ ਮੌਕਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਗੀਆਂ, ਉਥੇ ਅਜਿਹੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਪੈਂਤੜੇ ਤੇ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਉਤੇ ਨਵੇਂ ਸਿਰਿਓਂ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਮਹਾਨ ਲਹਿਰ ਦਾ ਇੱਕ ਪਾਸੜ ਤੇ ਅਧੂਰਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਕੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰ ਮਰਿਆਦਾ ਨੂੰ ਸ਼ਰਮਸਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਖਾਸੇ ਨੂੰ ਕੌਮੀ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਕੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼, ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਤੇ ਯਾਦਗਾਰੀ ਰੋਲ ਦੀ ਮਹਾਨਤਾ ਤੇ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਉੱਕਾ ਹੀ ਨਜ਼ਰ ਅੰਦਾਜ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਹੀ ਮੁਤਾਬਿਕ ਸਚਿੰਦਰਨਾਥ ਸਾਨਿਆਲ ਹੀ ਉਹ ਮਹਾਨ ਲੇਖਕ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਇਤਿਹਾਸਕ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੀ ਭਰਪੂਰ ਮਹਿਮਾਂ ਕੀਤੀ।

ਲਹਿਰ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ਘਾਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵੀਰ

ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਹੀ ਆਪਣੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵੱਡੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਢੁੱਕਵੇਂ ਜਵਾਬ ਵੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਵਾਲ ਜਿਥੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਜਰਖੇਜ਼ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਜਗਿਆਸੂ ਨੌਜਵਾਨ ਮੁੰਡੇ ਕੁੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਲਹਿਰਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨ ਤੇ ਸਮਝਣ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਪੈਦਾ ਕਰਨਗੇ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਬਾਰੇ ਬਹਿਸ ਨੂੰ ਨਵੀਆਂ ਤੇ ਮੌਲਿਕ ਸੇਧਾਂ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਮੱਦਦਗਾਰ ਬਣਨਗੇ, ਉਥੇ ਆਪਣੀ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ਘਾਤ ਕਰਨ ਦੇ ਰਾਹ ਤੇ ਪਏ ਵੀਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸੁੱਤੀਆਂ ਜ਼ਮੀਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਝੰਜੋੜਨਗੇ ਜਿਹੜੇ ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਗਦਰੀ ਬਾਬਿਆਂ ਦਾ ਮੇਲਾ ਲਾ ਕੇ ਇਸ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਨਮਰਜ਼ੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇਣ ਦਾ ਗੈਰਸਿਧਾਂਤਿਕ ਤੇ ਇਖਲਾਕੀ ਗੁਨਾਹ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਵੀਰ ਹਰ ਸਾਲ ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਯਾਦਗਾਰ ਹਾਲ ਜ¦ਧਰ ਵਿੱਚ ਪਾ ਰਹੇ ਆਪਣੇ ਰੌਲੇ ਰੱਪੇ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਤੱਕ ਇਸ ਹਕੀਕਤ ਤੋਂ ਪਰਦਾ ਨਹੀਂ ਚੁੱਕ ਸਕੇ ਕਿ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ 99.1 ਫੀਸਦੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਦਰਦ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਰੂਪ ਕੀ ਸੀ? ਸੱਚ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਬਹਿਸ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸੱਚੀ ਸਾਖੀ ਉਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਹੀ ਟਾਲਾ ਵੱਟਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਕਦੇ ਵੀ ਬਹਿਸ ਤੁਰੀ, ਇਹ ਬਹਿਸ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਖਿਸਕ ਕੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਪਾਸੇ ਵੱਲ ਚਲੀ ਜਾਵੇਗੀ-ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਮੋੜ ਵੱਲ ਜਿਥੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਉਸਰੇ ਰੇਤ ਦੇ ਮਹੱਲ ਯਕਲੱਖਤ ਡਿੱਗ ਪੈਣਗੇ। ਇਸ ਲਈ ‘ਸਚੁ ਸੁਣਾਇਸੀ ਸਚ ਕੀ ਬੇਲਾ’ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਚਿਰੋਕਣਾ ਵਿਸਾਰ ਦਿੱਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇੰਝ ਉਹ ਸੱਚ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਲਮਕਾਈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਹੀ ਇੱਕ ਮਿਸਾਲ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਜਦੋਂ ਚਾਰ ਕੁ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮੱਲ੍ਹੀ ਵੱਲੋਂ ਵਿਸ਼ਵ ਪੰਜਾਬੀ ਕਾਨਫਰੰਸ ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਯਾਦਗਾਰ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਕਰਵਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਉਸ ਵਿੱਚ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਕੌਮ ਦੀ ਬਣਤਰ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਨੁਕਤੇ ਉਠਾਏ ਗਏ। ਪਰ ਬਾਬਾ ਬਿਲਗਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਇਸ ਟਿੱਪਣੀ ਨੇ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਕੌਮ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਨਾ ਹੀ ਦੇਸ਼ ਧਰੋਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਗੱਲ ਹੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਫਿਰਕੂ ਤੇ ਫੁੱਟ ਪਾਉਣ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਤਾਂ ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਇਤਰਾਜ਼ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਯਾਦਗਾਰ ਹਾਲ ਕਿਉਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ? ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਨੇ ਬਿਲਗਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਟਿੱਪਣੀ ਤੇ ਰੋਸ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਿਆਂ ਅਸਤੀਫੇ ਵੀ ਦਿੱਤੇ ਸਨ।

ਪੁਸਤਕਾਂ ਵਿੱਚ ਉਠਾਏ ਅਹਿਮ ਸਵਾਲ

ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਹੀ ਨੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਵਾਲਾਂ ਉਤੇ ਨਿੱਠ ਕੇ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤੀ ਹੈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਅਹਿਮ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹਨ:

1 ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਭਾਰੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਕਿਸ ਹਕੀਕਤ ਵੱਲ ਸੰਕੇਤ ਹੈ?

2 ਇਸ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਆਟੇ ਵਿਚ ਲੂਣ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੋਣ ਦੇ ਅਸਲ ਕਾਰਣ ਕੀ ਹਨ? ਲਹਿਰ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਵੀਰ ਇਸ ਅਹਿਮ ਨੁਕਤੇ ਨੂੰ ਜਾਣ ਬੁੱਝ ਕੇ ਨਜ਼ਰ ਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਅਣਜਾਣੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਅਣਗੌਲਿਆਂ ਕਰਦੇ ਹਨ?

3 ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਲੇਖਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੌਮੀ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਪਾਉਣ ਜਾਂ ਉਸ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕਰਨ ਪਿਛੇ ਲੁਕੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਨੂੰ ਕੀ ਨਾਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਏ?

4 ਸਰਬੱਤ ਦੇ ਭਲੇ ਦੇ ਖਾਲਸਾਈ ਮਨੋਰਥ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ, ਸਿੱਖਾਂ ਵੱਲੋਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਇਹ ਲਹਿਰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਤੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਕਦੋਂ, ਕਿਵੇਂ ਤੇ ਕਿਉਂ ਚਲੀ ਗਈ? ਕੌਣ ਹਨ ਇਸ ਦੇ ਅਚੇਤ ਤੇ ਸੁਚੇਤ ਵਿਰੋਧੀ?

5 ਸਿੱਖ ਵਿਦਵਾਨ ਉਪਰੋਕਤ ਰੁਝਾਨਾਂ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤਕ ਟਾਕਰਾ ਕਰਨ ਵਿਚ ਅਵੇਸਲੇ ਕਿਉਂ ਰਹੇ ਹਨ? ਅੱਜ ਉਹ ਕਿਥੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹਨ?

ਵੱਡੀਆਂ ਤੇ ਹੈਰਾਨਕੁੰਨ ਸਚਾਈਆਂ

ਕੁਝ ਤੱਥ ਤੇ ਵੱਡੀਆਂ ਅਤੇ ਹੈਰਾਨਕੁੰਨ ਸਚਾਈਆਂ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਸੁਚੇਤ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਉਤੇ ਚਪੇੜ ਹਨ, ਪਰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਲੜ ਰਹੇ ਇਨਕਲਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਆਪਣੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ‘ਸ਼ਾਸਤਰ’ ਨਾਲ ਲੈਸ ਕਰਨ ਦੀ ਭਰਪੂਰ ਸਮਗਰੀ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਲਾਡਰਡ ਹਾਰਡਿੰਗ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ‘ਭਾਰਤ ਵਿਚਲੇ ਮੇਰੇ ਸਾਲ’ ਸਾਨੂੰ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ 1914 ਤੇ 1915 ਵਿਚਕਾਰ ਬਾਹਰਲੇ ਮੁਲਕਾਂ ਤੋਂ ਸੱਤ ਤੋਂ ਅੱਠ ਹਜ਼ਾਰ ਸਿੱਖ ਬਗਾਵਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਏ। ਜਨਰਲ ਡਾਇਰ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ‘ਭਾਰਤ-ਜਿਵੇਂ ਮੈਂ ਇਸ ਨੂੰ ਜਾਣਿਆਂ’ ਇਹ ਤੱਥ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਸੱਤ ਹਜ਼ਾਰ ਦੇ ਕਰੀਬ ਸੀ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਹਿੰਦੂ ਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਭਰਾਵਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਪੰਜਾਹ ਤੋਂ ਉਪਰ ਨਹੀਂ ਟੱਪਦੀ। ਪੰਡਿਤ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਤੇ ਸੋਹਣ ਲਾਲ ਪਾਠਕ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਾ ਜਾਮ ਪੀਤਾ ਉਹ ਅਸਲ ਵਿਚ ਸਿੱਖੀ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰੰਗੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਕੁਝ ਹੋਰ ਅਹਿਮ ਹਕੀਕਤਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਣ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ 1911 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਮੁਤਾਬਿਕ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 36 ਫੀਸਦੀ ਸੀ ਜਦ ਕਿ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 52 ਫੀਸਦੀ ਦੇ ਕਰੀਬ ਸੀ। ਸਿੱਖ ਕੇਵਲ 12 ਫੀਸਦੀ ਹੀ ਸਨ। ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਕਿਸ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਦਰਦ ਭਰੇ ਹੰਝੂ ਨਹੀਂ ਆਉਣਗੇ ਕਿ ਇਸ ਕੌਮ ਦੀਆਂ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਇਸ ਲਹਿਰ ਵਿਚ 99.1 ਫੀਸਦੀ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ ਜਦ ਕਿ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ 0.98 ਫੀਸਦ ਹੈ ਯਾਨੀ 1 ਫੀਸਦੀ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ। ਹੁਣ ਸਵਾਲ ਇਹ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਨੰਗੇ ਚਿੱਟੇ ਤੱਥਾਂ ਦੀ ਸੰਜੀਦਾ, ਸੁਹਿਰਦ, ਨਿਰਪੱਖ ਤੇ ਬੇਲਾਗ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਨ ਤੋਂ ਲੇਖਕ ਭੱਜਦੇ ਕਿਉਂ ਰਹੇ? ਰਾਹੀ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਸਵਾਲਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਜੂਝਦਾ ਹੋਇਆ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਚੇਤਨਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਚੰਡ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਰਾਹਾਂ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਸੋਚਣ ਤੇ ਕੁਝ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਇਹ ਪੱਕੀ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਜਿਹੜੇ ਅੱਠ ਹਜ਼ਾਰ ਸਿੱਖ ਬਗਾਵਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਤੇ ਉਤਰੇ ਸਨ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪੋਤਰੇ ਪੋਤਰੀਆਂ ਲਈ ਵੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਚੁਣੌਤੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਹੁਣ ਆਪਣੇ ਦਾਦਿਆਂ ਪੜਦਾਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲੁਕੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਦਰਦ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਅਰਥ ਦੇਣ ਲਈ ਅੱਗੇ ਆਉਣਗੇ।

ਗਦਰੀ ਬਾਬੇ ਭੋਲੇ ਭਾਲੇ ਸਿੱਖ ਨਹੀਂ ਸਨ

ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਹੀ ਮੁਤਾਬਿਕ ਇਹ ਗਦਰੀ ਸਿੱਖ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵੇਲੇ ਉਠਦੇ, ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦੇ ਤੇ ਫਿਰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਸਿਮਰਨ ਨਾਲ ਜੁੜ ਜਾਂਦੇ। ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਕਿ ਉਹ ਸਿੱਧੇ ਸਾਦੇ ਤੇ ਭੋਲੇ ਸਿੱਖ ਸਨ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਬੌਧਿਕ ਸਮਰੱਥਾ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਮਜ਼ਾਕ ਉਡਾਉਣਾ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਮੁਤਾਬਿਕ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਭਾਈ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਨੇ ਬਕਾਇਦਾ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਇੱਕ ਰੋਡ ਮੈਪ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਰਗੀ ਰੀਪਬਲਿਕ ਵਿਵਸਥਾ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਲਿਆ ਸੀ ਜਾਂ ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਉਹ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਬਹੁਪੱਖੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਪਰ ਅੱਜ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਜਿਸ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਢਾਂਚੇ ਦੀ ਗੁਲਾਮੀ ਭੋਗ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਹ ਕਦੇ ਵੀ ਗਦਰੀ ਬਾਬਿਆਂ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਹਰੀਸ਼ਪੁਰੀ ਜਦੋਂ ਆਪਣੀ ਪੁਸਤਕ ਵਿੱਚ ਇਹ ਟਿੱਪਣੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਗਦਰੀ ਸਿੱਖ, ਸਿੱਖ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਨ ਰਹੇ ਅਤੇ ਉਹ ਸਿੱਖੀ ਛੱਡ ਗਏ ਸਨ ਜਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਬੋਲੇ ਸੋ ਨਿਹਾਲ ਦੇ ਜੈਕਾਰੇ ਨੂੰ ਤਿਲਾਂਜਲੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਇਹ ਲਹਿਰ ਦੇ ਤੱਥਾਂ ਨਾਲ ਕਿੱਡਾ ਵੱਡਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ਘਾਤ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਧਾਰਨਾਂਵਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਹੀ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਆਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਸਹਿੰਸਰਾ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਮਿਲ ਬੈਠਣ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸਨ ਤਾਂ ਉਹ ਵੀ ਹਕੀਕਤ ਤੋਂ ਅੱਖਾਂ ਮੀਟ ਰਹੇ ਹਨ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਕੋਈ ਕਲੱਬ ਨਹੀਂ ਸਨ ਸਗੋਂ ਉਥੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ’ਚ ਬਕਾਇਦਾ ਦੀਵਾਨ ਸਜਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਢਾਡੀ ਵਾਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸੰਗਤਾਂ ਵਿਚ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਜਜ਼ਬਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।

ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਹੀ ਨੇ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਲਹਿਰ ਬਾਰੇ ਲਿਖੀਆਂ ਲਗਭਗ ਸਾਰੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦਾ ਮੁਤਾਲਿਆ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਤੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਘੋਖਿਆ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਥਾਂ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਜਿਹੜੀਆਂ ਬਾਬਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਲਿਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਲਾਲਾ ਹਰਦਿਆਲ ਦੇ ਰੋਲ ਨੂੰ ਵੀ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਇਟਲੀ ਦੇ ਇਕ ਮਹਾਨ ਫਿਲਾਸਫਰ, ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਤੇ ਸਿਅਸਤਦਾਨ ਮੁਤਾਬਿਕ ਜੇ ਇਤਿਹਾਸ ‘ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ’ ਹੈ ਤਾਂ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਹੀ ਆਪਣੀਆਂ ਚਾਰ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਣ ਪਿਛੋਂ ਟਾਲਸਟਾਏ ਰਚਿਤ ਮਹਾਨ ਨਾਵਲ ‘ਜੰਗ ਤੇ ਅਮਨ’ ਦੇ ਪੈਟਰਨ ਉਤੇ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਨਾਵਲ ਲਿਖਣ ਦਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਪਾਤਰ ਇਤਿਹਾਸ ਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਤਾਕਤਾਂ ਨਾਲ ਭਿੜਦੇ ਤੇ ਖਹਿੰਦੇ ਆਪਣੇ ਅਗਲੇ ਰਾਹਾਂ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਕਰਦੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣਗੇ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਉਤੇ ਉਤਾਰਨਗੇ।

    * ਸ੍ਰ: ਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ) ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਤੇ ਲੇਖਕ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ 09915091063 ਉੱਤੇ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

160
ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਪੰਜਵੀਂ ਐਟਮੀ ਪਾਵਰ ਇਕ ਸੌ ਤੀਹ ਕਰੋੜ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਦੇਸ਼ ਜਿਸ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਵਿਚ ਹਜਾਰਾਂ ਸਿਖਾਂ ਦਾ ਸਰੇਆਮ ਕਤਲ ਹੋਇਆ ਉਸ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਇਨਵੈਸਟੀਗੇਸ਼ਨ ਏਜੰਸੀ ਸੀ ਬੀ ਆਈ 28 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਸਿਰਫ ਇੰਨਾ ਹੀ ਕਹਿੋ ਸਕੀ ਹੈ ਕਿ ਲੱਗਦੈ ਇਸ ਕਤਲੇਆਮ ਚ ਸਜਣ ਕੁਮਾਰ ਦਾ ਪੁਲਿਸ ਦਾ ਜਾਂ ਹੁਕਮਰਾਨ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਹੱਥ ਹੈ..ਤੇ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਇਨਸਾਫ ਪਸੰਦ ਲੋਕ ਜਾਂ ਸਿਖ ਖਾਸ ਕਰ ਇਹ ਨੋਟ ਕਰਨ ਕਿ ਅੱਗੋਂ ਕਿੰਨੇ ਸਾਲ ਲੱਗਣਗੇ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਸਾਰਿਆ ਨੂੰ ਸਜਾ ਦਿਵਾਉਣ ਜਾ ਪਰੂਫ ਕਰਨ ਚ ਕਿ ਕਿਸ ਦਾ ਿਕਸ ਦਾ ਇਸ ਕਤਲੇਆਮ ਚ ਕਿੰਨਾਂ ਹੱਥ ਸੀ ਜਿਹੜੇ ਲੋਕਾ ਨੂੰ ਨਿਆਂ 10 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ ਜਿੰਨਾ ਦੇ ਘਰ ਦੇ ਬੱਚੇ ,ਬੁਢੇ , ਧੀਆਂ ਜਾਂ ਪਤੀ ਕਤਲ ਹੋ ਗਏ ਸਨ ਸੀ ਬੀ ਆਈ ਸਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਵੇ ਕਿ ਇੰਨਸਾਫ ਲਈ ਅਸੀਂ ਕਿੰਨੇ ਸੌ ਸਾਲ ਹੋਰ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰੀਏ...?

Pages: 1 ... 3 4 5 6 7 [8] 9 10 11 12 13